Đ brahđm cəFƏrov



Yüklə 247,85 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/21
tarix06.03.2017
ölçüsü247,85 Kb.
#10373
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21

Təsnifatdayeri: 

170
 
 
Fungi  vəya  Mycota  aləmi,  Basidiomycota  şöbəsi,  Urediniomycetes  sinfi, 
Uredinales sırası, Pucciniaceae fəsiləsi, Puccinia cinsi 
Biolojiqrupu: 
Biotrof 
 
Dünyanınbuğdabecərilənbütünölkələrindəgenişyayılmışdır. 
Xəstəliyəölkəmizinbuğdaəkinlə-
rindərastgəlinirvəbəziillərdətaxılçılığagüclüziyanvurur. 
Həmpayızlıq, 
həmdəyazlıqbuğdaəkinlərindəinki-
ş
afıhaqqındakifayətqədərməlumatlarmövcuddur. 
Xəstəliyintörədicisiikisahibli, 
taminkişaftsiklinəma-
likolanvəbeştipspormərhələsiəmələgətirənobliqatparazitdir. 
Həyattsik-
lininvegetativfazasındadikariotikmitselşəklindəetsispor, 
teliosporvəuredinospormövcuddur. 
Buğdabitkilərindəvəbirsırayabanıdənlilərdəgedənuredinomər-
hələdəbirneçəgenerasiyanövbələşir. 
Onlarınmiqdarıilinhavaşəraitindənvəbitkilərinvegetasiyadövrününuzun-
luğundanasılıdır. 
Uredinalarbirhüceyrəlidir, 
iki-ikihaploidnüvə-lərivardır. 
Bitkilərinvegetasiyasınınsonunayaxınepidermisləörtülənqararəngliteleytosporlarte
lilərləəmələgəlirlər. 
Sonuncularikihüceyrəlidir, 
hərhüceyrədəiki-
ikihaploidnüvəvardır. 
Uredovəteleytosporlarqışlamayauyğunlaşmışlar. 
Yaz-
dateleytosporlarcücərirlər, 
buzamanhaploidnüvələrindiploidnüvələrə, 
meyozaqovuşmasımüşahidəolunurvəböyüməboruları 

ə
dədbirnüvəlihap-
loidbazidilərformalaşırlar.  Bazidisporlarcütləşmə  (birləşmə)  tipinəgörəfərqlə-
nirlər. 
Bazidisporlararalıqsahibbitkilərini- 
kiçikvəsarıpeyğəmbərçiçəyi(Tha-
lictrsem 
nimus, 
T.flavum)yoluxur, 
nəticədəaralıqsahibbitkilərininyarpaqlarınınüsttərəfindəsarı- 
narıncıspermasiyalarlaspermaqonilərəmələgəlirlər.  Sperma-siyanıbirspermaqoni-
dəndigərinəköçürəndəqarışıqmitselformalaşır, 
nəticədəanastomozlarınbaşverməsindəndikariotikhüceyrələr- 
etsisporlarəmələgəlirlər. 
Beləetsisporlarbuğdanıyoluxurlar. 
Göbələkadətənnatamaminkişaftsiklinəmalikolur, 
ə
sasənvegetativçoxalır. 
PatogenvegetativhəyattsiklindəbuğdadanəlavəAegilops, 
Cesale, 
Hordeum, 
Elymus, Agropirum, Bromuscinslərinəaidolanbitkinövlərinidəsirayətlənir. 
Buğdabitkisindəqonurpasxəstəliyinitörədənfitopatogengöbələkəsasənpayızlı
qbuğdanınyarpaqlarındavəyabanıdənlilərdəmitselformasındaqışlayır. 
Sporlarıncücərməsiüçündamcısutələbolunur, 
bunagörədəgüclüşehdamcı-
larıinfeksiyanıninkişafınaəlverişlizəminyaradır. 
Ə
lverişlitemperaturşəraitində 
(15-25
0
C)  infeksiya  6-8  saatmüddətindəhəyatakeçir,  növbətiuredinosporge-

171
 
 
nerasiyası  7-10  gündənsonrabaşverir.  Xəstəliyinəngüclüinkişafıbuğdanınçi-
çəkləməsidövrümüşahidəolunur. Uredinosporlarküləkləyayılırlar. 
Buğdanınqonurpasıdənistehsalınaəhəmiyyətlidərəcədəzərərvurur. 
Bə-
zənoepifitotiyaşəklindəinkişafedir. 
Ə
dəbiyyatməlumatlarındagöstərilirki, 
ölkəmizəqonşuŞimaliQafqazregionunda 
10 
ildə 
2-3 
dəfəxəstəliyinyayılmasıvəinkişafıepifitotiyaxarakterliolur. 
Mübarizətədbirləri. 
Yüksəkaqrotexnika, 
aralıqsahibbitkilərininməhvedilməsi, 
davamlısortlardanistifadə, 
növbəliəkinəəməledilməsivacibdir. 
Xəs-təliyinilkinsim-
ptomlarıgöründükdəekolojifungisidlərdənbiriiləçiləməapar-maqmümkündür. 
Sonillər 25% tiltk.e., 0,5 l/haməsarifləxəstəliyininkişafınıtamamilədayandırabilir. 
Müasirdövrüntələbinəuyğunikikomponentlisistemxüsusiyyət-
lərəmalikFolukurBTfungisididəvegetasiyadövrü 
1l/haməsarifləbuğdabit-
kisininpasmənşəlixəstəliklərinəqarşıöldürücütəsirgöstərir.   
 
Buğdanınzolaqlıvəyagövdəpası-Puccinia graminis Pers. f.  
tritici Eriks. et Nenn. 
 
Təsnifatdayeri: 
Fungi  vəya  Mycota  aləmi,  Basidiomycota  şöbəsi,  Urediniomycetes  sinfi, 
Uredinales sırası, Pucciniaceae fəsiləsi, Puccinia cinsi 
Biolojiqrupu: 
Biotrof 
 
Xəstəlikdeməkolarki, 
buğdabecərilənbütünölkələrdəgenişyayılmışdır. 
Ə
sasəndağlıqvədağətəyibölgələrdəböyükzərərvurur. 
BuxəstəlikAzərbay-
candadagenişyayılmışdır. 
BuğdanınzolaqlıvəyagövdəpasıxəstəliyinintörədicisiPuccinia 
graminis  
f.tritici  göbələyiikievlidir.  Spermaqonialvəetsialspormərhələlərizirincbitkisi-nin, 
uredinovəteleytospormərhələləribuğda, 
arpavəçoxlusaydabaşqanövlər-dəin-
kişafedir. 
Zirincyarpaqlarınınüsttərəfindəgöbələktək-təkvəyakiçikqruplarlayer-
ləşənşaraoxşarspermaqonilərəmələgətirir.  Onlarındiametri  120-130  mkm,  rən-
gitünd-sarıdır. 
Spermaqonilərdəküllümiqdardaaçıq, 
birhüceyrəlisperma-
siyalarformalaşır.  Spermaqonilərinəmələgəlməsindən  2-5  günsonrazirincyar-
paqları-nınalttərəfindəetsilərinkişafedir. 
Etsisporlarçoxvaxtşarşəkilli, 
möhtəviyyatısarıdır. Onlarınörtüyürəngsiz, təpəhissədəqalındır. Onlaruçuşaraqcü-
cərirlər, 
buğdadənlərinədüşürvətaxılbitkilərinisirayətləndirir. 
Et-
sisporlardamcısuvə 
5-24
0
Ctemperaturdacücərirlər. 
Sahibbitki-
ninüzərindəbundansonrauredinosporlarlauredinalarformalaşırlar. 

172
 
 
Uredinalarpasabənzərqonur,  uzunsov,  zolaqlıolaraq,  gövdələrdə,  yarpaqqınların-
da,  yarpaqlarda,  miloxlarındavəsünbülpul-cuqlarındaəmələgəlirlər.  Uredinomər-
hələdəxəstəliyininkişafıüçünoptimaltemperatur 
18-28
0
C-dir. 
Bitkilərinvegetasiyasıdövrümeteo-
rolojişəraitdənasılıolaraqbirnecəgenerasiyabaşverir. 
Buğdanınvegetasiyasınınsonunayaxınyarpaqlarda, 
xüsusiləyarpaqqınla-
rındateleytosporlarlatelioyastıcıqlarinkişafedirlər. 
Uredinalarformalaşanyer-
lərdəinkişafedənteliosporlarqarauzun  22  mm-əqədərzolaqlarəmələgətirir.  Telio-
sporlaruzunayaqcıqlarüzərində, 
ikihüceyrəli, 
uzunsov-sancaqşəkilli, 
təpəhissədəqalınörtüklü, qəhvəyivəhamardır. 
Teliosporlarbitkiqalıqlarındaqışlayır, 
yazdaistirahətmərhələsindənsonracücərirlər.  Teliosporhüceyrəsindənbazidispor-
larlabazidilərəmələgəlirlər, 
onlaruçuşaraqzirinciyoluxur-
vəilkininfeksiyanıtörədirlər. 
BuğdabitkisininzolaqlıvəyagövdəpasıxəstəliyinintörədicisiPuccinia 
graminis  f.  tritici  göbələyiekolojiamillərəqarşıçoxhəssasdır.  Qışlayantelio-
sporlaristirahətdövrünükeçdikdənsonra  9-29
0
Ctemperatur  (optimal  18-22
0
C),  95-
100%  nisbirütubətdəcücərirlər.  Onlarıncücərməsiüçüntələbolunanvaxtte-liospor-
larınyetişmədərəcəsindənasılıdır.  Yetkinteliosporlarırütubətlikamera-yayerləşdir-
dikdən 3-4 saatsonracücərəbilirlər. 
Xəstəlikçoxzərərlidir. 
Yoluxmanəticəsindəgövdəninepider-
misindəküllümiqdardakəsiklər  (1,5  mindənçox)  əmələgəlir.  Güclüyoluxmaza-
manıbuğdabitkiləriyatırlar. 
Patogenləsünbülaltıgövdəninsirayətlən-
məsinəticəsindədənməhsulukəskinazalır, 
dəncılızlaşır, 
onunçörəkkeyfiyyət-
ləriaşağıdüşür, bəziillərdəxəstəliyintəsirindənməhsulitkisi 60-70%-əçatır. 
Mübarizətədbirləri. 
Buğdanınqonurpasındaolduğukimidir.Lakinbuxəstəliyitörədəngöbələkinkişaftsik-
lindəaralıqsahibbitkisindənistifadəetdiyiüçünprofilak-
tikaolaraqzirincbitkilərininbuğdaəkinləriətrafındaməhvedilməsiməcburixarakterd
aşıyır.  
 
Buğdanınsarıpası – Puccinia striiformis West
 
Təsnifatdayeri: 
Fungi  vəya  Mycota  aləmi,  Basidiomycota  şöbəsi,  Urediniomycetes  sinfi, 
Uredinales sırası, Pucciniaceae fəsiləsi, Puccinia cinsi 
Biolojiqrupu: 
Biotrof 
 

173
 
 
Xəstəlikdağlıqvədağətəyirayonlarıüçündahaxarakterikdir. 
M.Seyidov, 
C.Ağayev  (2005)  göstərirlərki,  1998-1999-cuvegetasiyaillərindəsarıpasxəs-
təliyiAbşeronvəCənubiMuğanbölgələrindəbütünqışuzunuinkişafdaolmuş-dur. 
AzərbaycanETƏkinçilikĐnstitutundabuxəstəliyəqarşıyüksəkdavamlı, 
məhsuldaryumşaqbuğdasortları  (Tərəqqi,  Azəri,  Mirbəşir-128,  Əkinçi-84)  yara-
dılmışdır. 
Xəstəlikdənlibitkilərinəksəriyyətindəmüşahidəolunsadabuğdaüçünda-
hatəhlükəlidir.  Patogenyarpaqlarda,  yarpaqqınlarında,  bəzəngövdə,  miloxu, 
sünbülpulcuqlarındameydanaçıxır. 
Yoluxmanınxarakterikxüsusiyyətiuredinoyastıcıqlardanibarətolanlimo-
nusarı,  uzunsovzolaqların,  ləkələrinəmələgəlməsidir.  Adətənuredinalaryığıl-
mışqrupşəklindəyerləşirlərvəxlorozlamüşayətolunanləkəyəoxşayırlar. 
Müəyyənmüddətkeçdikdənsonrayoluxmayerlərindətünd-qonurvəyademəkolarki, 
epidermisipartlamayanqaratelioyastıcıqlarəmələgəlirlər. 
Göbələyinuredinosporlarıbirhüceyrəli, 
açıq-sarırəngli, 
ş
arşəkilli, 
rəngsiztikanlıörtüklü,  diametri  15-  20  mkm-  dir.  Teliosporlaruzunsov-
sancaqşəkilli,  ikihüceyrəli,  qonur,  rəngsizqısaayaqcıqlı,  ölçüləri  30  -57  x  57-24 
mkm-dir. 
Buxəs-tə-
liktörədicininspermaqonialvəetsialməhələlərihələlikmüəyyənedilməmiş-dir. 
Göbələyininkişafıvəonunqışlamasıuredinomərhələiləhəyatakeçirilir. 
Yazdaxəstəlikəvvəlcədənlilərinalt, 
sonraisəüstyarpaqlarındaəmələgə-lir. 
Çiçəkləməanıvəyasüdyetişmədövründəyarpaqlarınəhəmiyyətlibirhissə-sisaralır, 
quruyurvətökülürlər. Müəyyənyoluxmafaizindətarlatamamilərəngi-nidəyişir. 
Sarı    pasın  törədicisinin    böyümə  və  inkişafıüçün  10-13
0
Ctemperaturopti-
malhesabolunur. 
Uredinosporlar 
0
0
Ctemperaturdabeləcücərəbilirlər. 
20
0
C-
dənyuxarıtemperaturdagöbələyininkişafızəifləyir.  Qeydetməklazımdırki,  Azər-
baycandaaprelvəmayaylarında, 
temperaturgündüzlər 
20-25
0
Colmasınabax-
mayaraq,  gecələr  15
0
-yə,  yaxudondandaaşağıdüşməsigöbələyininkişafınızəif-
lədəbilmir. 
Respublikamızıntəbii-iqlimşəraitisarıpasınerkənyazdan, 
həttapa-
yızdaninkişafetməsiüçünəlverişlihesabolunur. 
Xəstəlikxüsusiləsünbüllərüçüntəhlükəlidir: 
dəndolmur, 
cılızolur, 
kütləcəyüngülləşir. 
Elmdəsarıpasxəstəliyinin 
60-dançoxrasınınmövcud-
luğuhaqqındaməlumatlarvardır. 
Ölkəmizdəsarıpasınrastərkibihaqqındabilgiləryoxdur. 
Mübarizətədbirləri. Buğdanınqonurpasındaolduğukimidir. 
 
Buğdanınqaraləkəlibakteriozu-Xanthomonas campestris  
pv. undulosa Young. et al. 
 
Təsnifatdayeri: 

174
 
 
Qrammənfiaerobçubuqlarvəkokklarbölməsi, 
Pseudomonaceae 
fəsiləsi, 
Xanthomonas cinsi 
Biolojiqrupu: 
Nekrotrof 
 
Buğdabecərilənbirçoxölkələrdəyayılmasıhaqqındaməlumatlarmövcud-
dur.QaraləkəlibakteriozxəstəliyinəAzərbaycandaçoxazhallarda 
(SeyidovM., 
AğayevC.,  2005)  dağətəyivədağlıqbölgələrdə  (Şəki-Zaqatala,  Quba-Qusar,  Şa-
maxı) təsadüfolunur. 
Qaraləkəlikbakteriozuyarpaq, 
gövdə, 
sünbüllərdəzühuredir. 
Yar-
paqlardaəvvəlcəkiçiksululəkələrformalaşır,  tədricənləkələririləşir,  qəhvəyiləşir, 
həttaqararəngalır. 
Gövdələryoluxanzamanbuğumunaltındaqəhvəyivəyaqarazo-
laqlarəmələgəlir, 
sünbülünaltındasamanqonurlaşır. 
Xəstəliyinxarakterikəla-
mətixüsusilətəpəhissədəsünbülpulcuqlarınınqaralmasıdır. 
Miloxlarınadirhallardaqaralırlar. 
Xəstəlikgüclüinkişafedənzamanbü-
tünsünbülqonurlaşır, 
bunagörədəxəstəliyiçoxzamanbuğ-
danınqarabakteriozuadlandırırlar. 
Bakte-riyagünəşşüalarına, 
donmayavəquru-
mağaçoxhəssasdır. 
Bakteriyabitkidənbitkiyəyağış, 
sudamcısı, 
həşəratlarla, 
bəzənküləkləyayılırlar. 
Bitkiyəağızcıqvəyarayerlərindəndaxilolur. 
Pulcuqvədənlərdəhüceyrəarasılövhənihəlledirvəhücey-
rəaralarındaselikəmələgətirir.Xəstəlikdəninformalaşmasımərhələsindəyüksəkrütu
bətşəraitindəgüclüinkişafedir. 
Bitkiqalıqlarıçürüyənzamanbakteriyalardaölürlər. 
Yoluxmuşdənlərləsəpinaparandacücərtilərinbirhissəsiməhvolsada, 
digərhis-
səsiinkişafınıda-vametdirir, 
eynizamandaborusistemindəyerləşənpatogenbitkilərindiffuzyo-luxma-
sınasəbəbolur. 
Xəstəliktörədənbakteriyahərəkətli, kiçik, Qrammənfivəbirpolyarqamçı-lıdır. 
Bakteriyanınoptimalinkişafı 
25-30
0
Ctemperaturdabaşverirvə 
50
0
C-
dəonlarməhvolurlar. 
Qaraləkəlikbakteriozununzərərliliyicücərtilərinseyrəlməsi, 
yarpaqlarınassimilyasiyasəthininaşağıdüşməsi, 
bitkilərintənəffüsününgüclənməsiiləsə-ciyyəedilir. 
Xəstəlikgüclüinkişafetdiyiillərdəməhsulitkisi 60%-əqədər ola bilir. 
Mübarizətədbirləri
Alaqotlarıvəbakteriyanındaşıyıcılarıolanhəşərat-
larlamübarizəelmiəsaslarlaaparılmalı, 
aqrotexnikitədbirlərkom-
pleksinəəməledilməlidir. Toxumlarınsəpinqabağıdərmanlanmasıməsləhətgörülür. 
 
Buğdanın bazal bakteriozuPseudomonas syringae 

175
 
 
 pv. atrofaciens Young et al. 
 
Təsnifatdayeri: 
Qrammənfi  aerob  çubuqlar  və  kokklar  bölməsi,  Pseudomonaceae  fəsiləsi, 
Pseudomonas cinsi 
Biolojiqrupu: 
Nekrotrof 
 
Xəstəlikbirçoxtaxılçılıqregionlarındayayılmışdır.  
Buğdadanbaşqadigərdənliləridəyoluxabilir. 
Yarpaq, 
sünbülvədənləryoluxurlar. 
Yarpaqlardaəvvəlcəsulu, 
sonraqəhvəyiləkələrəmələgəlir. 
Sünbülpulcuqlarıəsasındaqonurlaşır. 
Dənyoluxanzamanrüşeymhissəsiqaralır. 
Xəstə-
likgüclüinikşafedənzamangövdələrdəcırtdanlılıq, 
örtücüyarpaqlar-
daquruçürüməvəsünbülpulcuqlarınıntamamiləqaralmasımüşahidəolunur. 
XəstəliyitörədənPseudomonas  syringae  pv.  atrofaciens  bakteriyasıhərə-
kətli,  polimorf,  Qrammənfipolyarqamçılıdır  (lofotrix).  Bakteriya  2-37
0
Ctempe-
raturdacücərir 
(25-30
0
Coptimal), 
48
0
Ctemperaturdaisə 
10 
dəqiqəmüddətindəməhvolur. 
Yaydövrüaşağıtemperaturvəyüksəkrütubətzərərliliyitəminedir. 
Onungüclüinkişafızamanıbuğdabitkisivaxtındanəvvəlyarpaqlarınınbirhissəsiniitiri
r, dənlərcılızolur, onlarıncücərməsiazalır. 
Mübarizətədbirləri. Qaraləkəlikdəolduğukimidir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BUĞDABĐTKĐSĐNĐNXƏSTƏLĐKLƏRĐ 
 
 
 
 

176
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buğdanın bərk və ya iylənən sürməsi 
Tilletia caries (DC.) Tul. 
agro.se-ua.net 
Tilletia caries (DC.) Tul.- 
teliosporlar
 
Buğdanıncırtdansürməsi 
Tilletia controversa Kuehn.- 
ipmimages.org 
Tilletia controversa Kuehn.- 
teliosporlar
 

177
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buğdanıngövdəsürməsi 
Urocystis tritici Koehn
aqroatlas.ru 
Urocystis tritici Koehn.- 
teliosporlar
 
Buğdanıntozsürməsi 
Ustilago tritici (Pers.) Rostr. 
ipmimages.org 
Ustilago tritici (Pers.) Rostr.- 
teliosporlar
 

178
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buğdanınzolaqlıvəyagövdəpası 
Puccinia graminis Pers. f. tritici 
Eriks. et Nenn.- ipmimages.org 
Zirinc – aralıq sahib bitkisi 
Puccinia graminis f. sp. tritici-
spermaqoni spermasiyalarla 
Zirinc yarpağının hüceyrələrində 
göbələyin etsisporları 

179
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Puccinia graminis f. sp. tritici- 
uredinosporlar 
Puccinia graminis f. sp. tritici- 
teliosporlar 
Buğdanınqonurpası 
Puccinia recondita Rob. ex Desm. f. tritici 
fotolar Đ.Cəfərov 

180
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Puccinia reconditaRob. ex  
Desm. f. tritici 
teliosporlar 
Puccinia reconditaRob. ex  
Desm. f. tritici-  
uredinosporlar 
Buğdanınsarıpası 
Puccinia striiformis West
foto Đ.Cəfərov 
Puccinia striiformis West.- 
uredinosporlar 

181
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6.2. ARPABĐTKĐSĐNĐNXƏSTƏLĐKLƏRĐ 
 
Arpanın unlu şehiBlumeria graminis (DC.) Speer f. hordei 
 
Buğdanınunluşehi 
Blumeria graminis (DC.) Speer 
f. sp. tritici Marchal. 
foto Đ.Cəfərov 
Blumeria graminis(DC.) Speer 
f. sp. tritici Marchal.
konidi sporlar 
Septoria tritici Berk. &M.A.Curtis 
piknid və piknosporlar 
BuğdayarpaqlarınınseptoriozuSeptor
ia tritici Berk. &M.A.Curtis 
ohioline.osu.edu 

182
 
 
Təsnifatdayeri: 
Fungi  vəya  Mycota  aləmi,  Ascomycota  şöbəsi,  Euascomycetes  sinfi,  Ery-
siphales sırası, Erysiphaceae fəsiləsi, Blumeria cinsi 
Biolojiqrupu: 
Biotrof 
 
Dünyanınbütünarpabecərilənrayonlarındagenişyayılmışdır. 
MDBölkə-
lərindəhəmyazlıq, 
həmdəpayızlıqarpalardarastgəlinir. 
RusiyanınMərkəziQaratorpaq, QərbiSibirvilayətlərində, habeləBelorus, Moldova, 
Ukrayna, 
Qaza-xıstan, 
Qırğızıstanüçündahazərərlidir. 
Buxəstəliksonillərölkəmizindəarpaəkinlərindədahatez-tezrastgəlinir. 
AzərbaycanMEA-nınQarabağElmi-Təd-qiqatbazasındayaradılanpayızlıqPallidum 
596 sortuxəstəliyəqarşınisbida-vamlılıqgöstərir. 
UnluşeharpanıvəHordeumcinsinədaxilolanbaşqanövləriyoluxur. 
Xəs-
təlikbitkininbütünyerüstüorqanlarındaəmələgəlir. 
Səthimitselvəkonidispor-
mərhələsiunluşehinsimptomlarınınbaşverməsinəsəbəbolur. 
Konidilərtəpəhüceyrələrindəqısabudaqlanmayantək-
təkvəyacütkonididaşıyanlarüzərindəformalaşırlar. 
Rəngsiz, 
birhüceyrəli, 
ellipsoidal- limonikonidilərzəncirformasın-daəmələgəlirlər. Konidilərinölçüləri 8-
10 

25-30 
mkm-dir. 
Konidialmərhələ-ninadıOidium 
monilioides-dir. 
Barmağaoxşarçıxıntılı, 
uzunluğu 
20 
mkm-əqə-
dərolanqaustoriyalarağızcıqvasitəsiləepidermalhüceyrələrədaxilolur, 
bundansonrasəthimitselvəkonidispormərhələsibaşverir. 
Göbələk 
– 
heterotallikdir, 
təbiipopulyasiyalardarastgəlinir. 
Kleystotesiləraçıqmitselhörüklərindənibarətdir.  Yetişdikdənsonrarəngitündləşir, 
ölçüləri 
135-280 
mkm-dir. 
Çıxıntılarkleystotesininaşağıyarısındayerləşir, 
nazikdivarlı,  rəngsiz,  sadəvəyaqeyri-nizamlıbudaqlanandır.  Kleystotesidə  6-30 
ə
dədəqədərkisəyerləşir,  yetkinkisələrsilindrikdir,  ölçüləri  25-40  x  70-110  mkm-
dir.  Hərbirkisədə  8  rəngsiz,  ölçüləri  10-13  x  20-23  mkmolanaskosporvar. 
Unluşehxəstəli-yinintörədicisiiqlimiyumşaqolanrayon-
lardamitselvəkonidiformalarındapa-yızlıqarpadaqışlayır. 
Göbələyincinsimərhələsiqışlamadaəhəmiyyətliroloyna-mır. 
Kleystotesilərdəninyetişməsiərəfəsindəyaşlıyarpaqlardaəmələgəlir. 
Aşağıtemperaturvərütubətlənmə 
(72 
saatdanazolmayaraq) 
askosporlarınyetişməsinəəlverişlizəminyaradır. 
Cinsirekombinasiyalarvəmutasiyalarpato-
geninpopulyasiyalarınıngenetikişaxəliliyinidahadayüksəldir. 
Buisəyeniviru-
lentformalarınəmələgəlməsinəsəbəbolur. 
Đ
lkininfeksiyamənbəyikonidilərvəaskosporlardır. 

183
 
 
Aerogeninfeksiyauzaqməsafələrəyayılır.  Konidilərgeniştem-peraturdiapozonunda 
(1-30
0
C), 
damcısuolmadancücərirlər. 
Onlarıncücərməsiüçün 
100% 
nisbirütubəttələbolunur. 
Kollanmafazasındayüksəkdərəcəliyolux-
mayüksəkzərərliliyitəminedir. 
Xəstəliknəticəsindəyaşılyarpağınfunksionalsahəsikiçilir, 
nəticədədəninkütləsiazalır, 
dəndəzülalınmiqdarıdəyişir, 
məhsuldargövdələrinmiqdarıaşağıdüşür.  Köklərinböyüməsigecikir.  10  ilərzin-
dəepifitotiyanıntezliyi 
2-3 
dəfədir. 
Məhsulitkisibitkilərinyoluxmadərəcəsindənasılıolaraq, 10-36% təşkiledir. 
Yüklə 247,85 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin