Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Portuqaliya XX əsrin 80-90-cı illərdə
80-ci illərin əvvəllərində iqitsadi artım sürəti zəiflədi. Ancaq 1983-cü ildə iqtisadiyyat bir qədər canlandı.

Kənd təsərrüfatında da vəziyyət kəsiknləşdi. Taxıl, şərab, yağ istehsalı azaldı. Ölkədə 460 min işsiz var idi. İnflyasiya gücləndi. Xarici borclar artıraraq 1983-cü ildə 14,5 milyard dollar oldu. 1983-cü ildə İngiltərə, ABŞ, Yaponiya bankları Portuqaliyaya 300 milyard dollar məbləğində istiqraz verdilər.

Siyasi həyatda da mühafizəkar qüvvələr fəallaşdılar. 1980-ci ilin yanvarında «Demokratik alyans» başda Sa Karney olmaqla hökumət təşkil etdi. Hökumət torpağı və müəssisələri əvvəlki sahiblərinə verməyə başladı. S.Karney hökuməti 62 kənd təsərrüfatı kooperativini qovaraq 250 min ha torpağı əvvəlki sahiblərinə qaytardı. İnqilabi prosesə ciddi ziyan dəydi.

1980-ci ilin oktyabrın 5-də ölkədə yeni parlament seçkiləri keçirildi. Əksər səsi yenə də alyans aldı. Romalyo Eaniş yenə də prezident seçildi.

1980-ci ilin dekabrın 4-də Portuqaliyanın baş naziri Sa Karney aviasiya qəzası nəticəsində həlak oldu. Hökumətə sosial-demokrat partiyasının lideri Pintu Balsamau başçılıq etdi. O, əvvəlkilərin siyasətini davam etdirdi. 1981-ci ilin aprelində Alyans parlamentə Konstitusiyaya yenidən baxmaq haqqında qanun layihəsi təqdim etdi. Orada təklif olunurdu ki, İnqilabi Şura buraxılsın və hakimiyyət hökumətin əlində mərkəzləşsin. Prezidentin hüquqları məhdudlaşdırılsın. Qanun layihəsinin müzakirəsi Portuqaliyanın siyasi həyatının mərkəzində dayandı. 1982-ci ilin avqustunda parlamentdə əksəriyyət bunu bəyəndi. İnqilabi şuranın yerinə Dövlət Şurası və Konstitusiya məhkəməsi təşkil edildi. Bu sağların yeni bir qələbəsi idi.

1982-ci ilin fevral və mayında 1974-cü ildən sonra birinci dəfə Portuqaliyada ümummilli tətil oldu. Alyansın nüfuzu düşdü.

1983-cü ilin aprelin 25-də keçirilən parlament seçkilərində sosialist partiyası birinci yerə çıxaraq 36,3% səs aldı. SD ilə birgə koalisiyalı hökumət təşkil edildi. Sosialist Soareş baş nazir oldu. Bu hökumət öz qarşısına vəzifə qoydu ki, milliləşməni azaltsın, xüsusi kapitalın mövqeyini bərpa etsin. Zəhmətkeşlərin sosial-iqitsadi hüquqlarını məhdudlaşdırsın. Bu kütlələrin narazılığına səbəb oldu. Hökumət ölkənin iqtisadi vəziyyətini yaxşılaşdıra bilmədi. İşsizlik, aşağı həyat səviyyəsi qalırdı. 1985-ci ilin iyununda SDP koalisiyadan çıxdı.

1985-ci ilin iyununda Portuqaliyada hökumət böhranı başladı. 1985-ci ilin oktyabrında təcili parlament seçkiləri keçirildi. Sosial demokratlar nisbətən çox səs aldılar. 1986-cı ilin fevralın 16-da keçirilən prezident seçkilərində Sosialist Partiyasının lideri Mariu Soareş qələbə çaldı.

Hökumətin isə başında S.A.K. Silva dururdu.

Xarici siyasətdə NATO ilə əlaqələr genişləndi. ABŞ-ın Azor adalarında hərbi sahədə iştirakı gücləndi. Portuqaliya 1985-ci ildə AİB-ə daxil oldu.

Portuqaliya öz keçmiş müstəmləkələri ilə əlaqələrin inkiaşfına xüsusi diqqət yetirirdi.

Mazambik, Braziliya ilə iqtisadi əlaqələrin inkişafına xüsusi diqqət yetirilirdi. 80-ci illərdə sosialist ölkələri ilə əlaqələr xeyli inkişaf etdi. ABŞ-ın təsiri altında SSRİ ilə əlaqələr məhdudlaşdırıldı. Portuqaliya Moskva olimpiadasında baykotda iştirak etdi.

1995-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində yenə də sosialist partiyası qələbə çaldı. Partiyanın liderlərindən A.Anteresin başçılığı altında hökumət təşkil edildi. 90-cı illərdə Portuqaliya iqitsadiyyatında yenilləşmə prosesi getdi Xarici siyasətdə Portuqaliya yenə də NATO və Aİ çərçivəsində əməkdaşlığa daha çox üstünlük verirdi.