A’zamov javohir Slayd: Registan

Shayboniylar davrida iqtisodiy- ijtimoiy hayot

Shayboniyxon islohotlari

Shayboniyxon davlatni

iqtisodiy va siyosiy jihatdan mustahkamlash yo‘lida quyidagi islohotlar o‘tkazdi:

-Davlat boshqaruvida suyurg‘ol tizimini joriy etdi. Ya’ni zabt etilgan hududlarni

boshqarish ishini o‘z farzandlariga, qarindosh-urug‘lariga, birodarlariga topshirdi;

-Mamlakatda yer-suv qaytadan taqsim qilindi. Ko‘chmanchi qabila zodagonlari

yengilgan mahalliy mulkdorlar mol-mulkini musodara qilish, sotish, egasiz qolgan

yerlarni o‘zlariniki qilib olish yo‘li bilan mulklarini ko‘paytirib oldilar;

• -Mamlakat ichida ijtimoiy hayotni tartibga solishga imkon beruvchi islohot ham

o‘tkazildi. Keyingi 10 yil ichida soliqlar og‘irligidan va mulkdorlar jabr-zulmidan

yer-suvlarini tashlab ketgan xo‘jaliklar yerlarini ishga tushirish masalasi ko‘rib

• chiqildi;

Sayboniyxon, Ko‘chkunchixon va Abdullaxon II lar davrida pul islohotlari

o‘tkazildi. Bu hol, o‘z navbatida, hokimiyatning yanada markazlashuviga, xazinaga katta daromad tushishiga olib keldi, savdo-sotiq yanada jonlandi.

• Dehqonchilik asosan lalmikor va obikor - sug„oriladigan yerlarda bо„lgan.
• Bug„doyning о„n ikki navi yetishtirilgan va boshqa an‟anaviy ekinlar ekilgan.
• Dehqonchilik uchun qulay bо„lgan va hosildor yerlar yirik amaldorlar va harbiylar
• hamda din peshvolariga qarashli bо„lgan. Shayboniylar davlati ijtimoiy - iqtisodiy
• hayotida Buxoro yaqinidagi Jо„ybor qishlog„idan chiqqan Jо„ybor xojalar^i katta
• ta‟sirga ega edi. Ular siyosiy hokimiyat boshqaruv ishlariga ta‟sir kо„rsatish bilan
• birga katta yer mulklariga ham etalik qilardilar. Shayboniylar davrida amalga
• oshirilgan islohotlardan biri qarovsiz yotgan yerlarni о„zlashtirishga ham qaratilgan edi

Shayboniylar davrida ham iqtisodiy hayotda sun’iy sug’orish

Shayboniylar davrida ham iqtisodiy hayotda sun’iy sug’orish

bilan bog’liq muammolarni hal etish ishiga jiddiy e’tibor bilan qaralgan. Bu sulola

vakillari Sangzor, Chirchiq, Sirdaryo, Amudaryo, Vaxsh va Murg‘ob daryolari

imkoniyatlaridan unumli foydalanish choralarini ko‘rganlar.

Shayboniyxon avlodlari keyinchalik Qashqadaryoning irmoqlaridan Kesh viloyati

yerlarini sug‘orish uchun 10 dan ortiq kanallar qazitganlar

Sun’iy sug‘orish ishlari, ayniqsa, Abdullaxon II davrida keng rivojlangan.
Masalan, 1556-1585-yillar oralig‘ida Zarafshon daryosida Karmana, Mehtar Qosim,
Chahorminor, Jondor suv ayirg‘ichlari; Nurota tog‘ida Oqchob, Murg‘ob vohasida
Hovuzixon suv omborlari qurilgan. Bundan tashqari, Sangzor daryosidan Jizzax
vohasiga Tuyatortar kanali, Somonjuq dashtini obodonlashtirishga xizmat qilgan Xoja Ka’ab kanali, Afshona kanali, Amudaryodan Chorjo‘yga, Murg‘obdan Marvga,
Vaxshdan uning atrof vohalariga suv chiqarishga imkon beruvchi kanallar qazilgan

• Abdullaxon II karvon yo‘llarini qayta jonlantirish, sardobalar,

karvonsaroylar qurish va ta’mirlashga ahamiyat berdi. 1577-yilda Buxoroda yirik usti berk bozor – Abdullaxon timi qurildi. Nurota tumanidagi Oqchob yaqinida Beklarsoy

darasida joylashgan qadimgi to‘g‘on qoldiqlari o‘rnida ulkan band (to‘g‘on) qurdirdi.

Abdullaxon bandi uning ravoqlarini to‘g‘on tepasida turib ochishi yoki berkitishi mumkin edi

• Maqsad esa o‘sha atrofdagi bo‘z yerlarni sug‘orib, dehqonchilikni

rivojlantirish va yurtni obod qilish edi.

Bu tadbirlar, o‘z navbatida, qishloq xo‘jaligi tarmoqlarining rivojlanishini

ta’minlagan.

Shayboniylar davrida ishlab chiqarish tarmoqlari bo‘lgan tikuvchilik, kulolchilik,

temirchilik, qurolsozlik, zargarlik, qog‘oz va qurilish ashyolarini ishlab chiqarish

rivojlangan