Atom yadrosi va elementar zarrachalar fizikasi, tezlashtiruvchi texnika



Yüklə 1,85 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə45/50
tarix18.05.2023
ölçüsü1,85 Mb.
#116100
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   50
54baf52fc97007b313abf5d9abaa5d06 « DOZIMETRIYANING ZAMONAVIY MUAMMOLARI VA AMALIY TATBIG‟I » FANIDAN O„QUV-USLUBIY M A J M U A

4
-schyotchik. 𝛽-zarralarni absolyut o‟lchashda 4 -schyotchiklar to‟g‟ri 
natijalar berishi mumkin. 4
-schyotchiklarda nurlanish manbai bo‟lgan yupqa 
qatlamli preparatlar schyotchik sezuvchi qatlamining markaziga joylashtiriladi. 
Bunday holda preparatdan chiqayotgan har bir zarra schyotchik sezuvchi hajmiga 
tushadi va elektr impulsini hosil qiladi. Bunda schyotchikning o‟lchash effektivligi 
100% ga yaqin bo‟ladi. Bunday o‟lchash sistemasini preparatni ikki ssintillyatsion 
schyotchik kristallari orasiga qisib qo‟yganda ham xosil qilish mumkin. 4
-
schyotchiklar yordamida absolyut o‟lchashlarda yuqori aniqlikda
natijalar olish mumkin. 
𝛽, 𝛾- mos tushish. 
Ko‟p hollarda 
𝛽-yemirilish 𝛾-kvantlar chiqarilishi bilan kechadi. Bu vaqtda 
preparatdagi yemirilishning absolyut sonini ikki schyotchik yordamida aniqlash 
mumkin. schyotchiklar effektivliklari kichik yoki noma‟lum ham bo‟lishi mumkin. 
__ effektivligi E
1
bo‟lgan birinchi schyotchik qayd qilgan impulslari soni 
( -preparatda 1 sekunddagi yemirilishlar soni) ikkinchi schyotchik qayd 
qilgan impulslar soni 
bo‟ladi. U vaqtda har ikki schyotchikda 


impulslarning mos tushishi 
ifoda orqali aniqlanadi. U vaqtda 
o‟lchanayotgan preparatning aktivligi quyidagicha aniqlanadi: 
Shuning uchun 
va 
impulslarni va mos tushishlar soni 
aniqlanganda 
preparatdagi 
𝛽-yemirilishlarning haqiqiy sonini bilish. 
𝛽, 𝛾- mos tushish 4 schyotchikning effektivligini yuqori aniqlikda 
o‟lchashga imkon beradi. 4
schyotchik effektivligini ba‟zan 100% dan past 
bo‟ladi. 
𝛽-zarralar aktivligini o‟lchashda Bet-radiometr PKB4-1eM tipdagi 
radiometr keng qo‟llaniladi. 
Bet-radiometr РКБ4-1еМ radiometr qattiq, suyuq, gaz holdagiatrof-muhit 
namunalarining solishtirma hajmiy va massaviy 
𝛽-aktivligini o‟lchashga 
mo‟ljallangan radiometr 
𝛽-aktivligi
oraliqda bo‟lgan namunalar aktivligini o‟lchashda ishlatiladi. 
Radiometrning sezgirligi DP-100 radiometrik qurilma sezgirligidan bir necha ming 
marta yuqori. Radiometr tuproq, suvlar cho‟kmalari, o‟simliklar, ayrim 
maxsulotlar tarkibida bo‟lishi mumkin bo‟lgan 




radioaktiv izotoplar 
𝛽-zarralarning aktivligini, suvlarda
izotopining, gazlarda 


izotoplarining 
𝛽-aktivligini o‟lchaydi. 
Radiometrda detektor sifatida ikki turdagi detektrlash blokidan foydalaniladi: 
1. BDJB-02 detektrlash bloke 
2. BDJB-07 detektrlash bloke 
Radiometrda solishtirma hajmiy va massaviy 
𝛽-aktivliklarni o‟lchash vaqti 35 
minutdan oshmaydi.
Radiometrning o‟lchash diapazoni va effektivligi quyidagi 1-jadvalda 
keltirilgan. 
Detektrlash 
bloki 
Qattiq holdagi 
manbaning 
𝛽-
aktivligini 
o‟lchash 
effektivligi, % 
𝛽-aktivlikni o‟lchash oralig‟i 
Suv Ku/l 
Suvda 
izotopi 
𝛽-
aktivligi. Ku/l 
BDJB-02 
BDJB-07 

Radiometr chastotasi 
Gs, kuchlanishi 220 B bo‟lgan elektr 
tarmog‟iga va kuchlanishi 7,5 B bo‟lgan alohida doimiy tok manbaiga ulanadi, 
radiometrning elektr tarmog‟idan oladigan quvvati 15 Vatt, alohida doimiy tok 
manbaidan oladigan quvvati 2 Vatt. 
O‟lchanadigan namunalar hajmi 2-jadvalda ko‟rsatilgan 


Detektrlash bloki 
Namuna hajmi, sm
3
Suyuqlik 
To‟kiladigan namuna 
BDJB-02 
800 
300 
BDJB-07 


Yumshoq 
𝛽-zarralarni o‟lchashda darichasi (окошка) qalinligi 2-3 mg/sm
2
bo‟lgan schyotchiklardan foydalaniladi. Bunday yumshoq 
𝛽-zarralar o‟lchanganda 
𝛽-aktiv preparat kameraning ichkarisiga ishchi hajmiga kiritiladi yoki oqimli 
proporsional schyotchikdan foydalanganda schyotchik ishchi hajmiga kiritiladi. 
Bunda elektronning to‟liq chopish masofasi schyotchikdagi gazda bo‟ladi. 
𝛽-zarra 
energiyasi schyotchik chiqishida hosil bo‟lgan elektr impulsi amplitudasi bilan 
o‟lchanadi. 

Yüklə 1,85 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin