Atmosferani zaharlovchi toksik moddalar

Ma’lum bo’lio’icha bir xlorftoruglevodorod molekulasi 3 mingdan ortiq ozon molekulasini parchalar ekan, bu jarayon zanjir reaksiyasi mexanizmi asosida boradi. Ozon qatlamini parchalovchi birikmalarni ishlab chiqarish, ishlatish va tarqatishni ta’qiqlovchi konvensiya 1986 yili Kanadaning Monreal shahrida o’tkazilgan xalqaro anjumanda qabul qilingan. Bu shartnomaga O’zbekiston respublikasiga ham qo’shilgan.

Atmosfera havosining ifloslanishida dunyo sanoat ob’ektlarining ham salmog’i katta. Chunki sanoat korxonalarida, ayniqsa issiqlik elektrostansiyalarida foydalaniladigan yoqilg’i va yonilg’ilar to’la yonib tugamaydi, natijada atrofga ko’plab gazlar, chang, qurum, qattiq zarrachalar va radioaktiv moddalar chiqaradi. Hozir dunyo bo’yicha, ham energiyaning ko’p qismini issiqlik elektrostansiyalari yetkazib bermoqda. Shu sababli, sanoatdan atmosferaga chiqayotgan zararli chiqindilarning 20% issiqlik elektrostansiyalari zimmasiga to’g’ri keladi.

Dunyoda qazib olinayotgan yoqilg’ining 30% dan ortig’ini IESlar ishlatadi. Bu yoqilg’ilarning bir qismi zaharli gazlar, qurum, tutun kabi ko’rinishida atmosferaga qo’shilib uni ifloslamoqda. Fransiyadagi birgina «Elektrisitede Frans» IES ida bir oyda 51 ming t ko’mir yoqiladi; oqibatda har kuni stansiya mo’rilaridan 33 t sulfit angidrid gazi, 250 t kul va qurum havoga chiqadi. Shundan ma’lumki, energoqurilmalar, ayniqsa, IES lar atmosferani zaharli gaz va qattiq zarrachalar bilan kuchli ifloslaydi. Buning ustiga ba’zi sanoat korxonalari, xususan sement zavodlari, kimyo, qora metallurgiya korxonalari va boshqalar atmosferaga ko’plab chang, har xil gazlar chiqarib, havoni ifloslashdan tashqari ko’plab kislorodni sarflaydi. Masalan, 1 t cho’yan rudasini ajratib olish uchun 150 m3, 1 t po’lat olish uchun 35-70 m3, 1t atsetilen olish uchun 3600 m3 kislorod sarflanadi.

Dunyoda qazib olinayotgan yoqilg’ining 30% dan ortig’ini IESlar ishlatadi. Bu yoqilg’ilarning bir qismi zaharli gazlar, qurum, tutun kabi ko’rinishida atmosferaga qo’shilib uni ifloslamoqda. Fransiyadagi birgina «Elektrisitede Frans» IES ida bir oyda 51 ming t ko’mir yoqiladi; oqibatda har kuni stansiya mo’rilaridan 33 t sulfit angidrid gazi, 250 t kul va qurum havoga chiqadi. Shundan ma’lumki, energoqurilmalar, ayniqsa, IES lar atmosferani zaharli gaz va qattiq zarrachalar bilan kuchli ifloslaydi. Buning ustiga ba’zi sanoat korxonalari, xususan sement zavodlari, kimyo, qora metallurgiya korxonalari va boshqalar atmosferaga ko’plab chang, har xil gazlar chiqarib, havoni ifloslashdan tashqari ko’plab kislorodni sarflaydi. Masalan, 1 t cho’yan rudasini ajratib olish uchun 150 m3, 1 t po’lat olish uchun 35-70 m3, 1t atsetilen olish uchun 3600 m3 kislorod sarflanadi.