Mərhələyə Bölünür: ■yeni məhsul tətbiqi, mənimsənilməsi
■artım, bu mərhələdə istehsal həcminin artımı, tələbin artması, qiymətlərin yüksək qalması baş verir;
■ yetkinlik,
■ qocalma sonuncu mərhələdir.
Rəqabətin aşağıdakı növlərini fərqləndirirlər: ■ funksional (müəyyən əmtəənin rəqabəti);
■ görünüş (qiymətə və keyfiyyətə görə);
■ firmalararası (ayrı-ayrı müəssisələr, firmalar arasında);
■ sahədaxili və sahələrarası; bunların mexanizmi K.Marks tərəfindən «Kapital»ın III cildində kifayət qədər dərindən öyrənilmişdir;
■ təkmil və qeyri-təfcmil. Qərb iqtisadi ədəbiyyatında geniş yayılmışdır;
■ sağlam və haqsız rəqabət.
Sağlam rəqabətin əsas metodları: ■ məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi;
■ qiymətin aşağı salınması («qiymətlər müharibəsi»);
■ reklam;
■ satışa qədər və satışdan sonrakı xidmətin inkişafı;
■ yeni əmtəə və xidmətlərin yaradılması və ETİ-nin nəticələrindən istifadə və .s Haqsız rəqabətin əsas metodları: ■ İqtisadi (sənaye kəşfiyyatı);
■ rəqibin məhsulunun saxtalaşdırılması;
■ rüşvət və şantajetmə;
■ istehlakçıların aldadılması;
■ işgüzar hesabatlar ilə fırıldaqlar;
■ valyuta fırıldaqları;
■ çatışmazlıqların gizlədilməsi və s.
23.Rəqabət qabiliyyətli bazarların səmərəliliyi İstehsalçılar və istehlakçıların rəqabət quruluşlarını fərqləndirirlər:
■ hər hansı bir eynicinsli əmtəənin çoxsaylı istehsalçıları və həmin əmtəənin külli miqdarda ayrı-ayrı istehlakçıları.
■ külli miqdarda ayrı-ayrı istehlakçı və hər biri ümumi tələbin xeyli hissəsini təmin edə biləcək az sayda istehsalçılar.
■ yeganə əmtəə istehlakçısı və çoxsaylı müstəqil istehsalçı.
■ yeganə istehlakçıya qarşı duran yeganə istehsalçının qarşılıqlı əlaqə quruluşu nəinki ümumiyyətlə rəqabətli deyil, həm də heç bazar da deyil.
24-25. İstehsal amillərinbazarında qiymətin əmələ gəlməsi( Kapital bazarında qiymətin əmələ gəlməsi) Firma tərəfindən tələb və təklifdən bazar tələb və təklifini fərqləndirmək lazımdır. Həm icarəçi firma, həm də mülkiyyətçi firma bazarda səmərəli davranış prinsipini əldə rəhbər tuturlar: onlar icarəyə götürülən (verilən) texnikanın miqdannı əlavə avadanlıq vahidinin icarəsinin son hədd xərcləri ilə onlardan istifadənin son hədd gəliri. Mövcud avadanlığın icarəyə verilməsi:
■ amortizasiya;
■ avadanlığa cari xidmətlə bağlı xərclər daxil olan son hədd xərcləri ilə bağlıdır.
