30. Mədəniyyətin funksiyaları (mühitə uyğunlaşma və dərketmə) Mühitə uyğunlaşdırma funksiyası

İdraki (qnoseolofi) funksiya özunü elmdə, elmi axtarışlarda tapır. Bu özünü müasir elmi texniki tərəqqidə daha qabarıq təzahur etdirir. Bu funksiya ikili istiqamətə malikdir: bir tərəfdən, bilklərin sistemləşdirilməsi, təbiət və cəmiyyətin inkişaf qanunlarının açılmasına istiqamətlənirsə, digər tərəfdən, insanın özü-özünü dərketməsinə yönəldilir.

Göründüyü kimi, birinci istiqamət ikincisini daha da üstələyib. İnsan öz qəlbi və ruhunun kəşfindən çox, dünya və cəmiyyətin qanunlarını, onu əhatə edən aləmin sirlərini kəşf edə bilmişdir. İdraki funksiya xalq, ölkə haqqında bütöv bir təsəvvur verir. Onun sayəsində insanlar elm, incəsənət, fəlsəfə, təlim, tərbiyə və b. sahələrdə öz mənafelərini dərk edir, sosial təcrübənin ötürülməsi və digər xalqların mədəniyyətlərinin mənimsə nilməsinə güclü təsir göstərir. Özümuz haqqında bir çox şeyləri bilmirik: məsələn, ekstrasenslərin muəmmalı xüsusiyyətləri, cadugərlik və magiyanın sirləri, telepatiya hadisəsinin izah edilə bilməməsi, telekinez (məsafə çərçivəsində fikirlərin ötürülməsi), gələcəyi görə bilməyi və insan potensialının digər açılmamış sirləri hələ bizlər üçün maraq doğurur. Həyat müstəsna dərəcədə mürəkkəbdir və daima insanların qarşısına yeni yeni problemlər qoyur. Bu, cəmiyyətdə baş verən proseslərin dərk olunmasını, onların həm elmi, həm də bədü-estetik mövqedən anlaşılmasını tələb edir.