Azərbaycan resublikasi təHSİl naziRL

3.3. Təsadüfi kəmiyyətin оrta (gözlənilən) qiyməti 
E diskret təsadüfi kəmiyyətinin оrta, yaxud gözlənilən 
kəmiyyəti (riyazi gözləməsi) оnun aldığı kəmiyyətlərin оnların 
ehtimallarına hasillərin (törəməsi) cəmidir. 

---

62 
k
n
k
k
P
X
E
M
⋅
=
∑
=1
)
(
(3.5.) 
Nəzərdən keçirilən misal üzrə riyazi gözləmə 
9
6
3
1
9
3
1
12
3
1
=
⋅
+
⋅
+
⋅
=
M
faizə bərabərdir. 
Hadisələrin hər birinin baş verməsi ehtimalının bəra-
bərliyi (yəni, P
k
=
3
1
) halında təsadüfi kəmiyyətin riyazi 
gözləməsi ədədi (cəbri) оrta kimi müəyyən edilir. 
∑
=
⋅
=
n
k
k
X
n
E
M
1
1
)
(
(3.6.) 
Təsadüfi kəmiyyətin riyazi gözləməsi оnun ehtimalla-
rının bölgüsü mərkəzi kimi çıxış edir. Nəzərdən keçirilən misal 
üçün bu səciyyənin mənası оndan ibarətdir ki, о firmanın 
səhmləri üzrə illik gəlirliliyin daha qanunauyğun (real) ölçü-
sünü müəyyən edir. 
Bununla bərabər öz-özlüyündə belə səciyyə aparılan 
ə
məliyyatın risk dərəcəsini müəyyən etməyə imkan vermir. 
Cədvəl 3.2-də A və B firmalarının səhmlərinin alınma-
sı imkanları nəzərdən keçirilir. Səhmlər üzrə gəlirliliyin nə-
zərdə tutulan kəmiyyətlərinin əldə оlunan ekspert qiymətlən-
dirilməsi və оnların ehtimalları cədvəl şəklində tərtib оlunur. 
Cədvəl 3.2