Page 450 hollarda shunday bo‘lsada, ayrim nochiziqli sistemalarning echimlari ma’lum bir
sharoitlarda o‘zini tasodifiy funksiyalar kabi tutadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA Tashqi ta’sir va parametlari tasodifiy funksiyalardan iborat bo‘lgan dinamik
sistemalar stoxastik modellar deb aytiladi.
Dinamik sistemalar dinamik jarayonlarga qo‘shiladigan o‘zgaruvchilar soniga
qarab bir darajali erkin, ko‘p darajali erkin va cheksiz darajali (kontinual) erkin
sistemalarga bo‘linadi. Quyida mumkin bo‘lgan modellar tasnifini keltiramiz:
DINAMIK SISTEMALAR MODELLARINI KLASSIFIKATSIYASI Nochiziqlilik xarakteriga ko‘ra
chiziqli
kvazichiziqli
chiziqsiz
Modellashtiriluvchi jarayonlarning
xarakteriga ko‘ra
o‘tuvchi jarayon
siklik jarayon
majburiy tebranish
avtotebranish
parametrli tebranish
aralash xarakterdagi tebranish
Erkinlik darajasi soniga ko‘ra
bir darajali erkin
ko‘p darajali erkin
cheksiz darajali (kontinual) erkin
Sistemani energiyani saqlash
alomatiga ko‘ra
konservativ
nokonservativ
avtotebratuvchi
dissipativ
Stoxastik alomatiga ko‘ra
aniqlashtirilgan
stoxastik
O‘rab turuvchi muhit bilan o‘zaro
ta’siriga ko‘ra
avtonom
avtonom bo‘lmagan
Yuqorida aytib o‘tilganidek, turli evolyutsion jarayonlar dinamik sistemalar
orqali
matematik
modellashtiriladi.
Xususan,
biologiyada
populyatsiya
evolyutsiyasining matematik modeli kvadratik stoxastik operatorlar orqali ifodalanadi
[1].
MUHOKAMA Biologik sistema evolyutsiyasi jarayonida har xil tipdagi individlarning
chegaralangan taqsimotini topish muammosi kvadratik stoxastik operatorning
