Azərbaycan texniKİ universiteti

Yoxlama sualları

1.Ölçmə xətası dedikdə nə başa düşülür?

Fiziki kəmiyyətin ölçülməsi nəticəsində onun qiyməti təxmini təyin edilir. Ölçmə nəticəsində alınan bu qiymət kəmiyyətin əsl qiymətindən həmişə fərqlənir. Həmin fərq ölçmə xətası olub, müxtəlif səbəblərdən yaranır.
2.Yaranma şəraitindən asılı olaraq xətalar hansı qruplara bölünür? Yaranma şəraitindən asılı olaraq xətalar iki qrupa ayrılırlar: əsas xəta-normal şəraitdə istifadə olunan ölçmə vasitəsinin xətası; əlavə xəta-ölçmə vasitəsinə təsir edən kəmiyyətlərdən birinin normal qiymətə nisbətən meyletməsi və ya normal qiymətlər həddindən kənara çıxması nəticəsində yaranan xətadır.

3.Sistematik xətaları hansı yollarla aradan qaldırmaq olar? Sistematik xətaları əksər hallarda nəzərə almaq və ya ölçmə zamanı aradan qaldırmaq olar.

4.Sistematik xətanın ölçmənin nəticəsinə təsirini necə nəzərə almaq olar? Sistematik xətaları əksər hallarda nəzərə almaq və ya ölçmə zamanı aradan qaldırmaq olar.

5.Təsadüfi xətaları tapmaq üçün hansı anlayışlardan istifadə edilir? Ölçmənin təsadüfi xətası i-ci ölçmənin nəticəsi ilə kəmiyyətin əsl qiyməti A arasındakı fərqə bərabərdir: (sistematik xətanın olmadığı fərz edilərsə):

Təsadüfi xətanın xüsusiyyətlərinə görə onun hər hansı bir üsulla aradan qaldırılması prinsipcə mümkün deyildir; lakin onu ehtimal metodları vasitəsilə müəyyən etmək olar.

6.Orta hesabi və qalıq xəta nəyə deyilir?

1) -ölçmə nəticələrinin orta hesabi qiyməti olub, aşağıdakı kimi təyin olunur:
(1.4)

burada -ayrı-ayrı ölçmələrin nəticələri, -ölçmələrin sayıdır.

2) Qaliq xeta xətalar bilavasitə təcrübədən tapılır və qiymətcə alınan ayrı-ayrı ölçmələrin nəticələri (a_i) ilə onun orta hesabi qiyməti ( ) arasındakı fərqə bərabərdir: