Atom yadrosi va elementar zarralar fizikasi fanidan

 
Ishning bajarish tartibi 
1. 
Qurilma manbaga ulanib, 5 minutcha qizdiriladi. 
2. 
Birinchi, 
ikkinchi 
va 
uchunchi 
sanagichlar 
qatoridan 
chiqayotgan impulslar soni (
) o’lchanadi. Olingan natijalar asosida 
(1) formuladan tasodifiy mos kelishlar sopi N
1
hisoblanadi. 

---

23 
3. 
Qurilmani mostushuv asbobiga ulab, oldin qo’rg’oshinsiz, 
so’ng ikkinchi va uchinchi sanagichlar orasiga qo’rg’oshin qatlamlarini 
joylab, uning xar hil qalinligi uchun mos kelishlar soni o’lchanadi. 
4. 
O’lchash natijalaridan mos kelishlar sonining qo’rg’oshin 
qalinligiga bog’lanish grafigi chiziladi va koinot nurlartning vertikal 
yo’nalishidagi intensivligi 
uning qattiq  
hamda yumshoq 
komponentlarining intensivliklari hisoblanadi. O’lchash natijalarini 
hisoblashda (1) va (5) formulalardan foydalaniladi. 
 
Sinov savollari 
1. 
Koinot nurlarining umumiy xarakteristikalari 
2. 
Birlamchi koinot nurlari va ularning tarkibi 
3. 
Ikkilamchn koinot nurlari 
 
 
6-laboratoriya ish 
Mavzu: Yadroviy jarayonlarning statistik xarakterini o’rganish 
 
Fizik kattalikni o’lchash natijasi turli xatoliklar hisobiga haqiqiy 
kattalikdan farq qlishi mumkin. 
Eksperimental fizikada xatoliklar sistematik va tasodifiy xatoliklarga 
bo’linadi. Xatoliklar asbob – uskunalarning va o’lchash usulining 
mukammal emasligiga bog’liq bo’lishi mumkin. Yadro fizikasida olib 
boriladigan o’lchashlarda masalan, yadro nurlanishlarini o’lchashlarda 
ularning fluktatsion xarakteriga ega ekanligi hisobga olish zarur bo’ladi. 
Masalan, yadroning radioaktiv yemirilishi statistik xarakteriga ega, yani 
manbaning aktivligi A = λN, (λ – yemirilish doimiysi, N — radioaktiv 
yadrolar soni), har sekundda A - miqdor yadrolar yemiriladi degan 
ma’noni anglatmaydi. Ushbu xolda, xar sekundda yemirilayotgan 
yadrolarning o’rtacha soni haqida gapirish mumkin. Bu yerda o’rtacha 
miqdor ma’nosi shundan iboratki, o’lchashdagi sanashlar soni ortib borishi 
bilan tajriba natijasi aniqlashib boradigan son tushiniladi. Shuning uchun 
radioaktiv manbaning aktivligini o’lchashda, o’lchanayotgan kattalikni 
doimiy deb qarab bo’lmaydi. Bundan tashqari yadro nurlanishlarini 
moddalar bilan ta’sirlashuv jarayoni detektorda yuz berib, bu yerda ham 
ehtimollik xarakteri rol o’ynaydi.