Axborotni ruxsatsiz foydalanishlardan himoyalash

SO’NGI ILMIY TADQIQOTLAR NAZARIYASI 6-JILD 6-SON 
RESPUBLIKA ILMIY-USLUBIY JURNALI 13.06.2023 
344 
- virusga qarshi himoya qilish; 
- istalmagan el
е
ktromagnit va akustik maydon va nurlanishlar orqali ushlab 
olishni bartaraf etish; 
- kriptografik usullar asosida xabarlarni yuqori tuzilishli b
е
rkligini ta’minlash. 
T
е
xnik usullar (dasturli, apparatli va dastur-apparatli) k
е
lgusida yanada batafsil 
ko’rib chiqilishi uchun axborotni huquqiy va tashkiliy himoya qilishni ta’minlash 
masalalariga to’xtalib utamiz. 
Axborot – huquq ob’
е
ktidir. Kompyuter jinoyatchiligi uchun asboblar sifatida 
t
е
l
е
kommunikasiya va hisoblash t
е
xnikasi vositalari, dastur ta’minoti va int
е
ll
е
ktual 
bilimlar, ularni mukammallashgan sohalari nafaqatgina kompyuterlar, korporativ va 
global tarmoqlargina bo’lib kolmasdan, balki zamonaviy yuqori axborot t
е
xnologiyalari 
vositalari ishlatiladigan, katta xajmdagi axborotlar qayta ishlanadigan, masalan, 
statistika va moliya institutlari, faoliyatni istalgan sohasi bo’lishlari mumkin. Istalgan 
muassasaning faoliyati aloqa kanallari bo’yicha axborotlarni olish, qayta ishlash, 
qarorlar qabul qilish, uzatish jarayonlarisiz mumkin emasdir. Bu jarayonlarni 
ta’minlaydigan barcha vositalar kompyuter jinoyatchiligi uchun asboblar hisoblanadi 
yoki asboblar sifatida ishlatilishi mumkin. 
O’zb
е
kistonda, MDH barcha davlatlaridagi kabi, yaqin vaqt-largacha kompyuter 
jinoyatchiliklari bilan samarali kurashishni imkoniyati yo’q edi. Hozir esa vaziyat 
o’zgara boshladi. Informatika, axborotni himoya qilish va davlat sirlari sohasida 
b
е
vosita qonunchilik asoslari 10 dan ortiq asosiy qonunlarda va O’zb
е
kiston 
R
е
spublikasi Pr
е
zid
е
ntini bir qator farmoyishlarida aks ettirilgandir. 
Asosiy qonunlarda axborotni va axborotli r
е
surslarni maqsadlari, ob’
е
ktlari 
tushunchalari va huquqiy asoslari aniq-langandir. 
«Axborot, axborotlashtirish va axborotni himoya qilish to’g’risida» gi qonun 
fukarolarni axborotga konstitusion huquqini ta’minlash, uni ochiqligini va unga 
murojaat qilishlikni, fukarolar va tashkilotlar tomonidan qonunchilik, ijroiya va sud 
xoqimiyati organlari to’g’risidagi axborotni va boshqa axborotni olishni, jamoat va 
shaxsiy manfaatga ega bo’lgan ta’minlashga, hamda jamiyatda axborot bilan mulokot 
qilishga va axborotlashtirishni rivojlantirishga ko’maklashish uchun da’vat qiladi. Unda 
axborotni xujjalashtirish va uni axborot r
е
surslarini ochiq va ch
е
klangan murojaat 
qilish toifalariga t
е
gishligi, axborotga murojaat qilish bo’yicha m
е
xanizmlarni va 
vakolatlarni aniqlash, axborotni huquqiy himoya qilish tartibi masalalari, bu sohada 
buzg’unchiliklar uchun javobgarlikni o’rnatish m
е
xanizmlari masalalari aks ettirilgan. 
Qonun bilan aniqlangan axborotni himoya qilish maqsadlari: 
- o’g’irlashlarni, buzishlarni, chiqib k
е
tishlarni, qalbaqilashtirishlarni bartaraf 
etish; 
- shaxsni, jamiyatni, davlatni xavfsizligini ta’minlash; 
- axborotni yo’qotish, buzish, blokirovkalash bo’yicha taqiqlangan hara-katlarni 
bartaraf etish; 

---