Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

 

---

 
 
 
Cədvəl 1 
I-IV illik dağdağan toxmacarlarının böyüməsini xarakterizə edən göstəricilər                                
 
 
 
Alınan göstəricilərdən görünür ki, bir sıra Şərqi-asiya toxmacalarında yaşın artması ilə 
eyni növə aid olan hündür boylu bitkilərin miqdarı artır. Məsələn;  əgər biondi dağdağanının 
birillik toxmacarları arasında alçaq boylu bitkilərin miqdarı 25%, hündür boylular 30% təhkil 
 
 
 
Növ 
 
 
YaĢ 
Böyümə intensivliyinə görə bitkilərin qrupları 
alçaq 
orta 
yüksək 
miqdarı 
% 
hündürlüyü 
sm 
miqdarı 
% 
hündürlüyü 
sm 
miqdarı 
% 
hündürlüyü 
sm 
Bunqe 
dağdağanı 
1 
2 
3 
4 
7,5 
30 
20 
5 
7-15 
23-33 
33-45 
54-55 
85 
35 
50 
60 
16-30 
39-53 
47-69 
73-90 
7,5 
35 
30 
35 
31-55 
57-72 
71-110 
97-145 
Biondi 
dağdağanı 
1 
2 
3 
4 
2,5 
14,5 
14,5 
14,5 
8-31 
19-25 
32-44 
39-45 
45 
28,5 
14,5 
14,5 
33-55 
50-70 
73-76 
82-95 
30 
57 
71,5 
71,5 
57-71 
74-97 
97-108 
120-150 
Çin 
dağdağanı 
1 
2 
3 
4 
15 
10 
10 
10 
21-23 
33-36 
40-45 
40-52 
40 
45 
40 
60 
28-34 
45-55 
49-66 
57-88 
35 
45 
50 
30 
37-56 
57-97 
73-102 
94-117 
Çin 
dağdağanı 
yapon 
forması 
1 
2 
3 
4 
5 
30 
10 
20 
14-15 
15,5-32 
44-45 
51-53 
55 
30 
50 
40 
18-30 
36-47 
53-68 
57-82 
40 
40 
40 
40 
35-49 
61-90 
102-112 
115-136 
Labilis 
dağdağanı 
1 
2 
3 
4 
20 
100 
67 
83 
90-14,3 
14-30 
29-40 
34-54 
80 
- 
33 
17 
16,5-25 
- 
48-49 
60-61 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 

---

 
 
 
edirsə,  dördillik bitkilərdə  bu  göstəricilər dəyişilir. Belə  ki, alçaq boylu bitkilərin  miqdarı 
azalaraq 14,3%, hündürboylular artaraq 71,4% təşkil edir. 
İntroduksiya olunan dağdağan növlərində, labilis dağdağanından başqa (18 sm)  birinci 
il  boyümə  intensiv  getmişdir    (30-46  sm).  İkinci    ildən  başlayaraq  təpə  zoğlarının  böyüməsi 
birinci  ildən  fərqli  olaraq  azalmışdır.  Yalnız  dördüncü    il    yüksək    böyümə  göstəriciləri  ilə  
Bunqe və Biondi  dağdağanı  fərqlənmişlər (cədvəl 2). 
5 illik Bunqe dağdağanının boyu 143 sm, Biondi dağdağanınkı-136 sm olmuşdur. Çin 
dağdağanı və onun yapon forması aralıq mövqe  tutmuşlar (101-115 sm). Labilis dağdağanı 
kiçik boyu ilə fərqlənmişdir (42 sm). 
Dağdağan növlərinin boylarındakı fərqləri növün bioloji xüsusiyyətləri və torpaq-iqlim 
şəraiti ilə izah etmək olar.                                                              
                         Cədvəl  2 
Müxtəlif yaĢlı dağdağan növlərinin təpə zolağlarının böyüməsi 
 
 
 
Növ 
 
 
Ġllərlə təpə zoğlarının böyüməsi 
 
 
5 illik bitkinin 
ümumi boyu,  
sm 
 
1 
 
2 
 
3 
 
4 
 
5 
 
Bunqe 
dağdağanı 
 
37 
 
24 
 
22 
 
27 
 
60 
 
143 
Biondi 
dağdağanı 
 
46 
 
17 
 
19 
 
26 
 
38 
 
136 
 
Çin dağdağanı 
 
 
34 
 
29 
 
13 
 
14 
 
11 
 
101 
Çin dağdağanı 
yapon forması 
 
27 
 
15 
 
26 
 
17 
 
36 
 
115 
Labilis 
dağdağanı 
 
18 
 
5 
 
18 
 
6 
 
8 
 
14 
 
 
ƏDƏBĠYYAT 
 
Агамиров У.М. (1975) Опыты интродукции некоторых деревьев и кустарников из  
  флоры Восточной Азии в условиях Апшерона. Интродукция и акклиматизация  

---

 
 
 
    растений. Элм, Баку: 5-26 
Запрягаева В.И. (1964) Дикорастущие плодовые Таджикистана. Тр.Бот.Инст.  
  Тадж.ССР. Т.XXI: 428-446 
Мавжудов А.А. (1976) Виды рода  Celtis L. интродуцированные ботаническим  
   садом АН Уз.ССР. Дендрология Узбекистана. ФАН, Т.VII,  Ташкент: 59-125 
Молчанов А.А., Смирнов В.В. (1967) Методика изучения прироста древесных  
   растений. Наука, Москва: 95 
 
 
                                                        К.А.Мамедова 
 
Рост Восточноазиатских Видов Каркаса 
в Условиях  Апшерона
 
  
              В условиях Апшерона рост каркаса начинается в апреле и заканчивается в 
августе. Наиболее интенсивный рост наблюдается в мае5 месяце, когда прирост у 
растений в высоту составляет более 70 % общего годового прироста.  В 5-ти летнем 
возрасте лучшим ростом отличались каркас Бунге и к. Бионди. 
 
 
 
K.A. Mammadova 
 
Growth of Eastern Asian Kind of Hackberry  
in Absheron Condition 
 
       In Absheron condition the growth of the hackberry starts in April and finishes in August. 
More intensive growth is observed in May, when the growth of the plant in height consists 
more than 70% of whole annual growth. 
At the age of 5, the best growth of Bark hackberry and Biondi hackberry distinguished.