«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Клавиатура: _15000^
[Принтер 
X 1800СС^
6: 140000
12 180000
1 180000
В}
МВ34Ш+35+ВВ
-ВЗ+В4+В64-ВБ -СЗ+С4-+С5+СБ ;-D3+D4+D5+D6
7.20-rasm. Katak adresiga nisbiy murojat.
M a ’lumotlarni tahrir qilish
M a’lumotlami tahrir qilish (Xato qilingan yoki o ‘zgartirish
kiritish kerak bo‘Isa) uchun, quyidagi amallami bajaring:
1. Tahrir qilinishi kerak bo‘lgan katak ustiga sichqonchani ikki
marta bosing.
2. “Backspace” yoki “Delete” tugmalaridan foydalib tahrirlang.
3. “Enter” tugmasini bosing.
Ish jadvalini saqlash
Ish jadvalini saqlash quyidagicha amalga oshiriladi:
1. Office tugmasi bosiladi.
2. Save as., funksiyasi tanlanadi
3. Excel Workbook belgisi bosiladi.
4. Ish jadval nimini kiritamiz.
5. Save tugmasi bosiladi.
187

---

Nazorat savollari
1. Microsoft Excel elektron jadvalida nechta qator va nechta 
ustun bo‘lishi mumkin?
2. Jadval kataklari ustida qanday amallami bajarish mumkin?
3. Diagrammalami qurish uchun nimalar zarur hisoblanadi?
4. Jadvalda formulalar qanday yoziladi?
5. «Мастер функций» buyrug‘i vazifasini tushuntiring.
6. Diagramma qurilgandan keyin boshlanqich m a’lumotlami 
o ‘zgartirish mumkinmi?
188

---

8-mavzu. TAQ DIM OTLARN I TAYYORLASH 
TEXN OLOG IY ALA RI
8.1. Kompyuter prezintatsiyasi tushunchasi.
8.2. Power Pointning foydalanuvchi interfeysi.
8.3. Prezintatsiya yaratish bosqichlari.
8.4. Matn va rasmlar yordamida slaydlar yaratish.
8.5. Matn va Fonni formatlash.
8.6. Animatsiya va tovushlar yordamida slaydlar yaratish.
8.7. Power Point prezentatsiya slaydiga rasm va ob'yektlami 
qo‘shish.
T ayanch iboralar: slayd, matnni formatlash, animatsiya, 
tovush, taqdimot, fon.
8.1. 
K om pyuter prezintatsiyasi tushunchasi 
Prezintatsiya bu biror bir mavzuni auditoriyaga taqdim etish 
jarayoni, misol uchun, butunjahon haroratni ko‘tarilishi haqidagi 
mavzuni taqdimot qilish. Ko‘pchilik prezintatsiyalash dasturidan, 
boshqalaraga taqdimot o‘tkazish maqsadidda foydalanishadi.
Prezintatsiya ma’lumotni ekranda slayd show tarzida namoyish 
etish dasturi. U odatda 3 ta asosiy funksiyani o‘z ichiga oladi: 
tahm rlash - ma’ lumotlami joylashtirish va formatlsh, grafik 
rasmlami joylashtirish va manipulyatsiya qilish uchun metod va 
mavzuni yoritish uchun slyad shou tizimi.
Microsoft power point bu foydalanuvchilarga o‘z taqdimotlarini 
va slayd shoularini turli xil media vositalar: rasmlar, video roliklar, 
musiqalar yordamida yaratishga imkon beruvchi dastur. Foy­
dalanuvchi o ‘z taqdimoti uchun m a’lumotlarini mana shu media 
formatlar yordamida to‘playdi va keyin ulami effektlar bilan 
mukammallashtiradi. Power point ko‘pincha biznes taqdimotlar 
uchun ishlatilad, lekin ko‘pgina talabalar prezintatsiyalardan o ‘quv 
jarayonlari, sinf topshiriqlarini bajarishda foydalanadi. Power point
189

---

foydalanish uchun soda dastur va kichik malaka bilan ham bu 
dasturda boshqalarga o‘z g ‘oyangizni tog‘ri tushuntira oladigan 
professional taqdimotlar yasashingiz mumkin.
Prezintatsiya dasturining imkoniyatlari29
Quyidagilar prezintatsiya dasturining b a’zi muhim imkoniyatlari 
hisoblanadi:
1. Slayd yaratish imkoniyati foydalanuvchiga slaydlami taqdi- 
motning istalgan yerida, boshida o ‘rtasida va oxirida ham yaratish 
imkoniyatini beradi;
2. Yaratilgan slaydni olib tashlash: har qanday slaydni taq- 
dimotdan olib tashlasa bo‘ladi;
3. Slaydlami zaruriyat tug‘ilsa, ko‘chirib olish, kesish va 
o‘matish imkoniyalari;
4. Slaydlarda animatsiya qo‘llash yoki tovushlami manipul- 
yatsiyalashga imkon yaratadi;
5. Oson izlash, joyini o‘zgartirish va m a’lumotlami kiritish 
imkoniyatlari;
6. Yaxshi shiriftlar to ‘plami - turli xil ko‘rinishdagi shriftlardan 
foydalanish imkoniyatini beradi;
7. Qo'shim cha imkoniyatlar, slaydda izohlar qoldirish xavolalar 
berish ilg‘or navigatsiya tizimi sarlavhalash va kolontitullash 
imkoniyatlarini beradi;
8. Maketlarini boshqarish tizimi, maketlar dizaynini qayta 
joylashtirish, qulay moslashtirish imonini beradi;
9. Imlo xatolami tekshirish va lug‘at ta ’minoti;
10.Taqdimoqtlarda slayd showlardan foydalanish imkoniyati.
Faraz qilaylik, ta’lim jarayonining elektron k o ‘rgazmali
vositalar yordamida samarali tashkil etish oldimizga maqsad qilib 
qo‘yilgan. Bu masalani samarali hal etish uchun elektron 
ko‘rgazmali qurol chiroqli bezatilgan, tushunarli, k o ‘rgazmali,
29 J.B .D ixsit. “ Fundam entals o f com puter p rogram m ing an d IT” 2 0 11. 1 13 p.
190

---

predmet soha to ‘la aks ettirilishi va hakozolar talab etiladi. Agax 
yuqorida 
sanab 
o ‘tilgan 
talablar 
to ‘la bajarilsa, 
biz 
o ‘z 
maqsadimizga erisha olamiz. Shu sababli ham o‘rganilayotgan 
mavzu m a’ruzasini tayyorlash jarayoni muhim ahamiyat kasb etadi.
Yuqoridagi maqsadlarni amalga oshirish uchun Microsoft 
firmasi tomonidan Office dasturlar paketining Power Point dasturi 
tavsiya etiladi. Ushbu dastur yordamida ko‘rgazmali slaydlar 
yordamida chop etiluvchi materiallar va elektron ko‘rgazmali 
qurollar hosil qilish imkoniyati mavjud.
Power Point dasturi yordamida .ppt kengaytmali prezentatsiya 
(taqdimot) fayli hosil qilinib, bu fayl bir necha ko‘rgazmali 
slaydlardan iborat b o ‘ladi. Bu dastur foydalanuvchilarga turli xil 
mavzuga doir prezentatsiya shablonlarini tavsiya etadi. Bu 
shablonlar maxsus shaklga solingan slaydlarni o ‘z ichiga oladi. 
Slaydlarga foydalanuvchi tomonidan turli xil matnlar, rasmlar, 
jadvallar va diagrammalar kiritilishi mumkin. Bundan tashqari, 
tavsiya tilgan prezentatsiya shablonni foydalanuvchi didiga mos 
holda o ‘zgartirilishi ham mumkin. Bunda k o ‘rgazmali prezen- 
tatsiyaning tuzilishi emas, faqat tashqi k o ‘rinishigina. o ‘zgaradi.
Power Point dasturi yordamida nafaqat matnlar, rasmlar, jadval 
va diagrammalar hosil qilinadi, balki ularga turli xil animatsiyalar 
berish imkoniyati ham mavjud.
Power Point dasturini ishga tushirishning quyidagi usullari 
mavjud:
1-usul. Bosh menyudan Пуск —> Программы —> Microsoft 
Office —►
Microsoft Office PowerPoint yorlig‘ini bosish orqali;
2-usul. Bosh menyudan Пуск —> Выполнить buyruqlar ketma 
ketligini tanlasak, Запуск программы oynasi namoyon b o ‘ladi. 
(8.1-rasm).
191

---