1-mavzu aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza
Surxondaryo viloyati. Respublikaning eng janubida joylashgan bo‘lib, Amudaryoning o‘ng irmog‘i Surxondaryo havzasini tashkil etadi. Surxondaryo viloyatining maydoni 20,8 ming kv. km bo‘lib, respublika hududining 4,7% ni tashkil etadi. Aholisi 1,3 mln. dan ortiq. Havzaning tabiiy chegarasi shimolda Xisor, sharqda Bobotog‘, g‘arbda Ko‘xitong tog‘lari, janubda esa Amudaryo bilan chegaralanib turadi. Viloyatning relef tuzilishidagi umumiy qiyalik shimoldan janubga tomon pasayib boradi. Boshqa viloyatlar hududi kabi Surxondaryo viloyatida ham ko‘chkilar ikki sababdan yuzaga kelib, qayd qilingan tog‘larning yonbag‘irlarida keng tarqalgan. Viloyatdagi eng yirik Janubiy Surxon suv ombori atrofida ham jarlanish bilan ko‘chkilar uyg‘unlashib ketganligini ko‘ramiz. Suv omborining shimoli-g‘arbiy tomonida bu hodisalarning aksariyat ko‘prok uchrashini kuzatishimiz mumkin. Viloyatlar ichida Surxondaryo Orol havzasidagi yirik daryo (Amudaryo) atrofidagi qirg‘oqni yuvish va o‘pirilish hodisalari nisbatan ko‘proq uchrashi bilan ajralib turadi. Ko‘chkilarning erga texnik ishlov berish natijasida yuzaga keladigan turi SHerobod botiqligining markaziy va shimoliy qismlarida ko‘proq uchraydi. Hozirgi vaqtda vohadagi avtomobil yo‘llarini qurish va mavjud yo‘llarni kengaytirish ishlari natijasida ham ko‘chkilarning biroz ko‘payganini ko‘rish mumkin. O‘pirilish-ko‘chki jarayoni Qayroqsoyning janubi-g‘arbiy tomonlarida keng tarqalgan. Bu joylardagi lyoss qatlamlari daryoning (Surxondaryo) o‘ng qirg‘og‘ida nisbatan ko‘proq bo‘lgani uchun namgarchilik ta’sirida er ko‘chishi tez rivojlanmoqda. Surxondaryo viloyati favqulodda vaziyatlar boshqarmasi xodimlari olib borayotgan sa’y-harakatlari natijasida ko‘chkidai zarar ko‘rgan xo‘jaliklar deyarli yo‘q. Ammo, keyingi 40 yillikdagi xavfli geologik hodisalardan ko‘rinib turibdiki, ko‘chkilar ko‘payib bormoqda, ya’ni 90-yillardagi ko‘chkilar soni 80-yillarga nisbatan uch baravar ortgan.
