Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 
 
 
73 
yaların  bir-birilərinə  qarşılıqlı  meyl  etməsini  ifadə  edir. 
Obrazı yaratmaq üçün müəllif müəyyən qrup insanlara, əş-
yalara  və  proseslərə  xas  xüsusiyyətlərin  ümumiləşdirilmiş 
şəkildə  əks  etdirilməsinə  cəhd  edir.  Obraz  fərdi  cizgiləri 
ilə başqa obrazlardan fərqli cəhət və fərdi xüsusiyyətlərini 
əks etdirməlidir. İlk növbədə, estetik kateqoriya olan obraz 
sənətə  xas  mənimsəmə  yollarını  və  həqiqətə  çevrilməni 
xüsusilə  səciyyələndirir.  Yazıçı  təbiət  hadisələrinə  və 
müxtəlif insanlara münasibətini məhz obraz vasitəsilə bil-
dirməyə nail olur. 
Obraz anlayışı məhdud və geniş mənada işlənir. Obraz 
məhdud  mənada  konkret  və  eyni  zamanda  ümumiləşdiril-
miş  şəxs  bildirir,  yalnız  konkret  personajları  və  ya  ədəbi 
qəhrəmanları əks etdirir. Bizim fikrimizcə, «bədii obraz»ın 
belə  anlaşılması  bu  terminin  daralmasıdır.  Obrazın  geniş 
mənada işlənməsini isə mənfi və müsbət obrazlarda, insan 
obrazında, əşya obrazında və s. rast gəlirik. 
Bu  kontekstdə  L.A. Şestakın  obrazlar  təsnifatı  xüsusi 
əhəmiyyət kəsb edir. Şestak obrazları mikroobraz, makro-
obraz, meqaobraz kimi bölgülərə bölür. «Mikroobraz» bə-
dii  əsərlərin  ən  kiçik  vahidi  olaraq,  ədəbi  dilin  ifadəli  xü-
susiyyətləri ilə əlaqəlidir. «Makroobraz» ifadəsi altında isə 
ədəbi qəhrəman obrazı başa düşülür. «Meqaobraz» isə bu 
kainatın dünyanın və insanın obrazıdır. Meqaobraza müəl-
lif yaradıcılığının və ya bütöv ədəbi istiqamət çərçivəsində 
obrazlar kompleksini təkrar edən motivləri aid etmək olar. 
Bu təsnifat fransız ədəbiyyatşünaslığına xas təsnifat ilə ox-
şardır. Fransız ədəbiyyatşünaslığında mücərrəd obraz, ifa-
dəli  obraz,  əlaqəsiz  obraz  və  plastik  obraz  seçilir.  Mücər-
rəd obraz ümumi termindir. Mücərrəd obraz dedikdə, var-
lığın  mahiyyətini  ifadə  edən  üsul,  əşyaların  vəziyyəti, 

---