Azərbaycan

Ümumi rifah göstəricisinin qurulması 
 
5.
 
Hesabatda  rifah  halının  ev  təsərrüfatları,  məkan  və  zaman  üzrə  müqayisə  edilməsi  üçün 
istehlakdan istifadə olunur, çünki istehlak ev təsərrüfatının həqiqi yaĢayıĢ standartını və əsas ehtiyaclarını 
qarĢılamaq  bacarığını  gəlirdən  daha  yaxĢı  əks  etdirir.  Yoxsulluğun  təhlili  gəlir  və  istehlak  xərcləri 
əsasında  aparıla  bilsə  də  bir  çox  səbəblərdən  Azərbaycan  üçün  sonuncuya  üstünlük  verilir.  Təcrübə  də 
göstərir  ki,  istehlakla  bağlı  suallara  cavablar  ev  təsərrüfatının  həqiqi  yaĢayıĢ  standartlarını  gəlirlə  bağlı 
suallara verilən cavablardan daha yaxĢı əhatə edir. Ġstehlak metodu natamam ölçmədən, məlumatların az 
göstərilməsindən və mövsümilikdən daha az əziyyət çəkir.  
 
6.
 
Rifahın  yaxĢı  proqnozlaĢdırılması  üçün  ümumi  istehlak  göstəricisi  mümkün  qədər  detallı 
olmalıdır.  2008-ci  ildə  həyata  keçirilmiĢ  YSQS  ümumi  göstəricinin  bütün  əsas  komponentlərinin 
hesablanması  üçün  zəruri  məlumatları  toplamıĢdır:  (həm  alınmıĢ,  həm  də  Ģəxsi  istehsal  edilmiĢ)  ərzaq 
istehlakı,  qeyri-ərzaq  (məsələn,  geyim,  ev  əĢyaları)  xərcləri,  kommunal  xidmətlər  (məsələn,  təbii  qaz, 
telefon və elektrik enerjisi), təhsil, səhiyyə, uzunmüddətli istifadə malları və mənzil. Mənzil xərcləri daxil 
oluna bilmir: ev təsərrüfatlarının əksəriyyətinin öz evi var və onların kirayə dəyəri hesablana bilməz. 
 
7.
 
Zəruri məlumatlar toplandıqdan sonra istehlak üzərində rifah göstəricisinin qurulması, adətən, ev 
təsərrüfatları  və  ya  fərdlər  üzrə  sorğudakı  müxtəlif  istehlak  maddələri  haqqında  toplanan  məlumatların 

---

142 
 
toplusunu əhatə edir (məsələn, ərzaq, uzunmüddətli istehlak mallarının istehlak dəyəri, səhiyyə və təhsil 
xərcləri, mənzil). Məlumat toplama prosesində bəzi düzəliĢlər, o cümlədən: müxtəlif ölçülü və tərkibli ev 
təsərrüfatlarının  ehtiyaclarındakı  fərqlərə  düzəliĢlər,  ev  təsərrüfatı  üzvlərinin  yaĢına  və  miqyasa  qənaət 
üçün düzəliĢlər, regionlar və müxtəlif zaman müddətləri üzrə qiymətlərə düzəliĢlər edilir. Ümumi istehlak 
xərclərinin tərkibi və necə qurulması haqqında ətraflı məlumat aĢağıda verilmiĢdir.