Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ аzərbaycan texniKİ universiteti “Hİdravlika və İSTİLİk texnikasi” kafedrası

İstilik izolyasiyası və onun böhran diametri.
Gəmi qurğularının bir qismində ( məs: soyuducu qurğularda, buxar qazanlarında) istilik itkilərinin azaldılması mühüm məsələlərdən biridir. İstilik itkilərinin azaldılması, qurğunun müvafiq hissələrinin izolyasiya edilməsi ilə əldə olunur.

İzolyasiya materialının növü və izolyasiya qatının qalınlığı əsaslandırılmış şəkildə qəbul olunur.

Boru kəmərinin izolyasiya edilməsinə baxaq.

İzolyasiya olunmamış boru kəməri üçün istilikötürmənin xətti termiki müqaviməti aşağıdakı kimi yazılır:

Borunun üzərinə izolyasiya qatını çəkdikdə

Sonuncu ifadədən görünür ki, izolyasiya qatının qalınlığı artdıqca, yəni izolyasiyanın diametri artdıqca yerli müqavimət

azalır. İzolyasiya qatı diametrinin tam xətti termiki müqavimətə təsirini öyrənmək üçün (b) ifadəsinin birinci tərtib törəməsinə baxaq:

şərtinə uyğun gələn d_iz-nın qiymətinə izolyasiyanın böhran diametri deyilir.

Bu şərtə görə

və buradan


İzolyasiya qatının böhran diametrində , yəni R=f(d_iz) funksiyası ekstremumdan keçir. Həmin ekstremumun maksimum və ya minimum olduğunu təyin etmək üçün bu funksiyanın ikinci tərtib törəməsinə baxaq:

qiymətində alarıq ki,

Beləliklə, ikinci tərtib törəmə müsbət alındığı üçün R_iz=f(d_iz) funksiyası minimumdan keçir. (2.31) düsturundan göründüyü kimi, izolyasiya qatının böhran diametri d_böh yalnız izolyasiya materialının istilikkeçirmə əmsalından və izolyasiyanın xarici səthindən ətraf mühitə istilikvermə əmsalından asılıdır. R_liz=f(d_iz) qrafiki aşağıdakı kimidir.

Həmin şəkildə eləcə də ətraf mühitə olan istilik itkilərinin qrafiki verilib. Şəkildən göründüyü kimi, d₂ d_böh olarsa izolyasiya qatının qalınlığı artdıqca (d_iz=d_böh qədər) xətti termiki müqavimət azalır və izolyasiya edilməmiş borunun istilik itkilərindən böyük olur. Izolyasiyanın diametri böhran diametrinin qiymətinə çatdıqda, yəni d_iz=d_böh olduqda istilik itkiləri maksimum olur. Bundan sonra izolyasiyanın diametri artdıqca istilik itkiləri Q azalır.

Əgər borunun diametri d₂ d_böh olarsa, bu zaman kəməri izolyasiya etdikcə istilik itkiləri azalır.