Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

Nübar Həkimova ___________________________________  
 
 
198 
iştahaçıcı salat növləri hazırlanır. Çuğundur tez emal olunan 
tərəvəz  növüdür.  Çuğundurdan  hazırlanan  xörəklər  nəinki 
faydalı, həm isə dadlıdır. 
 
Turp 
 
Bu cinsin dünya florasının tərkibində 9 növünə rast gəl-
mək olar. Qafqazda 4, o cümlədən Azərbaycanda 3 növünə 
təsadüf olunur. 
Ağ turp ikiillik, qırmızı turp birillik olub, tezyetişən tə-
rəvəz və  müalicəvi xassəyə malikdirlər. Dadına, iyinə, kim-
yəvi  tərkibinə  görə  onlar  bir-birinə  çox  yaxındır.  Bitkilər 
latınca «iri turp», «xırda turp» adlanır. 
Azərbaycanda yayılmış sort və formaların rənginə görə 
onlar  «ağ  turp»,  «qırmızı  turp»  kimi  tanınır.  Bunların  qara, 
qırmızı,  bənövşəyi,  ağ,  yaşımtıl,  narıncı,  sarı  və  s.  rəngli 
sortları  da  vardır.  Bunlardan  ağ  turp  öz  məhsuldarlığı, 
qırmızı  turp  isə  tezyetişkənliyi  ilə  seçilir.  Ağ  turp  sortu 
torpaq-iqlim  şəraitindən,  becərilmə  aqrotexnikasından  asılı 
olaraq  hər  hektardan  300  sentnerdən  1200  sentnerədək 
kökmeyvə  verir.  Qırmızı  turp  səpindən  20-25  gün  sonra 
yeyilən  kökmeyvə  əmələ  gətirir  ki,  bunun  da  hesabına  il 
ərzində 3-4 dəfə məhsul götürmək mümkündür. 
Ağ  turpda  sulu  karbonlar  7-8,  şəkərlər  2-6%,  zülallar 
1,5-2,5%,  yağlar  0,2%,  sellüloza  1,5%,  kül  elementləri  1%, 
qırmızı  turpda  uyğun  olaraq  4-5%  sulu  karbonlar,  şəkər  1-
4%,  yağ  1-1,3%,  sellüloza  0,8%  və  s.  aşkar  edilmişdir. 
Bundan  başqa  ağ  turpun  tərkibində  65  mq%-ə  qədər  C 
vitamini,  0,03%  A  (provitamini),  0,03%-  B„  0,02  %-  B
2
, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---