(ii) Aloqa belgisi. Algoritmda aloqa belgilarining tez-tez
ishlatiladigan turlari:_________________________ _______________
Belgilar Ma’nosi Misol < Kichik A < = Kichik yoki teng A<=B Teng, A=B, > Katta A>B ф Teng emas АфЪ > = Katta yoki teng A>=B Asosiy Nazorat Tuzilmalari. Asosiy nazorat tuzilmalari yaxshi va samarali algoritm yozish
uchun ishlatiladi. Ulaming turlari:
(i)Saralash
(ii) Tarmoqlash
(iii) Takrorlanish
(i)Saralash. Saralash usulini ishlatilishi bizlarga, agar be-
rilayotgan shart TRUE bo‘lsa yoki FALSE bo‘lganda biror boshqa
bir shartni tanlab olish zaruriyatini hal qilishda yordam beradi.
Saralash uchun bo‘lgan asosiy ifodalar IF-THEN-ELSE.
Sintaksisi:
IF (to‘g ‘ri holatda) THEN
{
si
s2
sn
}
ELSE
{
fl
f2
in
}
273
Misol uchun, shu algoritmni ko‘rib chiqib 2 son o ‘rtasida kattasi
topish vazifasi.
BEGIN
Birinch qadamRead NUM1, NUM2
Ikkinchi qadam IF NUM1>NUM2 THEN
WRITE (NUM1, “greater” (kattaroq)
ELSE
WRITE (NUM2, “greater” (kattaroq)
END.
(ii) T arm oqlash. Tarmoqlash ifodasi biz bir bajarilishini nazorat
qilmoqchi b o ‘lgan amalimizni bir qismidan yoki qadamdan ikkinchi
bir qismga yoki qadamga k o ‘chirmoqchi b o ig a n taqdirda amalga
oshiriladi.
Tarmoqlashda ishlatiladigan asosiy ifoda GOTO
hisoblanadi va uning sintaksisi:
G O T O n
Bu yerda n musbatdir va sonlar qadamini aniqlashtirib berib
amalga oshiriladi.
(iii)T akrorlanish. Bu ifodani asosan tasdiqlash yoki k o ‘p
miqdorda tasdiqlovchilar amalga oshirilayotgan vaqtlaming soniga
to ‘g ‘ri kelishi deb tushunish mumkin. Quyidagi operatorlar tez-tez
algoritmda ishlatiladi:
(a) WHILE-DO
(b) REPEAT-UNTIL
(a) W H ILE-D O : Sintaksisi:
B irinchi qad am WHILE (holati) DO
Ikkinchi qad am SI
U chinchi qad am S2
N + l qadam i SN
N+2 q ad am i END-WHILE
(b)
R EPEA T-U N TIL: Bu amal WHILE-DO ga o ‘xshash, dalil
sifatida tarmoqlash shartiga qadar qoldiqlar yolg‘on yoki to ‘g ‘ri
b o iad i. Sintaksisi:
B irinchi qadam REPEAT
Ikkinchi qad am SI
274
