Axborot kommunikatsiya texnologiyalari

3. CAD, CAE, CAM tizimlari 

---

67 
CAD 
-
 
loyihalashni avtomatlashtirish vositasi bo’lib 2 o’lchamli va 3 
o’lchamli geometrik loyihalash yoki texnologik hujjatlarni tayyorlash dasturi 
hisoblanadi. Bundan: 
MCAD
- mexanik tizimlarni loyihalashtiradi. Bu mashinasozlikda, 
kemachilikda, aviokosmik sanoatda, xalq iste’mol mahsulotlari ishlab chiqarishda 
o’z tarkibiga detallar ishlovi va eg’uv konstruktiv elementlar asosida parametrik 
loyihalash, yuza va hajmlarni modellashtirish. (KOMPAS, CATIA turdagi 
dasturlardan tashkil topgan). 
EDA yoki ECAD 
 
- SAPRning elektron qurilmasi, radioelektron vositalar; 
AEC CAD
- SAPRning arxitektura va qurilish sohasi. Binolarni, yo’l, 
ko’piriklarni loyihalashda foydalaniladi. 
Maqsadlar bo’yicha 
CADD 
- loyihalashda chizmalarni bunyod qilish; 
CAGD 
- geometrik modellashtirish; 
CAE -
muhandislik hisoblashlarni avtomatlashtirish vositasi, fizik 
jarayonlarni foydalanishni tahlil qilish, dinamik modellashtirish, buyumlarni 
optimallash va tekshirish. 
CAA 
- kompyuter tahlilida foydalaniladi. 
CAM -
buyum ishlab chiqarishda texnologik tayyorgarlik vositasi, 
avtomatlashtirishni dasturlash va CHPU yoki GAPS jihozlarni boshqarish. Rus 
analogi bo’yicha ibora ACTPP - ishlab chiqarishni tizimli avtomatlashtirish. 
CAPP -
CAD va CAM tizimlari kesimida qo’llaniladigan texnologik 
jarayonlarni rejalashtirishni avtomatlashtirish vositasidir. 
 
4. AutoCAD loyihalash dasturi imkoniyatlari. 
Hozirgi vaqtda uch o‘lchamli kompyuterli modellashtirish vositalari 
foydalanuvchilarning e'tiborida bo‘layapti va bu tasodifiy emas albatta. Ulardan 
foydalanish konstruktorlik-loyihalash ishlarining sifatli bajarilishi hamda 
foydalanuvchiga chizmalarni tez, sifatli, yuqori aniqlikda bajarish va qog‘ozga 
chiqarish imkonini beradi. 

---

68 
Ushbu vazifalarni kompyuterli modellashtirishni loyihalashtirishning 
universal grafik sistemasi muhitidan iborat bo‘lgan AutoCAD dan foydalanish 
uslubi taklif etilgan. Bu AutoCAD tizimi Autodesk kompaniyasi tomonidan ishlab 
chiqilgan bo‘lib, loyihalash jarayonida ko‘p sonli foydalanuvchilar qulay holda 
ishlatishlari ko‘zda tutilgan. Hozirgi davrda AutoCAD ning dasturiy ta'minoti 
kompaniyani eng yaxshi mahsuloti bo‘lib, shaxsiy kompyuterlarning eng keng 
tarqalgan avtomatik loyihalash tizimi paketi hisoblanadi. 
Hozirgi davrda har qanday dastur ta'minotining eng muhim xarakteristkasi 
buni boshqa dasturlar bilan birgalikda ishlata bilish xususiyatidir. Shu sababli 
AutoCAD tizimi katta imkoniyatlarga ega bo‘lib, o‘z mahsulotini 3D Studio 
tizimiga eksport qilgan holda uch o‘lchovli modellarni animatsiya qilish 
imkoniyatini beradi. AutoCAD tizimida ishlab chiqilgan fayllar Microsoft Office 
dasturining har qanday mahsulotlari bilan mos keladi. 
AutoCAD dasturi avtonom rejimida yoki lokal tarmoqda ham ishlashi 
mumkin. AutoCAD dasturining yaxshi ishlashi uchun quyidagi manbaalar zarur 
bo‘ladi
: 
•
Pentium 133 protsessori 
•
256 Mbaytli operativ xotira 
•
Qattiq diskda 400-750 Mbaytli xotira 
•
1024 ga 768 VGA – displeyi