Axloq falsafasi (etika)

SIRK. 
Sirk eng qadimgi an’anaviy
 
san’at turlaridan biri. U Sharqda vujudga
 
kelgan va 
dorbozlik san’ati deb ham atalgan, ko’chma tomosha sifatida xalq orasida shuhrat qozongan. Unda 
dorda langar bilan yurishdan tashqari, dorboz havo gimnastikachisi (chig’iriqda) vazifasini ham 
bajargan. Pastda albatta nog’ora dorbozning harakatlariga mos ohangda yangrab turgan. Ayni 
paytda pastda qiziqchi, ko’zboylog’ich, akrobat (besuyak), ayiq o’ynatuvchi ishtirok etgan, ba’zan 
askiyadan ham foydalanilgan. 
ASKIYA.
Baxshilik san’atiga o’xshab, askiya ham xalq og’zaki ijodi mahsuli. U arab 
tilidagi «o’tkir zehnli» ma’nosini anglatadigan «zakiya» (ko’pligi – «azkiya») so’zidan olingan 

---

bo’lib, qadimgi, xalq sevgan san’at turlaridan biri. U – ikki va undan ortiq kishi tarafma-taraf 
bo’lib, davrada, to’g’ridan-to’g’ri, tomoshabinlar olqishi shaklidagi baholash usulida 
o’tkaziladigan so’z o’yini. 
ESTRADA.
Qadimda estrada bilan Sirk yaxlit bir san’at turi hisoblangan. XIX asrga kelib, 
estrada Sirkdan mustaqil tarzda faoliyat ko’rsata boshlagan. O’zbekistonda u Qo’qon xonligida 
XIX asr boshlarida tashkil etilgan keyinchalik «qiziqchilar» teatri deb atalgan.
15
Umuman 
olganda, u an’anaviy san’atlar ichida nisbatan yangisi va ba’zi jihatlari bilan zamonaviy – 
texnikaviy san’at turlariga ma’lum ma’noda yaqinligi bor (estrada musiqasining zamonaviyligi, 
elektron asboblar ijrosi v.h.). 
San’at turi sifatida estrada omuxtalik tabiatiga ega, unda teatr, musiqa, Sirk, askiya unsurlari 
yaqqol ko’zga tashlanadi. M., drama va komediyaning, kichik shakllari, intermediyalar, 
akrobotika, pontomima, janglyorlik, qo’shiq, badiiy o’qish v.b. janrlar muvafaqiyatli ijro etiladi. 
Unda zamonaviy muammolarning ko’ngil ochish usullari va kulgi vositasida ifodasini, xilma-xil 
tanqid yo’llarini ko’rish mumkin. Falsafiylik, ijtimoiy-siyosiy mavzular, estradada qisqa, lo’nda, 
qiziqarlili tarzda ochib beriladi. Estrada, sahnaviy san’at bo’lsa-da, teatrdan aynan ana shu 
«engilligi», «ko’ptomonlamaligi» bilan farq qiladi. Mashhur rus estrada aktyori E.Petrosyan shuni 
nazarda tutgan holda, bu san’at turini «san’atdagi jurnalistika» deb ataydi.