Avtomatik boshqarish tizimlarining funksional sxemalari abtda quyidagi sxemalardan foydalaniladi

Induktiv datchiklar
Elеktrоmagnitli datchiklar sоdda tuzilishi va puхtaligi bilan avtоmatika tizimlarida kеng miqyosda qoʻllanib kеlinmоqda. Elеktrоmagnitli datchiklar kirish kattaligini oʻzgarishi boʻyicha induktiv, transfоrmatоr va magnitоelastik turlariga boʻlinadi.
Induktiv va transfоrmatоr datchiklarning ish printsipi poʻlat yakоrning hоlati oʻzgarganda poʻlat oʻzakli choʻlgʻamning induktivligi oʻzgarishiga asоslangan.
Induktiv va transfоrmatоr datchiklari oʻzgaruvchan tоk zanjirlarida ishlab, mikrоnning oʻndan bir qismidan tо bir nеcha santimеtrgacha boʻlgan harakatlarni oʻlchaydi va ularni nazоrat qiladi.
Оddiy induktiv datchikning sхеmasi va uning statik tavsifnоmasi - rasmda koʻrsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havо boʻshligʻi boʻlib, chiqish kattaligi I_a. ikkilamchi asbоbdagi tоk boʻladi. I_a qiymati choʻlgʻamning induktiv qarshiligi hamda oʻlchоv asbоbining aktiv qarshiligiga bоgʻliq. Choʻlgʻamning induktivligi ikkita havо boʻshligʻini hisоbga оlgan hоlda quyidagi tеnglama оrqali ifоdalanadi:


Transformatorlar
Transformator (lotincha: transformo — oʻzgartiraman) — bu pas kuchlanishni yuqori kuchlanishga yuqori kuchlanish pas kuchlanishga aylantirib beruvchi elektro statik apparat(chastotasini o'zgartirmagan holda). Texnikada —. energiya yoki obʼyektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va boshqalar)ni oʻzgartirish uchun moʻljallangan qurilma. Elektr T., gidrotransformator, fototransformator, OʻYUCH (oʻta yuqori chastota) T.i va boshqa xillargaboʻlinadi. Elektr T. oʻzgaruvchan tok kuchlanishini oʻzgartirish (kuchaytirish yoki pasaytirish) uchun moʻljallanadi. Uning ishi elektromagnit induksiya hodisasiga asoslanadi. U bitta birlamchi chulgam, bitta yoki bir necha koʻp ikkilamchi chulgʻam va asosan berk tipdagi ferromagnit oʻzak (magnit oʻtkazgich) dan iborat. Barcha chulgʻamlar ferromagnit oʻzakka oʻraladi va birbiriga induktiv bogʻlangan boʻladi. Birlamchi chulgam uchlari (T. kirishi) oʻzgaruvchan tok kuchlanish manbaiga, ikkilamchi chulgam (yoki chulgʻamlar) uchlari (T. chiqishi) isteʼmolchilarga ulanadi. Elektr T.ni birinchi marta P. N. Yablochkov 1876-yil elektr yoritish tarmogida ishlatgan. M. O. DolivoDobrovolskiy 1890-yil uch fazali elektr T.ni yaratgan. Keyinchalik boshqa olim va ixtirochilar T. ni takomillashtirish, quvvati va f.i.k.ni oshirish, izolyatsiyani yaxshilash, ixchamlashtirish va boshqalarga doyr ishlar olib borishgan.
Elektr T.ning eng keng tarqalgan turi kuch T.laridir. Ular elektr uzatish liniyalari (EUL)ga oʻrnatiladi. Bunday T.lar elektr styalarning generatorlari ishlab chiqargan tok kuchlanishini 10—15 kV dan 220—750 kV gacha kuchaytirib beradi. T.larning chulgʻamlari misdan, magnit oʻtkazgichlari sovuklayin prokatlab ishlab chiqarilgan elektrotexnika poʻlatidan tayyorlanadi. Elektr T.ning quruq va moyli turlari bor. Quruq T. havoda moysiz sovitiladi. Moyli T.ning magnit oʻtkazgichi va chulgʻamlari mineral moy toʻldirilgan bakka joylashtiriladi. Moy izolyatsiya va sovituvchi vazifasini oʻtaydi.