Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Yüklə 13,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası
2017-ci il üçün əlamətdar və tarixi günlər təqvimi
B A K I – 2 0 16 2
Ötən əsrin yetmişinci illərində F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında elmi-metodik fəaliyyəti kitabxanaşünaslıq fikrinin son nailiyyətləri zəminində təşkil etmək məqsədilə zəngin metodik nəşrlər fondu yaradılıb. Fondda uşaqlara kitabxana xidmətinin bütün nəzəri, metodik-təcrübi nailiyyətlərini və qabaqcıl təcrübəni əks etdirən ədəbiyyat toplanılıb. Hazırda buradan yalnız kitabxananın öz işçiləri deyil, həmçinin respublikada fəaliyyət göstərən uşaq kitabxanalarının əməkdaşları da geniş istifadə edirlər. Elmi metodika şöbəsinin tərtib etdiyi metodik məktub və tövsiyələrdən respublikamızın uşaq kitabxanaları və uşaq mütaliəsinə rəhbərlik edənlər bəhrələnirlər. F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası bir çox dünya kitabxanaları ilə əlaqə yaradıb və onların iş təcrübələrindən istifadə etməklə, bu sahədə ən müasir metod və formaları tətbiq edib. Elmi metodika şöbəsi son illər metodiki vəsaitlərlə yanaşı, əlamətdar və tarixi günlər təqvimi də hazırlayır. İllər ötdükcə təqvim daha da təkmilləşir, həcmi genişlənir, mövzu üzrə bölmələrinin sayı artır və geniş məlumat mənbəyi kimi formalaşır. Təqvim mədəniyyət işçiləri, müəllimlər, kütləvi informasiya vasitələri və daha çox kitabxana işçiləri üçün nəzərdə tutulub. Təqvimi hazırlamaqda əsas məqsəd geniş oxucu kütləsinə və mütəxəssislərə respublikamızın ictimai-siyasi, iqtisadi, mədəni, elmi həyatında baş verən ən mühüm hadisələri, kitabxana işi haqqında və başqa dəqiqləşdirilmiş məlumatları çatdırmaqdır. Təqvimə milli və dünya ədəbiyyatı, incəsənət, elm, texnika və müxtəlif elm sahələrinin ən görkəmli nümayəndələri, eləcə də tarixi hadisələr haqqında məlumatlar daxil edilir. Ümid edirik ki, yubilyarlar, əlamətdar və tarixi günlər haqqında təqvimdə verilən materiallar kütləvi tədbirlərin keçirilməsində kitabxanaçılar üçün gərəkli olacaq. İstifadəçilərdən xahiş edirik ki, təqvimlə bağlı rəy və təkliflərini kitabxanamızın elmi metodika şöbəsinə çatdırsınlar.
3
Xoruz ili Xoruz ili 28 yanvarda Meymun ilini əvəz edəcək. İşıq və oyanış xüsusiyyətlərini daşıyan Xoruz ili 2017-ci ildə də orjinal və enerji dolu olacaq. Bu günə qədər düzgün və dəqiq idarə olunan layihələr ən
böyük mükafatlarını məhz bu il qazanacaqlar. Xoruz ev heyvanlarının lideri olduğu üçün, bu ildə doğulan insanlar çox qürurlu, özündən əmin və təkəbbürlüdürlər. Şüarları Sədaqətlikdir. Səmimidirlər. Hər zaman həqiqəti deyər və verdikləri sözləri tutarlar. Daim qarşılıqlı hörmət gözləyən bu ilin sahibləri mənfi cəhətlərinin ortaya çıxmasından utanar və çəkinərlər. Xoruz ilində doğulan insanın ən güclü xüsusiyyəti müşahidə qabiliyyətidir. Bir işin hər detalını incələyərlər. Hətta onlar haqında ―çiynində də gözləri var‖ deyilir. Heç bir şey diqqətindən qaçmaz. Sosialdırlar və iddialı işləri bacarmaq qabiliyyətinə malikdirlər. Diqqət mərkəzində olmağı, təqdir edilməyi, təriflənməyi sevən bu ilin sahibləri zövqlüdürlər və yaxşı geyinməyi bacarırlar. Başqalarının görünüşünü davamlı tənqid etməyi sevərlər. Səyahətlərində yaxşı pul xərcləyərlər. Yeni tanışlıqlara daim meyillidirlər. Həddindən artıq göstərişli davranışları onları ehtiraslı olmağa doğru aparar. Cəsur insanlardırlar və birinin köməyə ehtiyacı olduğunda dərhal ora qaçarlar. Tövsiyə almaqda çətinlik çəkərlər. Müstəqil təbiəti, iş həyatında davamlı olaraq öz inkişafını təmin etməsini və öz mənfəətini qorumasını təmin edər. Öz fikirlərinə, tənqidlərinə və seçimlərinə güvənərlər. Bəzən inadçılığı tuta bilər. İş həyatında yorulmaz və haqqları üçün sonuna qədər mübarizə apararlar. Xoruz ilində doğulan insanlar bəzən çox eqoist və öz fikirlərini qəbul etdirməyi sevsələr də, güvənilən və yaxşı vaxt keçirilən bir yoldaş olmağı da bacarırlar. Xoruz çox romantikdir. Hədiyyələri sevərlər, xüsusilə də bahalı brendləri isə xüsusi ilə. Daim əsl sevgini axtarar və sevdiyi insanlara sadiq olarlar.
4
Yanvar Əlamətdar və tarixi günlər 1 Yanvar - Yeni il 16 Yanvar - Ümumdünya Bitlz Günü, (2001) 17 Yanvar - Umumdünya Uşaq İxtirası Günü 20 Yanvar - Ümumxalq Hüzn Günü, (1990)
23 Yanvar - Əl Yazısı (xətt) Günü 29 Yanvar - Gömrük İşçiləri Günü, (1992) Yanvar ayının bazar günlərindən birində- Ümumdünya Qar Günü. Beynəlxalq Qış İdman Növləri Günü, (2012)
Akademik Mirəli Qaşqayın 110 illiyi, (7.01.1907 - 23.04.1977) Tarixçi Əlisöhbət Sumbatzadənin 110 illiyi, (21.01.1907- 28.01.1992)
Şair Ramiz Məmmədzadənin 80 illiyi, (01.01.1937) Yazıçı Əlfi Qasımovun 90 illiyi, (05.01.1927 - 12.03.1985) Yazıçı Vidadi Babanlının 90 illiyi, (05. 01. 1927) Şair Ələmdar Quluzadənin 65 illiyi, ( 07.01.1952) Şair Əli Saləddinin 85 illiyi, (10.01.1937 - 18.11.2003) Yazıçı Heydər Qasımlının 75 illiyi, (18.01.1942) Şair Bədri Seyidzadənin 135 illiyi, (20.01.1882 - 1945) Şair İbrahim Zakirin 125 illiyi, (25.01.1892 - 27.10.1971) Yazıçı Əzizə Əhmədovanın 85 illiyi, (26.01.1932 - 24.08.2003) Xarici ədəbiyyat İngilis yazıçısı Alan Aleksandr Milnin 135 illiyi, (18.01.1882 - 31.01.1956) Türk şairi Nazim Hikmətin 115 illiyi, (20.01.1902 - 03.06.1963) İngilis yazıçısı Lyuis Kerrolun 185 illiyi, (27.01.1832 - 14.01.1898) İncəsənət Xalq artisti Mikayıl Mirzənin 70 illiyi, (01.01.1947- 03.06.2006) Xalq artisti İsmayıl Dağıstanlının 110 illiyi, (06. 01.1907 - 01.04.1980) Xalq artisti Afaq Məlikovanın 70 illiyi, (18.01.1947) Xalq artisti Kamal Abdullayevin 90 illiyi, (18.01.1927 - 1997) Rəssam Bəhruz Kəngərlinin 125 illiyi, (22.01.1892 - 07.02.1922) Xalq artisti Böyükağa Məmmədovun 90 illiyi, (23.01.1927) Baletmeyster Leyla Vəkilovanın 90 illiyi, (29. 01. 1927 - 20.02.1999) Milli qəhrəmanlar zirvəsi Səfərov Cəlil Əziz oğlunun 55 illiyi, (28.01.1962 - 15.05.1992)
5
1Yanvar - Yeni il
“ Yeni ildə sizə uğurlar, xoşbəxtlik, cansağlığı arzulayıram. Mən arzulayıram ki, yeni ildə bizim bütün balalarımız yaxşı oxusunlar, təhsillərini davam etdirsinlər, savadlı olsunlar, müxtəlif biliklərə yiyələnsinlər. Çünki hər bir insanın gələcəyini, gələcək taleyini onun biliyi, savadı, təhsili təmin edir. Ona görə, əziz uşaqlar, sizin bugünkü vəzifəniz məhz yaxşı oxumaq, bilikli olmaqdır. Mən arzu edirəm ki, bizim bütün balalarımız Azərbaycana, Vətənə bağlı olsunlar, Vətəni sevsinlər, vətənpərvər böyüsünlər. Azərbaycan kimi ölkədə yaşamaq böyük xoşbəxtlikdir. Azərbaycanın təkrarolunmaz təbiəti, qədim və zəngin mədəniyyəti, istedadlı xalqı vardır.” Mehriban Əliyeva, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Yeni il Yer kürəsinin bütün guşələrində, dini etiqadlarından asılı olmayaraq, müxtəlif xalqlar
tərəfindən geniş
qeyd olunan
bayramlardandır. Yeni ilin yanvarın 1-dən hesab olunması xristianlığın tarixi ilə bağlıdır. Rəvayətə görə, xristian dininin yaradıcısı İsa peyğəmbər dekabrın 24-də anadan olmuşdur. Ona görə də xristianlar bu günü İsa peyğəmbərin doğulması şərəfinə Milad bayramı kimi qeyd edirlər. Bu bayram 431-ci ildə qanuniləşdirilmişdir. Bizim istifadə etdiyimiz təqvim də məhz miladi təqvim adlanır. Bu təqvimə əsasən yeni il yanvarın 1-dən başlanır. Yeni il bayramı dünyanın müxtəlif xalqları üçün ənənəvi bayrama çevrildiyi kimi, Azərbaycanda da insanların məişətinə daxil olub. Bəzi fərziyyələrə görə, Yeni ili ilk dəfə qədim çinlilər qeyd ediblər. Bu bayramın yaranmasının azı 25 əsrlik tarixi var. İlin dəyişməsini bayram etmək adəti ilk dəfə qədim Mesopotamiyada yaranıb. Eramızdan əvvəl IV minilliyin sonunda Şumer, Babilistan, Assuriya kimi bu günümüzə qədər gəlib çatan mədəni irsiylə hələ də bizi heyrətləndirən mədəniyyət mərkəzləri burada təşəkkül tapıb. Tarixçilərin fikrincə, məhz həmin dövrdə ərazilərdə bu bayram edilib. Martın axırında Dəclə və
Fərat çaylarında suyun səviyyəsi yüksələndə əkin-biçin işləri başlayarmış. İnsanlar yeni ilin gəlişini də elə o zaman qeyd etmişlər. 12 gün ərzində təntənəli mərasimlər davam edərmiş. Beləcə, bu bayram həm yeni ilin gəlişini, həm həyatın ölüm üzərində qələbəsini, həm də Milad gününü özündə birləşdirmişdir. Yeni il bayramını al-əlvan, bərli-bəzəkli küknar ağacsız təsəvvür etmək çətindir. Əlbəttə, bu, təbii küknar ağacından olsa və yarpaqları ətir saçsa daha gözəl olardı. Amma təbiəti qorumaq naminə süni küknarla da keçinmək olar.
6
2001-ci ildən YUNESKO-nun qərarı ilə hər il yanvarın 16-sı Ümumdünya Bitlz Günü kimi qeyd olunur. Bu tarix təsadüfi olaraq seçilməyib. 1957-ci il yanvarın 16-da Böyük Britaniyanın Liverpul şəhərində ―The Cavern‖ klubu açılıb. Məhz bu klubda hələ o zaman heç kəsin tanımadığı gənc musiqiçilər - Con Lennon, Pol Makkartni və Corc Harrison şöhrətə doğru ilk addımlarını atıblar. Bir neçə il sonra Rinqo Starr da onlara qoşulub.
7
17 Yanvar - Ümumdünya Uşaq İxtirası Günü Hər il 17 yanvar dünyada Uşaq İxtirası Günü kimi qeyd edilir. Maraqlıdır ki, bu tarix məşhur amerikalı siyasətçi Benjamin Franklinin doğum günü tarixi ilə eyni təyin edilmişdir. 1718-ci ildə 12 yaşlı Benjamin balıq üzgəclərini xatırladan iki qəribə əşya ilə çimərlikdə peyda olur. Ətrafdakıların istehzalı gülüşlərinə baxmayaraq Benjamin o gün hamıdan daha sürətlə üzür. Beləliklə, üzgüçülük üçün ilk lazımi əşya yaranmış olur. Franklin 15 yaşında olarkən dünyaya növbəti bir yenilik – yellənən kürsünü bəxş edib.
Brayl görmə qabiliyyəti olmayan insanlar üçün xüsusi şrift yaradıb və bu hərflər onun şərəfinə Brayl şrifti adlandırılıb. Qeyd edək ki, Lui atasının emalatxanasında çəkməçi bıcağına ilişərək yıxılmış və 5 yaşında görmə qabiliyyətini itirmişdir. Lakin Lui öz ixtirasının köməkliyi ilə oxumağı öyrənmişdi. Dünya hələ də bu ixtiradan istifadə edir.
Amerikalı Frenk Epperson isə qışda küçədə qalmış 1 stəkan limonadın onu milyonçuya çevirəcəyini ağlına belə gətirməmişdi. Səhər limonad buza çevrilmişdi və beləliklə 11 yaşlı Epperson ―meyvəli buzun‖ ixtiraçısı olur. O, ilk vaxtlarda öz ixtirasını kütləvi istehsalata çevirməyi düşünmürdü və onu yalnız 18 ildən sonra, yəni 1923-cü ildə donmuş limonad istehsalı ilə məşğul olan zavodu yaratdıqda xatırlayır. 1928-ci ildə isə patenti satmış və mütəmadi olaraq yaxşı gəlir əldə etmişdir. İnternetdə: www.books.google.com 8
20 Yanvar - Ümumxalq Hüzn Günü, (1990)
20 Yanvar faciəsi 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə sovet ordusunun erməni quldur dəstələri ilə birgə Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi terror aktıdır.
Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə, əvvəlcədən fövqəladə vəziyyət elan edilmədən, sovet ordusu Azərbaycana qarşı hərbi əməlliyatlara başlayıb. Faciə zamanı 137 insan öldürülüb, 744 nəfər ağır xəsarət alıb, 841 nəfər isə qanunsuz həbs edilib. 17 yanvar 1992-ci ildə Ali Sovetin Milli Şurası (1991-1992-ci illərdə qanunverici orqan funksiyasını yerinə yetirən orqan) ―20 Yanvarın Şəhidlər Günü elan olunması haqqında" qanun qəbul edib. Qanuna əsasən, yanvarın 20-si ölkə ərazisində qeyri- iş günü elan olunub. 1994-cü ildə Qanlı Yanvar hadisələrinə tam siyasi-hüquqi qiymət verilib, faciənin günahkarlarının adları açıqlanıb. Ölkəmizə qarşı ərazi iddiaları irəli sürən Ermənistanın təcavüzkar hərəkətlərindən və keçmiş SSRİ rəhbərliyinin onlara havadarlığından hiddətlənən, küçələrə və meydanlara çıxaraq qəti etirazını bildirən xalq kütlələrinə qarşı Azərbaycan ərazisinə ordu hissələrinin yeridilməsi 1990-cı ilin 20 yanvarında misli görünməmiş faciəyə gətirib çıxardı. Həmin faciəli günlərdə öz ölkəsinin, xalqının azadlığını, şərəf və ləyaqətini hər şeydən uca tutan mərd vətən övladları canlarından keçərək, şəhidlik zirvəsinə ucaldılar.
(1993), M.Ələkbərli ―Ağlama şəhidlərə‖ (2002), Hidayət ‖Azərbaycan harayı‖ (2002), N.Kəsəmənli ―20 Yanvar ; Qar yağır Şəhidlər xiyabanına‖ (2002), Qabil. ‖Çalsın Azərbaycan haray zəngini‖ (2002), B.Vahabzadə ―Şəhidlər‖ (2002), B.Eyyubova. ―20 Yanvar‖ (2003), A.Kamal. ―Şəhidlər xiyabanı‖ (2003), N.Əyyub ―Qanlı Yanvar‖ (2004), M.Gülgün ―Şəhid balaları‖, O.Hacıyeva ―Şəhidliyə qovuşaq‖ (2004), Y.Hüseyn ―Şəhidlər‖ (2004), İ.Allahverdiyev ―Şəhidlər xiyabanı‖ (2005), M.Aslan ―Ağla, qərənfil, ağla‖ (2006), Aslan M. ―Məzarsız şəhidə ağı‖ (2006), R.Buzovnalı ―Şəhidlər‖ (2007), Z.Dəmirçi ―20 Yanvar‖ (2008) və s. Filmoqrafiya: ―Azadlığa gedən yollar” (1990), “20 yanvar‖ (1990), ―Matəm‖ (1990) və s. İnternetdə: www.az.wikipedia.orq ; www.books.google.com 9
21 Yanvar - Beynəlxalq Qucaqlaşma Günü, (1986) Yanvarın 21-də bütün dünyada ən qeyri-adi bayramlardan biri – Beynəlxalq Qucaqlaşma Günü qeyd olunur (İnternational Hug Day). Bu bayramın əsası 1986- cı ildə ABŞ-da qoyulmuş, sonradan bütün dünyada yayılmışdır. Bayramın ənənəsinə görə, həmin gün hətta tanımadığın insanlarla belə dostcasına qucaqlaşa bilərsən. Bu bayramın çox gənc olmasına baxmayaraq, onun müəllifinin kimliyi və nə üçün məhz bu günü seçməsi müəyyənləşdirilməyib. Belə hesab olunur ki, bayramın təşəbbüskarı tələbələr olmuşlar. Son illərdə gənclər bu bayramı geniş qeyd edirlər. Bayramın tərəfdarları hesab edirlər ki, insanlar qucaqlaşan zaman bir-birlərinə müsbət enerjilərini, qəlblərindən gələn istiliyi ötürürlər. Psixoloqlar belə hesab edirlər ki, sizi qucaqlamaq istəyən insanlar təhlükəsizlik, komfort və sevgi hisslərini yaşamaq istəyirlər. Qucaqlaşma bizi bütün ömrümüz boyu müşayiət edir. Biz görüşdüyümüz zaman və ya uzun ayrılıqdan sonra doğmalarımızı və dostlarımızı qucaqlayırıq, öz sevincimizi və minnətdarlığımızı bildirmək istəyərkən də qucaqlaşırıq. Bu bayram heç bir maddi xərcə səbəb olmur. Siz sevdiklərinizi yalnız qəlbinizin hərarəti ilə, ürəkdən qucaqlaşaraq, sevginizi ifadə edərək təbrik edirsiniz, mükafatlandırırsınız.
10
23 Yanvar - Əl Yazısı (xətt) Günü Dövrümüzdə kompüterlərin, elektron poçtların, elektron bloknotların, SMS-lərin və digər sürətli ünsiyyət vasitələrinin ildən-ilə populyarlıq qazanması müasir insanı öz fikirlərini əli ilə yazaraq ifadə etməkdən uzaqlaşdırır. Bəlkə də yaxın gələcəkdə əl ilə yazılmış məktub və ya açıqca arzu olunan hədiyyə olacaq.
Hər il yanvarın 23-ü Xətt Günü və ya daha gözəl deyimlə, Əl Yazısı Günü (National Handwriting Day) qeyd olunur. Bu günün qeyd olunmasında əsas məqsəd insanlara əl yazısının unikallığını, hər bir insanın əl yazısının özünəməxsusluğunu, əl ilə yazı yazmağın vacibliyini xatırlatmaqdır. Bu bayramın qeyd olunması ABŞ-nın WIMA təşkilatı tərəfindən təklif olunub. WIMA ABŞ-nın yazı ləvazimatları istehsalçılarının assosiasiyasıdır. Təşkilatın məqsədi əl yazısının dəyərini xatırlatmaq və onun populyarlığını artırmaq olmuşdur. Bu məqsədlə qeyd olunacaq bayramın tarixi məşhur ABŞ dövlət xadimi Con Xenkokun anadan olduğu gün seçilmişdir. C.Xenkok ABŞ-ın Müstəqillik Bəyannaməsinə ilk imza atan şəxs olmuşdur. Çində, Yaponiyada və bir çox digər Asiya ölkələrində gözəl yazmaq bacarığı incəsənət hesab olunur və bu gün hətta kalliqrafiya ustaları çox yüksək qiymətləndirilir. Başqa ölkələrdə gözəl əl yazısı çox yüksək qiymətləndirilməsə də, yaxşı xətt, gözəl əl yazısı hər yerdə hörmətə layiq görülür. Odur ki, belə bir bayramın qeyd olunması çox mənalıdır. İnternetdə:www.books.google.com 11
29 Yanvar - Gömrük İşçiləri Günü, (1992) Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən az sonra - 1992-ci il yanvarın 29-da müstəqil gömrük sisteminin əsası qoyuldu. Gömrük dövlət xəzinəsini gəlirlə təmin edən ən mühüm dövlət atributlarından biridir. Bu sistemi həm də ölkəyə qeyri-qanuni yolla müxtəlif malların gətirilməsinin, habelə ölkənin ən mühüm strateji sərvətlərinin aparılmasının qarşısını alır. Azərbaycanda gömrük sisteminin təşkili tarixi çox qədimdir. Tarix boyu mövcud olmuş bütün Azərbaycan dövlətlərində gömrük xidməti ilə məşğul olan xüsusi təsisatlar fəaliyyət göstərmişlər. Lakin gömrük sisteminin elmi-hüquqi əsaslarla təşkili ilk dəfə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə olmuşdur. Azərbaycan ərazisini qeyri-qanuni ticarətdən və qaçaqmalçılıqdan qorumaq məqsədilə hökumətin 1918-ci il 12 iyul tarixli qərarı ilə Qazax qəzasının Salahlı və Şıxlı kəndlərində, Poylu dəmir yolu stansiyasında ilk gömrük postları yaradılmışdı. Azərbaycan hökuməti gömrük sisteminin fəaliyyətə başlamasını təmin edən sənədi 1918-ci il avqustun 10-da qəbul etmişdi. Azərbaycan parlamentinin 1918-ci il 18 avqust tarixli qanununa əsasən, qaçaqmalçılıqla mübarizə, ölkənin ərazisini qeyri-qanuni ticarətdən qorumaq məqsədilə Azərbaycanın sərhədlərində 99 gömrük postu yaradılmışdı və burada 992 gömrük işçisi keşik çəkirdi. Aprel işğalı, digər sahələrdə olduğu kimi, gömrük sistemində də işlərin başa çatdırılmasına imkan vermədi. SSRİ dövründə Azərbaycanda gömrük sistemi mövcud olmamışdır. Bu iş yalnız ittifaq orqanları tərəfindən həyata keçirilirdi. Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 29 yanvar gömrük işçilərinin peşə bayramı günü elan olunmuşdur.
Yüklə 13,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|