Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
 
 
48 
ma» romanı nədən bəhs edir: ədalətsiz hakimiyyət başında 
duran və uydurma orta əsr ordeni ilə üzləşən müxalif yön-
lü  gənc  insanın  gözlənilməz  dəyişiklikləri  və  hakimiyyət 
uğrunda  mübarizəsi  haqqında.  «Müəllifin  qəhrəmanın 
adından  «danışması»  kimi  əlamət  «Canlama»nın  metaro-
man kimi müəyyən etmək üçün deyildir. Düzdür, «Canlan-
ma»da müəllif remarkası esseliyin çox güclü təsiri olduğu-
nu göstərir. 
Postmodern  ədəbiyyatda  mətnlərin  refleksiyası  əsərin 
məzmununu təşkil edir. Bədii əsərin mətnində janr sistemi 
və ayrı-ayrı janrların anlayışı bədii-janr refleksiyasında ve-
rilir.  Bədii-janr  refleksiyası  –  öz  xüsusiyyətləri  olan  janr 
konstruksiyasının  müəllif  tənqidinin  forma  təzahürüdür. 
Bədii-janr  refleksiyası  müəllif  fikirlərinə  janr  anlayışının 
məzmun  və  əlamətlərinin  dərk  edilməsi  və  yenidən  qiy-
mətləndirilməsini  daxil  edilməsini  nəzərdə  tutur.  Bədii-
janr refleksiyası bədii introspeksiyaya (introspeksiya  –  öz 
daxili  aləmini  gözdən  keçirmə  və  özünə  tənqidi  yanaşma 
zamanıdır) müraciət edir. 
Bədii refleksiya özünü etik-idrakı refleksiya və ya ya-
radıcı  refleksiya  formalarında  təzahür  edir.  Etik  -  idrakı 
refleksiya aşağıdakıları nəzərdə tutur: 
– Mətnin  yaranması  və  oxunuşu  akt  və  davranış  for-
ması kimi; 
– Mətnin  müxtəlif  hissələrinin  məzmunu  haqqında  li-
rik və ritorik şərh; 
Refleksiya şərhlərin, giriş mətnlərin (məhz mətn kimi) 
təhlilini,  giriş  mətnini  və  bədii  əsərlərin  yaradılmasında 
təhlil prinsiplərini nəzərdə tutur. 
Bədii-janr  refleksiya  təmsil  edən  yaradıcılığın  növ 
müxtəlifliyini nəzərdə  tutur. Təcrübədə, təmiz şəkildə bə-

---