Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

t ^tavakkal qilish foizi.
^cp - o’rtacha nisbiy chetlanish.
Umuman olganda, birikmaning tutashtiruvchi o’lchami o’lchamlarni hosil qiluvchi kattalikni o’zgaruvchan funksiyasi ko’rinishida yozilishi ham mumkin.
A_  f A₁, A₂, A₃........A_m1^,
U holda

dA A A1 A A2 ....... A Am1
^{A1 A2 Am1} (8.17)
.va x.k lar ...... larning tarqalish maydoni kattaligi hisoblanib
A A A ^m1A

A A1 A2 ......Am1 Ai
A1 A2 Am1 i1 Ai (8.18)
Oxirgi tenglama shuni ko’rsatiadiki, yig’uv birikmasini kinematik zanjir aniqligi oshirishni uchta asosiy yo’nalishi mavjud: ^Ai ni hosil qiluvchi o’lchamlarini aniqligini oshirish, ^m o’lchamlarni sonini kamaytirish va zvenolar hosil qiluvchilarni uzatish nisbati kattaligini kamaytirish. Uchchala yo’nalishni hammasini birdaniga qo’llash Yuqori ko’rsatkichlarni hosil qilishi mumkin.

8.6-rasm. Val va vtulkani yig’ish sxemasi.
Mashina va mexanizmlarni ishonchlilik darajalarini oshirish uchun birikma hosil qiluvchi detallarni oraliq maydoni iloji boricha kichik chegaraviy o’lchamlarga ega bo’lishi kerak. Lekin, bu texnologik jarayonlarni bajarish o’z navbatida birikma detallarga aniqlik bo’yicha yuqori talablar qo’yadi.
Birikma hosil qilishga bir qancha fizik texnologik, konstruktiv va ekspluatasiya qilish faktorlari ta’sir etadi.
Harakatdagi birikmaning eng afzal oraliq masofasi quyidagi ko’rinishda ifodalanadi.
_B  f N,1,P,R,Q,1,,, j,,,h,....^ (8.19)
Bu erda: ^Q- ishqalanish kuChi, ^- moyning yopishqoqligi, ^harakatning nisbiy tezligi, ^f - yuklama tezligi, ^h- birikma yuzalarining aniqlik harakteristikasi.
Hamma faktorlarni hisobga olgan holda detallarni bir biriga kiygizishni ratsional holatini tanlab olish muhim ahamiyatga ega. Birikmalardagi oraliqni to’g’ri tanlab olish mashina detallarining ishlash vaqti ortishiga olib keladi.
Misol uchun, sharikopodshipniklarni 10...15 mkm.li zazor bilan tayyorlanishi ularning sinov davrida 1200 soat ishlashini ta’minlasa, oraliq 20 mkm yuqori bo’lganda 740 soatni tashkil qildi.
Birikmadagi oraliq masofalarini ortib ketishi mashina mexanizmlardagi detallarning kinematik harakatini bo’zi lishiga olib kelgan holda dinamik harakteristikalariga ta’sir etib ularning texnik iqtisodiy ko’rsatkichlarini yomonlashiga olib keladi. Oraliq masofani formasi ham muhim ahamiyatga ega. Birikma detallarining bir biriga nisbatan og’ishi, o’qlarini siljishi, konus va oval formaga ega bo’lishi hamda noto’g’ri yig’ilish natijasida hosil bo’ladigan deformatsiyalar oraliq masofalarni o’zgartirib birikmaning tez yeyilishiga olib keladi. Demak, birikmadagi oraliq masofa mashina va mexanizmlarning ishlash davrida ham o’z ta’sirini ko’rsatadi.
Porshen va silindrni oladigan bo’lsak ularni ruhsat etilgan joizlik (dopusk) oralig’ida tayyorlansa va ularni o’lchamlari ^Dmaxn va ^Dmin^u
bo’lsa ^{iц, in} material qatlam eyilsa u holda bu birikmani ishlash muddati yuqori bo’ladi.
Agarda detal o’lchamlari ^Dmaxn va ^D_min^u bo’lsa, u holda metall qalinligi mumkin bo’lgan ishlatish sharoitiga qarab yupqa bo’ladi.
Umuman olganda detalni ishlash davri
^TT₁ ^T₂ (8.20)
Bu erda: T₁ - ishqalanib moslashish davri; T₂ - jadal yeyilishgacha birikmani normal holatda ishlash davri.
Ishlash davrida tutashma hosil qiluvchi detallarni umumiy eyilishini metall qalinligi bilan vaqt birligi esa q₁ deb belgilasak, u holda

8.7-rasm. Porshen va silindrni tutashuv sxemasi.
m