7
M
övzu 13.Varlığın universial əlaqələri haqqında təlim
Dialektika varlığın universal əlaqələri, hərəkəti və inkişafı haqqında təlimdir.
Dialektika v
ə onun alternativləri. Obyektiv və subyektiv dialektika. Dialektikanın
prinsipl
əri. Universal əlaqə anlayışı. Əlaqələrin təsnifatı.
Inkişaf anlayışı. Inkişafın müxtəlif modelləri. Proqressiv (tərəqqi), neytral və
reqressiv (t
ənəzzül) inkişaf.
Qanun anlayışı. Qanunların təsnifatı. Xüsusi, ümumi və ən ümumi qanunlar.
T
əbiət və cəmiyyət qanunları. Dinamik və statistik qanunlar. Dialektikanın əsas
qanunları. Əksliklərin vəhdəti və mübarizəsi qanunu. Eyniyyət, fərq, əkslik, ziddiyyət
anlayışları. Ziddiyyətlərin növləri.
K
əmiyyətin keyfiyyətə keçməsi qanunu. Keyfiyyət, əlamət və xassə
anlayışları.Kəmiyyət anlayışı.Ölçü keyfiyyətlə kəmiyyətin vəhdəti kimi.Sıcrayış, təkamül
v
ə inqilab.
Dialektik sintez (inkarı inkar) qanunu.Inkar anlayışı. Inkarın tipləri və növləri.
Destruktiv v
ə konstruktiv inkar. İnkişafda varislik əlaqəsi. Hegelin “Triada” prinsipi.
İnkişafın spiralvari forması.
Dialektikanın kateqoriyaları. Fəlsəfi kateqoriyalar və ümumelmi anlayışlar.
Dialektik
kateqoriyaların təsnifatı. Varlığın quruluşunu ifadə edən kateqoriyalar.
Sistem v
ə sistemlilik, tam və hissə, özünütəşkiletmə, ayrıca, təkcə, xüsusi və ümumi,
mahiyy
ət və hadisə (təzahür), məzmun və forma. Varlığın səbəbiyyət (determinasiya)
əlaqələrini bildirən kateqoriyalar: səbəb və nəticə, zərurət və təsadüf, imkan və
gerçəklik.
Dostları ilə paylaş: