Azərbaycan respublikasinin döVLƏt turizm agentliYİ azərbaycan turizm və menecment universiteti

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT TURİZM AGENTLİYİ
AZƏRBAYCAN TURİZM VƏ MENECMENT UNİVERSİTETİ

Müəllim — Aygün Şirin

Fənn — Innovasiya Menecmenti

Ixtisas— menecment

Fakültə — biznesin idarə edilməsi

Qrup — Men 1901

Tələbə: Tacirzadə Tacir

İnnovasiya fəaliyyətinin idarə edilməsi sahəsində xarici ölkələrin təcrübəsi

İnnovasiyalar əsasında inkişaf mərhələsində olan bir sıra ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, innovativ iqtisadiyyatın qurulmasında dövlətlə yanaşı, böyuk istehsal potensialına, müasir menecment sisteminə və əhatəli satış şəbəkələrinə malik olan Trans Milli Korporasiyalar (TMK) da yeniliklərin yaranmasında və kommersiyalaşmasında müstəsna rol oynayırlar.

İnnovasiya sistemlərinin əsas subyektləri universitetlər (bilik yaradırlar), dövlətlər (bilikləri maliyyələşdirir və yaradır), TMK-lar və onların müxtəlif ölkələrdəki filiallarıdır. Müasir TMK-lar yeni biliklərin maliyələşdirilməsi, yaradılması və kommersiyalaşdırılması sisteminin mühüm elementi hesab olunur. Bu baxımdan, innovasiyalara əsaslanan iqtisadi sistemlərdə TMK-ların rolunun, həmçinin, TMK-ların innovasiya siyasətinin milli iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyinə təsirinin tədqiqi Azərbaycanda aparılmaqda olan iqtisadi siyasət çərçivəsində kifayət qədər aktual məsələ olaraq məqalənin məqsədi kimi qəbul edilmişdir.

TMK kateqoriyasına hüquqi forma və fəaliyyət sahəsindən asılı olmayaraq, iki və daha cox olkədə struktur vahidləri olan bütün şirkətlər duşur.

İqtisadi sistemin biliklərə əsaslanan innovativ inkişaf mərhələsində uğurlu rəqabət üçün TMK-lar innovasiya siyasəti adlandırılan strategiya işləyib hazırlayır və tətbiq edirlər. TMK-ların innovasiya siyasəti əsas istehsal amili kimi qəbul olunan biliklərin əldə edilməsinə və bu amildən innovasiyaların istehsalı üçün maksimum dərəcədə səmərəli istifadəyə yonəldilmiş tədbirlər kompleksidir. Tmkların innovasiya siyasətinin tərkib elementlərinə aşağıdakıları aid etmək olar:

- innovasiyalar üçün maliyyə resursları almaq məqsədilə dövlət orqanlarında lobbicilik fəaliyyəti;

- yeni texnologiyalardan ekskluziv istifadə məqsədilə daha kiçik şirkətlərin alınması; - yeni müstəqil şirkətlərin yaradılması;

- intellektual kapitalın təmərküzləşməsi üçün ölkənin seçilməsi;

- TMK-nın daxili kanalları ilə yeni texnologiyaların ötürülməsi;

- strateji alyansların meydana gəlməsi və s.

İnnovasiya fəaliyyətinin ayrı-ayrı mərhələlərinin baza ölkədən qəbul edən ölkələrə öturulməsini TMK-nın innovasiya fəaliyyətinin inteqrasiyası üzrə qlobal strategiyasının bir hissəsi kimi də baxmaq olar. Həmin prosesdə hər bir filialın daha səriştəli olduğu tədqiqat istiqaməti üzrə işlərdə ixtisaslaşması baş verir. Ayrıayrı filiallar arasında informasiyanın maneəsiz ötürülməsinə və tədqiqatların kompleks aparılmasına imkan verən transmilli kommunikasiyalar şəbəkəsinin və idarəetmə sistemlərinin inkişafı bu prosesin gedişatını xeyli yüngülləşdirmişdir.

Yaponiya TMK-ları adətən beş tədqiqat mərhələsindən ibarət olan sxemdən istifadə edir. İlk addım - texnologiya seçimi - beynəlmiləlləşmənin birinci mərhələsi ilə bağlıdır ki, burada yapon şirkətləri məhsulu Yaponiyada ixrac üçün iste