Azərbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6
Siqnal informasiyanın maddi daşıyıcısıdır. Siqnalların emalı onun daşıdığı faydalı informasiyanın və göstəricilərin əldə edilməsi məqsədi ilə aparılır. Siqnalların rəqəmli emalı XVII – XVIII yüzilliklərin riyaziyyatına əsaslanır və hal-hazırda elm və texnikanın müxtəlif sahələrində geniş istifadə olunur. Amerika alimi həmyerlimiz Zadənin qeyri-səlis çoxluqlar nəzəriyyəsi və neyron şəbəkələrinin inkişafı baxılan sahəyə yeni təkan vermişdir. Siqnalların rəqəmli emalı bir çox sahələrdə siqnalların ənənəvi analoq emalını əvəz etmişdir. Siqnalların rəqəmli emalının vüsətli inkişafı rəqəm texnikasının və kompyüterlərin inkişafı ilə əlaqədardır. Bu rəqəm qurğularının analoq qurğulara nisbətən böyük üstünlükləri analoq modellərinin və emal alqoritmlərinin diskret analoqlarının işlənib hazırlanması stimullaşdırdı. Lakin rəqəm qurğuları yalnız diskret siqnallar üzərində əməliyyat apara bildiyindən emal olunan analoq siqnalları rəqəm siqnallarına (0 və 1-lərdən ibarət olan rəqəm kodu) çevrilməlidir. Bu əməliyyat müəyyən məsrəflər və xəta ilə əlaqədar olmasına baxmayaraq qaçılmazdır. Bundan başqa emal alqoritmini yerinə yetirən rəqəm qurğusunun çıxış siqnalı da ikilik say sistemində olan rəqəm kodu şəklində formalaşır. Təbii ki, bu informasiyanı da insanın dərk etməsi üçün onluq say sisteminə çevirmək lazımdır. Giriş analoq siqnalını rəqəm koduna çevirən qurğu ARÇ (analoq-rəqəm çeviricisi), çıxış siqnalını isə onluq say sistemində ifadə olunan siqnala çevirən qurğu isə RAÇ (rəqəm-analoq çeviricisi) adlanır. Hal-hazırda siqnalların rəqəmli emalı radiotexnikada, telekommunikasiyada, idarəetmə sistemlərində, audiotexnikada, televiziya yayımlarında geniş istifadə olunur.Matlab paketində bu kursa aid çoxsaylı nümayişetdirici materialın olması nəzəri müddəaları dərindən mənimsəməyə, məşğələlərin və laboratoriya işlərinin reallığa yaxınlaşmasına imkan yaradır. Ümumi halda siqnal dedikdə informasiyanın material daşıyıcısı nəzərdə tutulur. O həm fiziki proses şəklində (prosesdə informasiya onun informativ parametrinin ölçüsündə olur), həm də kod və ya diskret şəkildə (informasiya onun elementlərinin sayında, onların zamanda və məkanda yerləşməsində olur) ola bilər. |