Asoslari fanidan tayyorlagan xavflarni tahlil qilish usullari

Xavf-xatarni baholash; Bu 4 bosqichdan iborat jarayon.
- xavfni aniqlash
- xavfning tavsifi
- EHMni baholash
• Ta'sirni sifat jihatidan baholash
• Ta'sirni miqdoriy baholash
• Yarim miqdoriy ta'sirni baholash
- xavf tavsifi

Risklarni boshqarish; oziq-ovqat xavfsizligi muammolarini eng yaxshi boshqarishda asosiy rol o'ynaydi. Bu xavflarni baholash va huquqiy tartibga solishni hisobga olgan holda tegishli nazorat choralarini aniqlash va amalga oshirish jarayonidir.

Risklarni boshqarish; U 4 ta asosiy bosqichdan iborat.
- Risklarni boshqarish bo'yicha tayyorgarlik tadbirlari
- Risklarni boshqarish imkoniyatlarini aniqlash va tanlash
- Risklarni boshqarish imkoniyatlarini baholash
- Monitoring va ko'rib chiqish

Xavf bilan aloqa qilish; Bu xavflarni baholash natijalari va risklarni boshqarish bo'yicha qarorlarni xavf baholovchilari va risk menejerlarining xavf, xavf va xavfni idrok etish bo'yicha ma'lumotlari va fikrlari bilan bo'lishishdir.

Qisqa bayoni; yakunida; Risk baholovchilari oziq-ovqat zanjirida mavjud yoki paydo bo'ladigan tahdidlarni ilmiy baholaydi va xavf menejerlariga maslahat beradi. Risk menejerlari ushbu ilmiy tavsiyalarni inobatga oladi va tahdidlarni bartaraf etish bo'yicha qarorlar qabul qiladi. Xatarlarni baholash va risklarni boshqarish bosqichlarida amalga oshirilgan barcha ma'lumotlar almashinuvi va munosabatlari xavf bilan bog'liq bo'lgan qismni tashkil qiladi.
Xatarlarni tahlil qilish oziq-ovqat sanoatida ishlab chiqarishning barcha bosqichlarini qamrab oladigan majburiy tizimdir. Ushbu tizimni yaratish va joriy etish bilan inson salomatligiga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan xavflarni bartaraf etishga qaratilgan.

NANOLAB laboratoriyasi; Bu ishlab chiqaruvchilarga ishlab chiqarish bosqichlarida barcha xavf va xavf nuqtalarini aniqlashda va xavfsiz oziq-ovqat ishlab chiqarish va iste'molchilarga taqdim etish uchun ularning infratuzilmasini mustahkamlashda yordam beradi.
Rivojlangan mamlakatlarda murakkab xavfsizlik muammolarini hal qilishda xavf-xatar metodologiyasi keng tarqalgan bo‘lib, unda yuzaga keladigan hodisalar va ularning oqibatlari ehtimoli aniqlanadi. Ushbu metodologiyaning jozibadorligi, xavfning miqdoriy ko‘rsatkichlaridan foydalanib, potensial xavfni o‘lchash va turli xavflarni solishtirish mumkinligi bilan izohlanadi. Shu bilan birga, xavf ko‘rsatkichi sifatida odamlarning o‘limi (yoki kutilayotgan zarar qiymat) bilan bog‘liq shaxsiy yoki ijtimoiy xavf qabul qilinadi.
Xavflarni tahlil qilish metodologiyasini tizimli tahlil va inson hayotiga, mulkka va atrof muhitga zarar etkazishning oldini olish yoki kamaytirish uchun qarorlar qabul qilishning bir qismi sifatida qarash mumkin.
Xavflarni tahlil qilish ikki asosiy bosqichdan iborat: xavflarni baholash bosqichi va tavakkalni boshqarish bosqichi. Xavflarni baholash bosqichida xavf-xatarlarni aniqlash, xavf-xatarlar paydo bo‘lishining imkoniyatlari va oqibatlarini baholash. Xavflarni boshqarish bosqichida turli xil variantlar tahlil qilinadi va eng ma’qul bo‘lgan variant tanlanadi. Yakuniy qaror qabul qilish uchun xavfni baholash natijalari muhandislik, iqtisodiy va ijtimoiy-siyosiy jihatlar hisobga olingan holda ko‘rib chiqiladi.
Amalda statistik ma’lumotlarning yetishmasligi tufayli tavakkalni baholash usullaridan foydalanish tavsiya etiladi. Bunday hollarda, ko‘rib chiqilayotgan hodisalarni ro‘y berish ehtimolliklari topiladi.Ba’zi hollarda ekspertlar baholaridan foydalanish yaxshi natija beradi.
Xavflarni tahlil qilishning uch bosqichli amalga oshirish metodi klassik usullardan hisoblanadi:
I bosqich - xavflarni oldindan tahlil etish.
II bosqich - xavfli holatlarning ketma-ketligini aniqlash, hodisa va xavflar “daraxtini”(shajarasini) tuzish.
III bosqich - oqibatlarni tahlil qilish.
Xavflarni oldindan tahlil qilish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
- ob’ekt, tizim, jarayonlar texnik xususiyatlari, ishlatiladigan energiya manbalari, ish muhiti, materiallar o‘rganiladi; ularning zararli xususiyatlari aniqlanadi;
- ushbu texnik ob’ektga, tizimga, jarayonga nisbatan qo‘llaniladigan qonunlar, standartlar, qoidalar belgilanadi;
- texnik hujjatlarning mavjud qonunlar, qoidalar, me’yorlar va xavfsizlik standartlariga muvofiqligi tekshiriladi;
- xavflarning aniqlangan manbalari (tizimlar, quyi tizimlar, komponentlar), zararli omillar, potensial xavflar, aniqlangan kamchiliklar ro‘yxati tuziladi.
Xavflarni oldindan tahlil qilishda yong‘in-portlash xavfi mavjud bo‘lgan moddalar, zaxarlovchi (toksik) moddalar mavjudligiga alohida e’tibor beriladi.
Xavfli holatlarning ketma-ketligini aniqlash, hodisa va xavflar “daraxtini”(shajarasini) tuzishda “xavflar daraxti” yuqoridan pastga qarab quriladi hamda sabablarni hisobga olgan taqdirda tamom bo‘ladi.
Xavflarning oqibatlarini tahlil qilish, asosan, tizimli yondoshuv asosida xavflarni aniqlashning sifatiy baholash usuli hisoblanadi. Ushbu usul har qanday texnik ob’ektning xavflilik darajasini (salohiyatini) baholashi mumkin. Bu metod odatda quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
- texnik tizim (ob’ekt) tarkibiy qismlarga bo‘linadi;
- har bir komponent uchun mumkin bo‘lgan xatolarni aniqlash;
- o‘rganilayotgan ob’ektda ro‘y berishi mumkin bo‘lgan potensial xavflarni o‘rganish;
- xavf-xatarlarga chidamlilik darajasini aniqlash va profilaktika choralarini ishlab chiqish, shu jumladan dizaynni o‘zgartirish.
Xavflarning oqibatlarini tahlil qilish xavflarni identifikatsiyalashning boshqa, yanada kengroq usullarini qo‘llash zarurligini ko‘rsatadi.
Yuqorida keltirilgan xavfni o‘rganish ketma-ketligining 1 va 2 bosqichlari hodisa (oqibat) sodir bo‘lishidan, ya’ni faoliyat jarayoni boshlanishidan oldin amalga oshiriladi va xavfsizlikni ta’minlashga xizmat qiladi, 3-bosqichdan esa kelajakda xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqish uchun foydalaniladi.
Xavflar tahlil qilishda har bir xavfning kelib chiqish sabablari, xususiyatlari va oqibatlari o‘rganiladi. Har bir xavfning yuzaga kelishiga sabab bo‘luvchi omillar, salbiy oqibatlari, xavflilik va zarar keltirish darajalari bo‘ladi.