Atmosfera tarkibi

Atmosferaning tuzilish sxemasi

• 
  1000 – Qutb yogʻdusining Quyosh yoritadigan chegarasi.
  
• 
  700 – Ionlar maksimal konsentratsiyamning balandligi (Gʻ2 qatlam).
  
• 
  320 – Ionlar maksimal konsentratsiyasining sathi (Gʻ qatlam).
  
• 
  10 – Meteorlarning yona boshlash sathi.
  
• 
  90 – Kislorod molekulasining atomlarga parchalana boshlash sathi.
  
• 
  82 – Kumushsimon bulutlar balandligi.
  
• 
  75 – Ionlar maksimal konsentratsiyasining balandligi (Dqatlam).
  
• 
  65 – Koʻpchilik meteorlarning soʻnish sathi.
  
• 
  55 – Qutb yogʻdusining pastki chegarasi.
  
• 
  45 – Tovushning eng kuchli qaytish sathi.
  
• 
  27 – Sadafsimon bulutlar balandligi.
  
• 
  11 – 100 km dan pastdagi havo tarkibi.
  

Umumiy maʼlumot

Girdoblari, antitsiklon va siklonlar harakati natijasida turli kengliklardagi havo massalarining almashinishi yuzaga keladi. Shuningdek, Atmosferada havo vertikal va gorizontal yoʻnalishlarda aralashib turadi. Troposferada suv bugʻlari va changlar koʻp boʻlgani uchun tuman, bulut hosil boʻladi, yogʻin yogʻadi, momaqaldiroq va turli-tuman ob-havo hodisalari roʻy beradi. Shamol tezligi har kilometr balandlikda 2 m/s orta boradi va yoʻnalishi oʻngga burila boshlaydi. Tropopauza ostida shamolning eng yuqori tezligi sekundiga 15 – 20 m ga, baʼzan soatiga 500 – 600 km gacha yetadi. Troposferada A yer sirti bilan ishqalanadigan qatlamning qalinligi 1,0 – 1,5 km. Bu qatlamda meteorologik elementlar sutka davomida koʻp oʻzgaradi. Qatlamning 50 – 100 m balandlikkacha boʻlgan pastki qismida issiqlikning turbulent oqimlari, suv bugʻi va turbulent ishqalanish kuchlari oʻzgarmas deb hisoblanadi. Chegara qatlamning yuqorisida turbulent ishqalanish kuchlari juda kichik boʻlib, shu ba-landlikdan erkin Atmosfera boshlanadi. Troposferadan stratosfera qatlamiga oʻtishdagi oraliq qatlam tropopauza deb ataladi. Tropopauza balandligi 17 km dan (ekvator ustida) 9 km gacha (qutb ustida) oʻzgaradi. Tropopauzadan yuqorida deyarli doimo bulutsiz va nisbatan tinch boʻlgan stratosfera qatlami boʻlib, baʼzi vaqtlarda 20 – 22 km balandlikda muz kristallaridan tarkib topgan.