Azərbaycanin əMƏk bazarinin müASİr vəZİYYƏTİNİn statiSTİk təDQİQİ Sakit Yaqubov

 

C

ədvəl 1 

2005-2017-ci ill

ərdə Azərbaycanda əmək ehtiyatlarının sayı və quruluşunun  

dinamikası (min nəfər) 

                   

İllər  

Göst

əricilər  

2005 

2010 

2015 

2016 

2017 

Əmək ehtiyatlarının sayı 

5421,3 

6015,0 

6335,9 

6350,4 

6408,1 

o  cüml

ədən 

Əməkqabiliyyətli yaşda 

əməkqabiliyyətli əhalinin sayı   5304,0 

5875,7 

6198,7 

6207,0 

6262,2 

İqtisadiyyatda məşğul olan 

əməkqabiliyyətli yaşdan 

yuxarı şəxslər  

103,8 

133,1 

137,2 

143,4 

145,9 

İqtisadiyyatda məşğul olan 

yeniyetm

ələr  

13,5 

6,2 

- 

- 

- 

Əmək  bazarında  işçi  qüvvəsi təklifinin  əsas mənbəyi kimi ölkədə  formalaşan  əmək 

ehtiyatları  çıxış  edir  [8,  səh. 236-237].  Demoqrafik proseslər fonunda əhalinin təbii  artımının 

müsb

ət dinamikası ölkəmizdə əmək ehtiyatlarının dinamikasına da müsbət təsir göstərmişdir. 

---

2 

2005-ci ild

ə əhalinin ümumi sayında əmək ehtiyatlarının xüsusi çəkisi 63,4%, 2017-ci ildə 

is

ə 64,7% təşkil etmişdir. Əmək ehtiyatlarının əhalinin tərkibində xüsusi çəkisinin 1,3 faiz bəndi 

q

ədər  artmasının  səbəblərindən biri kimi əməkqabiliyyətli  yaşdan  yuxarı  yaşda  olub  işləyən 

pensiyaçıların sayının artmasını göstərmək olar. Digər tərəfdən ölkədə aparılan pensiya islahatları 

n

əticəsində  əməkqabiliyyətli  yaş  həddinin  artırılması  da  əməkqabiliyyətli  əhalinin  sayına  müsbət 

t

əsir göstərmişdir.  Əmək  pensiyaları  haqqında  qanunvericilik  aktlarına  edilmiş  əlavə  və 

d

əyişikliklərə  əsasən 2027-ci ilə  qədər ölkədə  həm  kişilər, həm də  qadınlar  üçün 

əməkqabiliyyətliliyinin maksimal həddinin 65 yaşa qədər artırılması nəzərdə tutulmuşdur. 

2017-ci ild

ə  Azərbaycanda  əmək  ehtiyatlarının  sayı  2005-ci illə  müqayisədə  nisbi ifadədə 

18,2 faiz, mütl

əq ifadədə isə 986,8 min nəfər artmışdır. 2016-cı illə müqayisədə 2017-ci ildə ölkədə 

əmək resurslarının  sayı  0,9%  və  ya mütləq ifadədə  57,7 min nəfər  artmışdır.  2005-2017-ci illəri 

əhatə  edən zaman kəsiyində  əmək  ehtiyatlarının  ortaillik  artım  sürəti 1,5% təşkil  etmişdir.  Bu 

zaman k

əsiyində  əmək  ehtiyatlarının  sayında  orta  hesabla  ildə  82,2 min nəfərə  qədər  artım 

müşahidə olunur. 

Əmək ehtiyatlarının tərkibinə daxil olan əhali kateqoriyaları haqqında əldə olunan statistik 

m

əlumatlar ölkənin əmək resurslarının quruluşunu və quruluşunda baş verən dəyişkənlikləri təhlil 

etm

əyə imkan verir. 2005-ci ildə ölkənin əmək resurslarının 97,8%-ni əməkqabiliyyətli yaşda olan 

əməkqabiliyyətli  şəxslər məcmusu, 1,9%-ni  əməkqabiliyyətli  yaşdan  yuxarı  yaşda  olub  işləyən 

pensiyaçılar,  0,3%-ni isə  işləyən yeniyetmələr qrupu təşkil  etmişdir.  2017-ci ildə  ölkənin  əmək 

re

surslarının  97,7  faizini  əməkqabiliyyətli  yaşda  əməkqabiliyyətli  şəxslər məcmusu, 2,3%-ni isə 

əməkqabiliyyətli yaşdan yuxarı yaşda olub işləyən pensiyaçılar məcmusu təşkil etmişdir. 2011-ci 

ild

ən etibarən ölkənin  əmək  resursları  yalnız  iki  əhali kateqoriyası  hesabına  formalaşmağa 

başlamışdır. 

2005-ci ild

ə ölkə əhalisinin 51,5%-ni iqtisadi fəal əhali, 48,5%-ni isə iqtisadi qeyri-fəal əhali 

t

əşkil  etmişdir.  İqtisadi  fəal  əhalinin  (işçi  qüvvəsinin) tərkibinə  iqtisadiyyatda məşğul  olanlar  və 

işsizlər daxil edilir.  Statistik  baxımdan  əhalinin məşğulluq  səviyyəsi  araşdırılan  dövrdə  

iqtisadiyyatda m

əşğul  olanların  sayının  iqtisadi  fəal  əhalinin  sayına  nisbətinin faizlə  ifadəsi kimi 

mü

əyyən edilir.