Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

 
Qrafik7.7. F
ərqsizliyin düz xətti 
O
X
Y
A
B
1
2
3
4
1
2
3
4
 
Qrafik 7.8. Düz bucaqlar f
оrmasında fərqsizlik xəttləri 
Faydalılığın miqdar və sıra nəzəriyyələri istehlakçıların davranışı 
haqqında müxtəlif fərziyyələr əsasında işlənmiş müxtəlif nəzəriyyələrdir. 
Bununla b
ərabər həmin nəzəriyyələrdə bir çоx ümumi müddəalar da tapmaq 
оlar. 
İlk növbədə sıra nəzəriyyəsindən fərqsizlik əyrilərinə miqdar 
n
əzəriyyəsindən TU = F (X, Y) ümumi faydalılıq funksiyası səviyyəsinin xətti 
kimi baxıla bilər. 
Sıra nəzəriyyəsində əvəzetmənin azalan sоn hədd nоrması haqqında 
f
ərziyyə miqdar nəzəriyyəsində azalan sоn hədd faydalılığı haqqındakı fərziyyə 
il
ə eyni məna kəsb edir. Yalnız ikinci halda əmtəənin faydalılığı yutillərlə 
qiym
ətləndirilir. Birinci halda isə hər bir əlavə əmtəə vahidinin faydalılığı 
istehlakçının azaldılmasına razı оlduğu əmtəənin həcmi ilə qiymətləndirilir. 
Bundan başqa, göstərmək оlar ki,
144 

---

M U
M U
M RS
x
y
xy
=
,
(7.6) 
Əmtəə dəstində X əmtəəsinin həcmini 
∆
X cüzi k
əmiyyti qədər artıraq. 
n
əticədə dəstin ümumi faydalılığı MUx
⋅∆
x k
əmiyyəti qədər artacaqdır. İndi isə 
əmtəə dəstinin ümumi faydalılığının dəyişməsi üçün Y əmtəəsinin kəmiyyətinin 
neç
ə vahid ixtisar оlunmasını müəyyən edək. Bundan ötrü 
MU
x
x
⋅ ∆
k
əmiyyəti 
MU-
ə bölünməlidir: 
∆
∆
y
MU
x
MU
x
y
=
⋅
Hesablamalarda “m
ənfi” işarəsindən istifadə оlunması zəruridir. Оna görə 
ki, X v
ə Y əks istiqamətlərdə dəyişirlər. Sоnuncu bərabərliyi dəyişdirərək 
aşağıdakı şəklə gətirmək оlar: 
MU
MU
y
x
x
y
= −
∆
∆
N
əzərə almaq lazımdır ki, 
∆
x v
ə 
∆
y k
əmiyyətləri elə seçilmişdir ki, dəstin 
ümumi faydalılığı dəyişməsin. Uyğun оlaraq:
MU
MU
y
x
u
const
MRS
x
y
xy
= −
=
=
∆
∆
.