Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
 
 
68 
lid/antitəqlidi artıq mövcud janr formalarına müraciəti nə-
zərdə  tutur.  C. Kaller  ədəbi  əsərin  yaradılması  zamanı 
mövcud  formaların  tələblərinə  əməl  etmək  kimi  onların 
sərhədlərini keçə, həm də müəllifin istəyi ilə əlaqələndirilə 
bilər. 
Bədii əsərin müəllifi üçün təqlid və ya əkstəqlid (anti-
təqlid) ikili məna daşıyır. Bir tərəfdən söhbət artıq ədəbiy-
yatda  mövcud  olan  janr  strukturlarına  təqlid/əkstəqliddən 
gedir. Digər tərəfdən, obyektiv dünyaya müəllif təqlid/əks-
təqlidin  məzmunundan  qaçmamalı  və  uzaq  olmamalıdır. 
Süjet xəttində təqlid və  ya əkstəqlid bədii gerçəkliyin  ya-
ranmasında  uydurma  kimi  iştirak  edir 
36
.  Janrda  isə  təq-
lid/əkstəqlid  artıq  mövcud  olan  janr  formalarına  müraciət 
edir. C. Kaller bunu bədii əsərin yaradılması zamanı möv-
cud formaların tələblərinə riayət edilməsi və onun sərhəd-
lərini  aşmasına  müəllifin  səy  etməsi  ilə  əlaqələndirir: 
«Ədəbiyyat - paradoksal haldır, çünki ədəbi əsərlərin yara-
dılışı  -  bu  eyni  zamanda  sabitləşmiş  formullara  müraciət-
dir, belə ki, mətnin yaradılmasını, zahirən sonet və ya ro-
manın  ənənəvi  xüsusiyyətlərinə  cavab  verən,  sərhədləri 
dəfedən və hüdudlarından kənar çıxmasını xatırladır» 
37
. 
Antik Yunanıstanda təqlid ehtiraslı sayılmırdı. Əksinə, 
təqlid müəllifə xələfləri ilə yarışa girmək və onları üstələ-
mək  şansı  qazanmaq  imkanı  verirdi.  Aristotel  özünün 
«Poetika» (Περιποιητικης) əsərində ədəbiyyatda üç növün: 
epik, dram və lirik növlərə bölgüsü zamanı «poeziya» (yu-
                                                 
36
 Бютор М. Роман как исследование. М.: Издательство МГУ им. 
М.В. Ломоносова, 2000. С. 39; 
37
 Каллер Дж. Теория литературы, Краткое введение. – М.: АСТ* 
Астрель, 2006. С. 48. 

---