Atom va yadro fizikasidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI

«OI.O4.O8-ATOM YADROSI VA ELEMENTAR ZARRALAR FIZIKASI.

TEZLASHTIRUVCHI TEXNIKA» ixtisosligi bo’yicha tayanch doktoranturaga kiruvchilar uchun

ATOM VA YADRO FIZIKASIDAN

DASTUR

SAMARQAND - 2020

ASOSIY QISM

1. 
   bo‘lim
   

Kirish. Issiqlik nurlanishi. Kirxgof qonuni. Stefan-Bolsman qonuni. Vinning siljish qonuni. Reley-Jins qonuni, Plank gipotezasi. Plank formulasi. Elektromagnit nurlanishlarning korpuskulyar xususiyatlari. Fotoeffekt. Fotonlar. Kompton effekti. Oje elektronlari. Zarralar va to‘lqinlar. De-Broyl gipotezasi. Zarralar to‘lqin xususiyatlari. De-Broyl to‘lqinlari. Noaniqlik prinsipi.

2. 
   bo‘lim
   

Atom tuzilishining modellari. Atom tuzilishining Tomson modeli. Rezerford tajribalari. Atom tuzilishining planetar modeli. Vodorod atomining Bor nazariyasi. Vodorod atomi spektridagi qonuniyatlar. Bor postulotlari. Frank-Gers tajribalari. Spektral termlar. Kombinatsion prinsip. Bir elektronli atomlar. Kvant sonlari. Elektronning orbital va mexanik momentlari. Bor magnetoni. Shtern va Gerlax tajribasi. Bozonlar va fermionlar. Pauli prinsipi. Atomning vektor modeli. Spektrlarning multipletligi.

3. 
   bo‘lim
   

Rentgen nurlarini hosil qilinishi. Rentgen nurlarini spektrlari. Xarakteristik rentgen nurlari. Tormozlanishdagi rentgen nurlari. Mozli qonuni. Oje effekti.

4. 
   bo‘lim
   

Zeemanning oddiy va murakkab effektlari. Pashen va Bak effekti. Elektron paramagnit rezonans. Shtark effekti

5. 
   bo‘lim
   

Molekulalar va ulaming hosil bo‘lishi. Kimyoviy bog‘lanish turlari. Ion bog‘lanish. Kovalent bog‘lanish. Vodorod molekulasining kvant nazariyasi

6. 
   bo‘lim
   

Atom yadrolarining asosiy xususiyatlari. Yadro tarkibi. Izotop, izobar, izoton, izomer yadrolar. Yadro massasi va bog‘lanish energiyasi. Yadro o‘lchami. Yadro zichligi. Yadro shakli.

7. 
   bo‘lim
   

Radioaktivlik hodisasi. Radioaktiv yemirilish qonunlari. Alfa-yemirilish. Alfa zarralar spektri. Alfa yarim yemirilish davrining al’fa zarra energiyasiga bog‘liqligi. Beta-yemirilish. Beta-yemirilish turlari. Neytrino hosil bo‘lishining tajribaviy tasdig‘i. Kuchsiz o‘zaro ta’sir haqida tushuncha. Neytrino massasi muammosi.

8. 
   bo‘lim
   

Yadrolarning gamma nurlanishi. Elektr va magnit o‘tishlar. Gamma o‘tishda harakat miqdori momenti va juftlik bo‘yicha tanlash qoidalari. Yadro izomeriyasi.

Ichki konversion elektronlar. Messbauer effekti va uning fizika - texnikada tadbig’i.

9. 
   bo‘lim
   

Atom yadrosi modelli. Yadro modellari. Yadro qobiq modeliningig fizikaviy asoslanishi. Kuchli spin orbital o‘zaro ta’sir. Qobiq modeliga ko‘ra yadro holatlari spini va jufligini tushuntirish.Yadro tomchi modeli va qo‘llanilishi. Umumlashgan yadro modeli haqida.

10. 
    bo‘lim
    

Yadroviy reaksiyalar. Yadroviy reaksilarda saqlanish qonunlari. Yadroviy reaksiyalarni tajribada o‘rganish uslublari. Reaksiya kesimi. Yadroviy reaksiyalar kanallari. Yadroviy reaksiyalarda saqlanish qonunlarning bajarilishi.

11. 
    bo‘lim
    

Yadro nurlanishlarining modda bilan o‘zaro ta’siri. Zaryadlangan zarralarning muhit bilan o‘zaro ta’siri. Neytronlarning modda bilan o‘zaro ta’siri. Neytronlarni sekinlashtirish.

12. 
    bo‘lim
    

Elementar zarralar. Elementar zarralarning asosiy xususiyatlari. Saqlanish qonunlari. Elementar zarralar klassifikatsiyasi.

13. 
    bo‘lim
    

Geyger-Myuller sanagichini asosiy xususiyatlarini o‘rganish. Ssintillyatsion gamma-spektrometrning asosiy xarakteristikalarini o‘rganish. Vilson kamerasida a-zarralar izini kuzatish

01.04.08-Atom yadrosi va elementar zarralar fizikasi. Tezlashtiruvchi texnika ixtisosligi bo’yicha tayanch doktoranturaga kiruvchilar uchun ATOM VA YADRO FIZIKASIDAN SAVOLLAR

1. 
   Atom tuzilishining Planetar modeli.
   
2. 
   Atom yadrosining tuzilishi. Yadro zaryadi va atom tartib raqami.
   
3. 
   Yadroning tarkibiy qismlari. Nuklonlar haqida tushuncha.
   
4. 
   Izotop, izobar, izotron, izomer va kuzgi yadrolar.
   
5. 
   Yadroning bog'lanish energiyasi.
   
6. 
   Massa deffekti. Zichlashish koeffitsiyenti haqida.
   
7. 
   Nuklonlar energiyasi. Veyszeker formulasi.
   
8. 
   Fundamental o’zaro ta’sirlar haqida.
   
9. 
   Yadroviy kuchlarining xususiyatlari.
   
10. 
    Zarralar va yadrolarning izotopik spini.
    
11. 
    Yadroning Qobiqli modeli. Yadroning barqarorlik sharti.
    
12. 
    Kvant sonlari haqida tushuncha.
    
13. 
    Ko'p elektronli atomlarda elektron sathlarning tuzilishi.
    
14. 
    Tormozli rentgen nurlanishlarining hosil bo‘lishi.
    
15. 
    Xarakteristik rentgen nurlanishlarining hosil bo‘lishi. Mozli qonuni.
    
16. 
    Radioaktivlik hodisasi va uning umumiy tavsifi.
    
17. 
    Tabiiy radioaktiv oilalar haqida.
    
18. 
    Alfa yemirilish va uning asosiy xossalari.
    
19. 
    Beta yemirilishning asosiy shartlari va turlari.
    
20. 
    Elektron qamrash. Uning strukturaviy formulasi va energiyaviy sharti.
    
21. 
    Sun'iy radioaktivlik hodisasi.
    
22. 
    Yadrolarning gamma nurlanishi. Ichki konversiya hodisasi va konversion elektronlar.
    
23. 
    Radioaktiv fonning shakllanishi.
    
24. 
    Vavilov-Cherenkov nurlanishi.
    
25. 
    Gamma nurlanishlarning modda bilan o'zaro ta'siri.
    
26. 
    Kompton effekti. Elektron-pozitron juftligining hosil bo'lishi.
    
27. 
    Yadroviy reaksiyalar. Reaksiyada energiya ajralib chiqishi.
    
28. 
    Yadroviy reaksiyalarda elektr zaryadi, nuklonlar soni va impulsning saqlanish qonuni.
    
29. 
    Yadro reaksiyalarining kesimi va chiqishi.
    
30. 
    Deytron ta'sirida kuzatiladigan yadroviy reaksiyalar.
    
31. 
    Gamma kvantlar, elektronlar, neytronlar ta’sirida yuz beradigan reaksiyalar.
    
32. 
    Yadroning bo'linish reaksiyasi.
    
33. 
    Uran-235 izotopining bo'linish reaksiyasi.
    
34. 
    Termoyadroviy sintez reaksiyasida energiyaning ajralib chiqishi.
    
35. 
    Yadro reaktorlari va ularning ishlash prinsipi.
    
36. 
    Elementar zarralarning asosiy xususiyatlari va klassifikatsiyasi.
    
37. 
    Elementar zarralarning kvant tabiati.
    
38. 
    Foton. Bozonlar va fermionlarning asosiy xususiyatlari.
    
39. 
    Geyger-Nettol formulasi va ahamiyati.
    
40. 
    Yadro statistikasi va Shmidt modeli, qo‘llanilishi va kamchi.
    
41. 
    Texnogen radionuklidlar va ularning hosil bo’lish mexaizmi.
    
42. 
    Elementar zarralar va saqlanish qonunlari.
    
43. 
    Zanjir reaksiyasi.
    
44. 
    Fotoeffekt xodisasi.
    
45. 
    Bir elektronli atomlar.
    
46. 
    Noaniqlik munosabatlari.
    
47. 
    Yadroning solishtirma bog'lanish energiyasi.
    
48. 
    Vodorod atomining Bor nazariyasi. Bor potsulatlari.
    
49. 
    Frank va Gers tajribasi.
    
50. 
    Paulining umumlashgan prinsipi.
    
51. 
    Atrof-muhitda radionuklidlarning tarqalishi.
    
52. 
    Absolyut qora jism. Stefan-Bolsman qonuni.
    
53. 
    Radioaktiv nurlanishlarning biologik ta’siri.
    
54. 
    Atom energetikasining radioaktiv chiqindilari va ulardan himoyalanish usullari.
    
55. 
    Atrof muhitni radioaktiv ifloslanishi. Radiatsiya haqida tushuncha.
    
56. 
    Radioaktiv yemirilish qonuni.
    
57. 
    Atom nurlanish spektridagi qonuniyatlar.
    
58. 
    Pauli prinsipi. Fermi va boze zarralar sistemalari.
    
59. 
    Rentgen nurlarining turlari va spektri.
    
60. 
    Atom tuzilishining Rezerford modeli.
    
61. 
    Yadro energetikasi.
    
62. 
    Yadro massasi va bog’lanish energiyasi.
    
63. 
    Yadro o’lchami. Yadro zichligi. Yadro shakli.
    
64. 
    Bir elektronli atomlar. Kvant sonlar.
    
65. 
    Atomning planetar modeli va uning kamchiliklari.
    
66. 
    Radioaktivlik sharti, turlari va yemirilish qonuni.
    
67. 
    Atom yadrosi modellari.
    
68. 
    Asriy muvozanat tenglamasi va uning moxiyati.
    
69. 
    Yadro reaktorlari. Yengil yadrolar sintezi.
    
70. 
    Kvarklar va glyuonlar.
    
71. 
    Feynmann diagrammalari. W+, W^- va Z⁰ bozonlar.
    
72. 
    Oje elektronlari.
    
73. 
    De-Broyl gipotezasi.
    
74. 
    Atom tuzilishining modellari.
    
75. 
    Atom tuzilishining Tomson modeli.
    
76. 
    Atom planetar modelining klassik fizika tasavvurlariga mos kelmasligi.
    
77. 
    Spektral termlar. Kombinatsion prinsip.
    
78. 
    Bor nazariyasining asosiy kamchiliklari.
    
79. 
    To‘lqin funksiyasi.
    
80. 
    Shredinger tenglamasi
    
81. 
    Elektronning to‘liq mexanik momenti
    
82. 
    Elektronning to‘liq magnit momenti
    
83. 
    Rentgen nurlarining hosil qilinishi.
    
84. 
    Atrof-muhit namunalari tarkibida bo’lishi mumkin bo’lgan tabiiy va sun’iy radioaktiv elementlar.
    
85. 
    Ssintillyatsion gamma-spektrometrni energiya bo'yicha graduirovka qilish.
    
86. 
    Ssintillyatsion gamma-spektrometrning qayd qilish effektivligini aniqlash.
    
87. 
    Nurlanishlar dozimetriyasi.
    
88. 
    Tabiiy va sun’iy radioaktivlik.
    
89. 
    Radioaktivlikni xaraktyerlovchi kattaliklarning fizik ma’nolari va ular orasidagi bog‘lanish. (T_1/2, X, x).
    
90. 
    Aktivlik va uning birliklari.
    
91. 
    Yadroviy reaksiyalar kanallari.
    
92. 
    Neytron ta’sirida uran izotoplarining bo‘linishi.
    

93. Turli-hududlardan namunalar olish va uning solishtirma aktivligini aniqlash.

94. 
    Radioaktiv elementlarning tabiatda tarqalishi.
    
95. 
    Ssintillyatsion schyotchiklar
    
96. 
    Atom elektron qobiqlarini elektronlar bilan to‘ldirish.
    
97. 
    Radiatsion ekologiya.
    
98. 
    Radioaktiv qator va transuran elementlar.
    
99. 
    Dozimetrik asboblar va ularning asosiy vazifalari.
    
100. 
     Pufakchali kameraning ishlash prinsipi.