Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
olmasının 70 illiyi, (1947)
Yüklə 13,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
olmasının 70 illiyi, (1947) Nüşabə Əsəd qızı Məmmədova Gəncədə doğulub. 1972-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. Elə həmin ildən "Novosti Gyandji" qəzetində fəaliyyətə başlayıb. 1991-1995-ci illərdə həmin qəzetin redaktoru olub. Bir neçə kitabın, pyes və kino- ssenarinin müəllifidir. 1991-ci ildə Gəncə Dövlət Dram Teatrında Nüşabə xanımın "Cavad xan" tarixi dramı tamaşaya qoyulub. «Əməkdar jurnalist» adına və Dilarə Əliyeva adına mükafata layiq görülüb. Gəncə Jurnalist Assosiasiyasının sədri, Ümumdünya Qadın Jurnalistiəri Təşkilatının üzvüdür. N.Məmmədovanın "Aeroport" pyesi Dövlət Televiziyasının hərbi-vətənpərvərlik mövzusunda keçirdiyi müsabiqənin qalibi olub. Xocalı soyqırımına həsr edilmiş "Haray" pyesi əsasında eyniadlı bədii film çəkilib. Nüşabə xanımın rəhbərliyi ilə "Tomris" Analar Cəmiyyəti 1992-ci ildə yaranıb, həmin ilin aprelində Gəncə şəhər İcra Hakimiyyətində qeydə alınıb. 1999-cu ildə Ədliyyə Nazirliyində yenidən qeydiyyatdan keçib. Cəmiyyət yarandığı gündən qaçqınlara, məcburi köçkünlərə mənəvi və maddi yardım etməyi özünə borc bilib. Təşkilat qadın hüquqlarını müdafiə edir, respublikada demokratik islahatların aparılması işində fəallıq göstərir. Cəmiyyətin üzvləri Qarabağ müharibəsində iştirak edən və bütün əsgəri xidmətdə olan gənclərlə əlaqə saxlayır, onlarla görüşür, problemlərinin həllində yardımçı olmağa çalışırlar. "Tomris" Analar Cəmiyyəti öz vəsaiti hesabına Xocalı soyqırımına həsr olunmuş "Haray" bədii filmini çəkdirib.
―Cavad xan‖ (1996) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 402
10 Dekabr - Yazıçı İnqilab Vəlizadənin anadan olmasının 80 illiyi, (1937) İnqilab Vəlizadə (İnqilab Xan Rəvan) Qərbi Azərbaycanın Vedibasar mahalının Kolanlı kəndində anadan olmuşdur. Burada orta məktəbi bitirmiş (1962), Mədəni-maarif Texnikumunda xalq teatrının rejissoru şöbəsində (1964- 1967), sonra APİ-nin tarix fakültəsində qiyabi təhsil almışdır (1967-1975). İlk qələm təcrübəsi ―Telefon xatası‖ novellası olmuşdur. İnqilab Vəlizadə "Məhəbbət yanğısı", "Məhəbbət və nifrət", "Qandal Kənan", "Bağlı qapı arxasında", İdeal və xəyal", "Nakam məhəbbət", "Qan içində həyat", "Günahsız günahkar", Köçkünlər", "Rəmziyyə", "Taleyin göz yaşı", "Xocalı faciəsi", "Bəlalı dağlar" adlı 13 romanın, "Vedi qan içində", "Xan Araz", "Haqqdan gələn səs" adlı 3 epopeyanın "Qanlı yanvar", Bir gecənin romantikası", "Ölümdən betər zülm", "Kainat və həyat" adlı 4 povestin, "Kainat və həyat haqqında elmi anlayış" adlı elmi əsərin, "Ermənistanda azərbaycanlıların soyqırımı" publisistik əsərin, "Son gecə" (Ağdam Dram Teatrı) və "Xoş amallar qurbanı" (İrəvan Azəri Dövlət Teatrı) pyeslərinin müəllifidir.
―Günahsız günahkar‖ (2001), ―Xan Araz‖ (2001), ―Xocalı faciəsi‖ (2002), ―Taleyin göz yaşı‖ (2003) və s.
403
(1937-1998)
Əhəd Muxtar (Əhədulla Qənbərov) Astara rayonunun Kokolos kəndində anadan olmuşdur. ―Şagird oluram‖ adlı ilk əsəri ―Göyərçin‖ jurnalında (1958) dərc edilmişdir. Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun filologiya fakültəsini bitirmişdir. "Qönçələr açılır", "And iç", "Salam, insanlar" və s. şeir kitablarının müəllifidir. Daha bir kitabı talışca şeirlərdən ibarətdir. ‖Ulduz‖ jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, şöbə müdiri (1967-1979), məsul katib işləmişdir (1979-1998). İctimai işlərdə fəal çalışmış, poetik yaradıcılıqla bərabər bədii tərcümə ilə məşğul olmuşdur. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilmişdir (1988). Əhəd Muxtar Boleslav Prusun "Firon" romanını, Georgi Markovun "Sibir" romanını (Yasif Nəsirli ilə birgə), Çingiz Abdullayevin "Əclafların qanunu" romanını ruscadan Azərbaycan dilinə çevirmişdir. Həmçinin türkmən yazıçısı Təşli Qurbanovun ―Sarı gül‖ povestini Azərbaycan dilinə çevirmiş, özbək, qırğız, qazax, türkmən şairlərinin çox sayda şeir və poemalarını Azərbaycan oxucularına çatdırmışdır. Ə.Muxtar Özbəkistanın tanınmış yazıçı və şairlərindən Camal Kamal, Mir Temir, Şöhrət, Abdulla Aripov, Zülfiyyə, Qafur Qulam və Uyğun, Şükrulladan da xeyli tərcümələr etmişdir. O, Azərbaycan dilinə çevirmələrdən ibarət 10-a yaxın toplunun tərtibçisi, yaxud redaktoru olub. Ə.Muxtar bir neçə tatar şairinin əsərlərini də dilimizə çevirmişdir. Əhəd Muxtarın öz şeirləri də özbək dilinə tərcümə edilmiş, Özbəkistanın ―Ulduz‖, ―Gülüstan‖, ―Sovet Özbəkistanı‖, ―Buxara həqiqəti‖ kimi jurnal və qəzetlərində dərc olunmuşdur. Əhəd Muxtar 1998-ci il may ayının 23-də vəfat etmişdir. Kitabları:―Şəfəq seli‖ (1969), ―And iç‖ (1977), ―Salam, insanlar!‖ (1979), ―Qönçələr açılır‖ (1983), ―Doğmalıq‖ (1985), ―Dünya yaman dünyadır‖ (1989)
404
Xəzangül Abbasqulu qızı Hüseynova Gürcüstanın Marneuli rayonunun Qırıxlı kəndində anadan olmuşdur. Qonşu Baydar kənd orta məktəbini qızıl medalla bitirmişdir (1966). Gəncədə H.Zərdabi adına Dövlət Pedoqoji İnstitutunun kimya-biologiya fakültəsində təhsilini davam etdirmişdir (1966- 1971). İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra təyinatla doğma kəndində kimya müəllimi işləmişdir (1971). Ədəbi fəaliyyətə erkən yaşlarından başlamışdır. ―Azərbaycan‖(1985-1986), ―Yeni səslər‖ (1987), ―Dan ulduzu‖ (Tbilisi, 1987), ―Vətən nəğməsi‖ (1989) almanaxlarında seçmə şeirləri dərc olunmuşdur. X. Hüseynovanın şeirləri dövri mətbuatda ötən əsrin 70-ci illərindən dərc olunmağa başlayıb. Şairə Avrasiya Yazarlar Birliyinin üzvüdür. Xəzangül xanım yeddi şeirlər kitabının müəllifidir. Kitablardan biri Türkiyədə "Bitməyən xəzan", digəri isə Tbilisidə gürcü dilində çap olunan "Şubhələr"dir. 2010-cu ildə X.Hüseynovanın "Məhəbbətin qənimi" pyesi səhnələşdirilmişdir.
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
405
Kamran Dadaş oğlu Məmmədov Şuşa şəhərində anadan olmuş, 1936-1938- ci illərdə Bakı Pedaqoji Texnikomunda təhsil almışdır. O, təhsilini Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində davam etdirmişdir (1938-1941). O, 1941-1942 illərdə II Dünya müharibəsində iştirak etdiyi üçün təhsilini yarımçıq qoymağa məcbur olmuş, 1943-cü ildə ağır yaralandıqdan sonra hərbi qospitalda müalicə almışdır. Ali təhsilini 1943-1945 illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki Bakı Dövlət Universiteti) başa vurmuşdur. Kamran Məmmədov 1944-1945 illərdə Azərbaycan Dövlət Radio Verilişləri Komitəsində ədəbi redaktor, 1945-1947 illərdə ―Uşaqgəncnəşr‖də şöbə müdiri, 1945-1951 illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (indiki AMEA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu) Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda aspirant, elmi işçi olmuşdur. Filologiya elmləri doktoru Kamran Məmmədov 1948-1952 illərdə Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunda baş müəllim işləmişdir. K.Məmmədov "Əməkdar elm xadimi" (1982), "Qabaqcıl maarif xadimi"(1982) fəxri adlarına layiq görülmüş, "Şərəf nişanı", 2-ci dərəcəli Vətən müharibəsi ordenləri və medallarla təltif olunmuşdur. Kamran Məmmədov 6 aprel 1989-cu ildə Bakıda vəfat etmişdir. Kitabları: ―Yuxusuz illər‖ (1969), ―Ömrün izi‖ (1976), ―Dünyamız uşaq gözündə‖ (1983) və s.
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
406
(1942)
Hamlet Göyüş oğlu Qocayev Ağdaş rayonunun Pirəzə kəndində anadan olmuş, Xarici Dillər İnstitutunun fransız şöbəsini bitirmişdir. H.Qocayev tərcüməçiliklə tələbəlik illərindən məşğul olmağa başlamışdır. O, G.Mopassanın və Anri Truayanın hekayələrini, Jorj Simenonun ―Malular ailəsi‖ romanını, Fransuaz Saqanın ―Salam qüssə‖, Ann Flippin ―Bir göz qırpımı‖, Mari Luiza Verin ―Peretin nağılları‖, Nikol Villelmanın ―Samba və Kinaro‖, Andre Moruanın ―Fəslin çiçəkləri‖ (1970), N.Visselmanın ―Samba və Kinaro‖ əsərlərini (1982), ―Fransız hekayələri‖, Ümmülbanunun ―Qafqaz günləri‖ romanını tərcümə etmişdir. Bir müddət Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunda (1964-1966) çalışan Hamlet Qoca Mali Respublikasında tərcüməçi (1966-1968) işləmişdir. Tərcüməçilik fəaliyyətini davam etdirməklə yanaşı, Hamlet Qoca Azərbaycanın Asiya və Afrika ölkələri ilə Həmrəylik Komitəsinin katibi (1971- 1980), Əlcəzairdə keçmiş Sovetlərin ölkəsinin səfirliyində bölmə müdiri (1980- 1982), Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Şirkətində Qərb ölkələri üzrə baş redaktor vəzifələrində çalışmışdır. Tərcüməçiliyə bir yaradıcılıq işi kimi yanaşan və daim oxucularını yeni-yeni əsərlərlə sevindirən Hamlet Qocanın ―Tam-tamlar ölkəsində‖ (1971), ―Afrikada görüşlərim‖ (1986), ―Üç Afrika səfəri‖ (1988), ―Fransızlar yurdum haqqında‖ (1990) və s. kitabları işıq üzü görmüşdür. H.Qocayev Fransanın ―İncəsənət və ədəbiyyat komandoru‖ ordeni ilə təltif olunmuşdur (2000).
Afrika səfəri‖ (1988), ―Kirayəçilər‖ (1992), ―Fransız ədəbiyyatı antologiyası (XIX- XX əsrlər)‖ (2000) və s.
407
(1872-1937) Ömər Faiq Ahıska qəzasının Azqur kəndində anadan olmuşdur. O, ilk təhsilini kənd məscidində almış və anasının təkidi ilə 1882-ci ildə İstanbula getmiş, "Fateh" məktəbində təhsilini davam etdirmişdir. Təbiət elmlərinə həvəsi olduğuna görə sonradan "Darüş Şəfəq" məktəbinə daxil olmuşdur. Həmin məktəbi bitirdikdən sonra (1891) Qalata Poçt və Teleqraf İdarəsində əmək fəaliyyətinə başlamışdır. O, burada qəzet və jurnallar vasitəsilə Avropadakı demokratik ruhlu türk mühacirlərinin əhval-ruhiyyəsi və türk inqilabçı şairlərin bədii yaradıcılığı ilə yaxından tanış olmuşdur. Ömər Faiq 1900-cu ildə Şamaxıya gəlmişdir. O, burada milli məktəbin təşkil edilməsinə yaxından yardım etmiş və tarix, coğrafiya, hesab və türk dilindən dərs demişdir. 1902-ci il yanvar ayının 31-də Şamaxıdakı güclü zəlzələdən sonra Ömər Faiq Tiflisə getmişdir. 1903-cü ilin mart ayının 30-da nəşrə başlamış "Şərqi-Rus" qəzetində Məhəmməd ağa Şahtaxtlı, Cəlil Məmmədquluzadə, Səməd ağa Qayıbov, Üzeyir Hacıbəyov, Rəşid İsmayılov, Əsəd Babayev, Yusif Əfəndizadə ilə bir yerdə işləməyə başlamışdır. "Molla Nəsrəddin" jurnalınin təsis və nəşr edilməsində edilməsində Cəlil Məmmədquluzadə və Ömər Faiqin müstəsna rolu olmuşdur. Ömər Faiq təkcə "Molla Nəsrəddin" jurnalında deyil, eyni zamanda, o dövrdə nəşr edilən bir sıra qəzet və jurnallarda ("Açıq söz", "Tərəqqi", "İrşad", "Həyat", "Rəncbər", "Adıgün kolxozçusu", "Kommunist", "Qızıl bayraq", "Bağban" və s.) çıxış etmişdir. Yazıları Ömər Faiq Nemanzadə, Ümidvar, Ümid, Faiq Nemanzadə, Lağlağı, Mozalan və s. ad və təxəllüslərlə çıxmışdır. Ömər Faiq Nemanzadə 1937-ci ildə (10 oktyabrda) Stalin represiyasının qurbanı olmuşdur. Kitabları: ‖Seçilmiş əsərləri‖, ―Dəvəti-nəşri-asarə‖, ―Üçüncü il‖, ―Xatirələrim‖ və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur - “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 408
26 Dekabr - Şair Yusif Həsənbəyin anadan olmasının 85 illiyi, (1932) Şair, dramaturq, tərcüməçi Yusif Qonaq oğlu Həsənbəyov (Yusif Həsənbəy) Quba şəhərində anadan olmuş, burada pedaqoji texnikumu bitirdikdən sonra APİ-nin dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsil almışdır (1952-1956). Sonra Bakıda Azərbaycan Komsomolunun Səbayel rayon komitəsində təlimatçı, Azərbaycan Dövlət Musiqi Nəşriyyatında ədəbi redaktor, "Bakı" axşam qəzetində ədəbi işçi, tərcüməçi olmuşdur (1956-1969). Moskvada, M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun poeziya bölməsində təhsil almışdır (1975-1977). Beynəlxalq PEN təşkilatı Azərbaycan PEN klubunun məsul katibidir (1990-cı ildən). Eyni zamanda Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Quba bölgə şöbəsinin sədridir (1994-cü ildən). "Təhsildən qayıdarkən" adlı ilk mətbu əsəri 1954-cü ildə "Azərbaycan" jurnalında dərc olunmuşdur. Bundan sonra dövri mətbuatda müntəzəm çıxış edir. Əsərləri keçmiş SSRİ xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. "Ayı kürkü" (1986) və
"Dağlarda işıq"
(1981) əsərləri əsasında televiziya tamaşası hazırlanmışdır. "Sehirli üzük" (1973) pyesi Mingəçevir Dövlət Teatrında, "Yıxılanı qaldır" (1975) pyesi Ağdam Dövlət Teatrında səhnəyə qoyulmuşdur. "Bir həyətin sakinləri" (1981), "Kölgənin kölgəsi" (1984) pyesləri Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən qəbul edilmişdir. Bir çox şeirlərinə mahnı bəstələnmişdir.
tələsir‖ (1963), ―Qağayı‖ (1966), ―Unutmaram o günləri‖ (1966), ―Mahnılar‖ (1967), ―İnsan ömrü‖ (1971), ―Evin ulduzu‖ (1973), ―Nəğməli yarpaqlar‖ (1976), Zirvə qarı‖ (1978), ―Məhəbbətli dünyamız‖ (1980), ―Günəş doğanda‖ (1981), ―Məhəbbət məşəlləri‖ (1984), ―Xəcalətli qalmayaq‖ (1987), ―Çəmən gülləri‖ (1987), ―İşığın istisi‖ (2000), ―Sualtı döyüşlər‖ (2001) və s. Tərcümələri: (ruscadan)- “İnadkar sətirlər‖ (Dünyanın klassik və müasir şairlərinin əsərlərindən seçmələr, 1991) və s. Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur -“Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011. 409
80 illiyi, (1937)
Əliyar Səfərli Ordubad rayonunun Anabad kəndində anadan olmuş, 1955-ci ildə Ordubad orta məktəbini, 1960-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin İran filologiyası şöbəsini bitirmişdir. 1960-1968-ci illərdə Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının Nizami
adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi işçisi
olmuşdur. Uzun
müddət BDU-nun filologiya fakültəsində dərs demişdir. 1986-1994-cü illərdə Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri işləmişdir. Həmin kafedranın professorudur.
Əliyar Səfərli Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış təhqiqatçılarındandır. O, Məsihinin (XVII əsr) həyat və yaradıcılığına, XVII- XVIII əsrlər Azərbaycan epik şerinə dair tədqiqatların müəllifidir. Mətnşünaslıq sahəsində də ciddi araşdırmaları vardır. Bir sıra unudulmuş ədəbi abidələri aşkara çıxarmış, ilk anadilli poema olan "Dastani Əhməd Hərami"ni, Qazi Bürhanəddinin "Divan"ını, Məhəmməd Füzulinin "Həqiqət üs-süəda" əsərini (şərikli), Məsihinin "Vərqa və Gülşa" poemasını, "Şəhriyar" dastanını, habelə Nəsimi, Əmani və başqalarının əsərlərini tərtib və nəşr etdirmişdir. Uzun illər Təhsil Nazirliyində "Ədəbiyyatşünaslıq" bölməsinin rəhbəri olmuş, orta və ali məktəblər üçün dərslik, dərs vəsaiti və proqramların hazırlanmasında bilavasitə yaxından iştirak etmişdir. Əsərləri xarici ölkələrdə nəşr edilmişdir. Əliyar Səfərli diplomatik sahədə də fəaliyyət göstərmişdir. 1994-1998-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri olmuş, ölkəmizi Beynəlxalq İqtisadi Təşkilatda (EKO) təmsil etmişdir.
əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı‖ (1982), ―Məhəmməd Şəhriyar‖ (1987), ―Məsihi‖ (1992), ―Ədəbiyyat‖ (IX sinif üçün dərslik) (1994) və s.
Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
410
anadan olmasının 85 illiyi, (1932)
Zəkiyyə Nadir qızı Qiyasbəyli Tbilisi şəhərində müəllim ailəsində anadan olmuş, Tbilisidəki M.F.Axundov adına 97 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında başlamışdır. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində ―Dünya mədəniyyəti tarixi və nəzəriyyəsi‖ fənnini tədris etmişdir (1992-1993). ‖Təfəkkür‖ Universitetinin filologiya fakültəsində professor (1993), dekan (1997-2002) olmuşdur. Ədəbi yaradıcılığa publisistik yazılar, tənqidi məqalələrlə başlamışdır. Əmək adamlarının həyatından bəhs edən kitabların: ‖İllər və insanlar‖ (1980), ―Bu günün həqiqəti‖ (1980), ―Söz və iş‖ (1982), ―Dama-dama göl olar‖ (1987) kitablarının tərtibçisi olmuşdur. ―Mehdi Hüseynin əsərlərində fəhlə-neftçi surətləri‖ adlı elmi işini müdafiə edib filologiya elmləri namizədi (1971) alimlik dərəcəsi almışdır. 1989-cu ildə isə ―Azərbaycan sovet ədəbiyyatında ictimai fəal qəhrəmanın təkamülü‖ adlı doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Zəkiyyə Qiyasbəyli bədii tərcümə ilə də ardıcıl məşğul olur. Hind yazıçısı Kulvant Sinqx Virkin povest və hekayələrini, çuvaş yazıçısı Mixail Yuxmanın ―Albanın çiçəkləri‖ kitabındakı hekayələrini müasir Orta Asiya yazıçılarının bir sıra əsərlərini dilimizə çevirmişdir. Z.Qiyasbəyli Məhsəti Gəncəvi laureatıdır.
Hüseynin sənətkarlığı‖ (1968), ―Mənalı ömür‖ (1970), ―Zəka və qüdrət‖ (1978), ‖ İmran Qasımov‖ (1983), ―Zamanın məğzi‖(1989) və s.
Yüklə 13,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|