Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 85
dərəcəli (yardımçı) obrazlara irihəcmli əsərlərdə daha tez-
tez rast gəlinir. Bədii əsərin həcmindən asılı olmayaraq
ikinci dərəcəli (yardımçı) obrazların sayı müxtəlif ola
bilər.
Qeyd etdiyimiz kimi bir sıra postmodern romanlarda
tarixi şəxsiyyətlər prototiplər obrazların yaradılması üçün
istifadə olunur. Azərbaycan postmodern romanında tarixi
şəxsiyyətlər əsasən ikinci dərəcəli (yardımçı) qəhrəmanla-
rın yaradılması üçün istifadə olunur. Kamal Abdullanın
«Yarımçıq əlyazma» romanında Şah İsmayıl obrazı ikinci
dərəcəli obraz kimi diqqəti cəlb edir. Kamal Abdulla əsər-
də iki Şah İsmayıl (biri həqiqi Şah İsmayıl, o birisi isə Şah
İsmayıl - Xızır) obrazını işləmişdir. Həqiqi Şah İsmayılı
Şahi-Mərdan göylərə səsləyir. Bu səbəbdən də həqiqi Şah
İsmayıl səltənətini Şah İsmayıl - Xızıra təhvil verib qeyb
olur. Təbii ki, bu tarixi fakt deyil. Burada postmodern sə-
ciyyəli interpretasiya nəticəsi kimi Şah İsmayıl obrazı de-
konstruksiyaya uğrayır. Xətai qəhrəmanlıq zirvəsindən en-
dirilmişdir. Şah İsmayıl obrazının açıqlanmasında imitasi-
ya ustalıqla özünü göstərmişdir.
Bəzi hallarda ikinci dərəcəli (yardımçı) obrazların ya-
radılmasında tarixi şəxsiyyət prototip kimi istifadə olun-
masa belə, onunla intertekstual əlaqələr qabardılır. Pərviz
Cəbrayılın «Yad dildə» romanında ikinci dərəcəli (yardım-
çı) obraz kimi rəssam Hüseyn Əlioğlu obrazıdır. Rəssamın
yarımçıq qalan Günəş dənizi tablosu romanda diqqəti cəlb
edən amillərdəndir. Əqidəsinə sadiq qalan rəssam Polkov-
nikin portretini çəkmək sifarişindən imtina edir. Romanda
rəssamın ölümündən sonra morqa gətirilməsi və burada
ölülərin sayının yetmiş ikiyə çatması on dörd əsr əvvəl baş
vermiş Kərbəlada yetmiş iki nəfərin qətli ilə əlaqələndiri-
