A. A. Karimov j. E. Kurbanbayev s. A. Jumanazarov
Birlamchi hujjatning nomi
Yüklə 4,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Birlamchi hujjatning nomi
to ‘g ‘risida hisobot 26. S M -21-son shakl. E k sp ed ito r hisoboti 27. IN V -2-son shakl. Inventarlash y o rlig ‘i 28. IN V -3-son shakl. T o v ar-m o d d iy b o y lik lam in g inventarlash r o ‘yxati 29. IN V -4-son shakl. Y uklangan to v arlam i inventarlash dalolatnom asi 30. IN V -5-son shakl. M a s ’ul saq lash g a qabul qilingan (to p sh irilg an ) tovar- m oddiy b o y lik lam in g inventarlash ro 'y x a ti 31. IN V - 6-son shakl. Y o id a boMgan m aterial va tovarlam i inventarlash dalolatnom asi 32. IN V -19-son shakl. Solishtirish qaydnom asi M -l-son shakl. “Kelib tushayotgan yuklami hisobga olish jum ali”. Yuklami olish va ulami korxonaning omboriga kirim qilish bilan bogMiq transport, tovar va boshqa hujjatlami ro‘yxatlash va nazoratga olish uchun qo'llaniladi. Qaydnoma korxona buxgalteriyasida yoki ta’minot bo ‘limida transport va ortish hujjatlari, kirim orderlari, materiallami qabul qilish dalolatnomalari asosida yuritiladi. Qaydnomada kirim orderlari (yoki qabul qilish dalolatnomalari)ning raqamlari, korxona omboriga moddiy qiymatliklaming kelib tushish sanalari qayd etiladi. Odatda, mol yetkazib beruvchi korxonalardan materiallami ta’minot bo‘limi ekspeditori yetkazib beradi. Mol yetkazib beruvchi yoki transport tashkiloti omboridan materiallami olish uchun buxgalter ekspeditorga M-2, M-2a shakldagi ishonchnoma yozib beradi. Ishonchnoma m a’lum moddiy qiymatliklami boshqa korxonadan olishda alohida mansabdor shaxsning o ‘z korxonasi nomidan chiqish huquqlarini rasmiylashtirish uchun qo ‘llaniladi. Ishonchnomalami to ‘ldirish tartibi “Tovar-moddiy boyliklami olishga ishonchnomalar berish va ulami ishonchnomalar b o ‘yicha berish tartibi to ‘g ‘risida"gi nizomga asosan belgilangan. 263 Moddiy boyliklami olishga beriladigan ishonchnoma - korxona mol yetkazib beruvchi lari dan tovar-moddiy boyliklami olish uchun o ‘z vakiliga beradigan hujjatidir. Mol yetkazib beruvchi yoki transport tashkiloti omboridan materiallami olish uchun ta ’minotchiga buxgalteriya tomonidan 15 kundan oshmaydigan muddatga ishonchnoma beriladi. Ishonchnoma olish huquqiga ega bo‘lgan xodimlar ro ‘yxati korxona rahbari tomonidan tasdiqlanadi47. Korxona moddiy boyliklami ommaviy tarzda ishonchnoma bilan oladigan hollarda M-2a shaklidagi ishonchnomadan foydalanadi. Ishonchnoma korxona rahbari va bosh buxgalteri tomonidan muhrlangan holda beriladi, so'ngra u “Berilgan ishonchnomalami hisobga olish jum ali”da qayd qilinadi. Ekspeditor esa ishonchnomani olishda daftarga imzo chekadi. “Berilgan ishonchnomalami hisobga olish jum ali” raqamlangan va ip bilan tikilib, jum alning so ‘nggi varag‘ida korxona rahbari yoki u tomonidan belgilangan shaxslarning imzosidan keyin “Mazkur jum alda ... varaq raqamlandi” degan yozuv qayd etiladi va muhr bilan tasdiqlanadi. Varaqlar soni yozuv bilan ko‘rsatiladi. To‘liq yoki qisman to ‘ldirilmagan ishonchnomalami hamda ular nomiga yozilgan shaxslarning imzo namunasi bo‘lmagan ishonchnomalami berish taqiqlanadi. Ishonchnomani olgan xodim materiallar olingandan keyingi birinchi kundan qoldirmasdan unga yuklatilgan vazifani bajarganligi hamda olingan materiallami omborga topshirganligi to ‘g ‘risidagi hujjatlami buxgalteriyaga topshirishi shart. Ishlatilmagan ishonchnomalar belgilangan muddati o ‘tib ketgandan keyingi kunda buxgalteriyaga topshiriladi. Muddati o ‘tib ketgan ishonchnomalar bo'yicha hisobot bermagan shaxslarga yangi ishonchnomalar berish man qilinadi. 47 G ’u lo m o v a F. B u x g a lte riy a h iso b in i m u sta q il o ‘rg a n is h u c h u n q o ‘lla n m a. -T . “ N O R M A ” 2 0 0 9 y. 218 -b . 264 Materiallami omborga ombor mudiri yoki omborchi qabul qiladi. Keltirilgan materiallar mol yetkazib bemvchining hujjatlari bilan muvofiq b o‘lsa, omborchi M-4 shaklidagi kirim orderi tuzadi. M-4 shakl yetkazib beruvchilardan yoki qayta ishlashdan kelib tushadigan materiallami hisobga olish uchun qoMlaniladi. Kirim orderi bir nusxada qiymatliklaming omborga kelib tushishi sanasida moddiy javobgar shaxs tomonidan tuziladi. Kirim orderi qiymatliklaming haqiqatda qabul qilingan miqdoriga tuzilishi kerak. "Pasport raqami" ustuni qimmatbaho metal lar va toshlardan iborat moddiy qiymatliklar bo‘yicha xo‘jalik operatsiyalarini rasmiylashtirishda to ‘ldiriladi. Haqiqatda kirim qilingan materiallar va yuborilgan hujjatlar orasida tafovut aniqlansa М-7-son shakl “Tovar-moddiy qiymatliklarini qabul qilish dalolatnomasi” rasmiylashtiriladi. М-7-son shakl yetkazib bemvchining ilova hujjatlari m a’lumotlaridan miqdor yoki sifat jihatdan tafovutga ega moddiy qiymatliklami, shuningdek hujjatsiz kelib tushgan moddiy qiymatliklami qabul qilishni rasmiylashtirish uchun qoMlaniladi. Dalolatnoma moddiy javobgar shaxsdan va j o ‘natuvchining (yetkazib bemvchining) vakili yoki manfaatdor boMmagan tashkilot vakilidan iborat qabul komissiyasi tomonidan ikki nusxada tuziladi. Qiymatliklar qabul qilingach, dalolatnomalar ilova qilingan hujjatlar (tovar-transport yukxatlari) bilan birga quyidagilarga taqdim etiladi: bittasi - moddiy qiymatliklar harakatini hisobga olish uchun korxona buxgalteriyasiga; ikkinchisi - yetkazib beruvchi nomiga da’vo xatini rasmiylashtirish uchun ta’minot boMimiga yoki buxgalteriyaga. Dalolatnoma tuzilganida kirim orderi rasmiylashtirilmaydi. Korxonaga kelgan hujjatlar operativ xodim tomonidan kelgan materiallami qayd qilish uchun ochilgan M -l shaklidagi maxsus jurnalda ro‘yxatga olinadi hamda shartnomada ko‘zda tutilgan talablarga mos kelishi nazoratdan o ‘tkaziladi. 265 M -l shakl yuklami olish va ulami korxonaning omboriga kirim qilish bilan bog‘liq transport, tovar va boshqa hujjatlami ro‘yxatlash va nazoratga olish uchun qo‘llaniladi. Jumal korxona buxgalteriyasida yoki ta ’minot bo‘limida transport va ortish hujjatlari, kirim orderlari, materiallami qabul qilish dalolatnomalari asosida yuritiladi. Jumalda kirim orderlari (yoki qabul qilish dalolatnomalari)ning raqamlari, korxona omboriga moddiy qiymatliklarining kelib tushish sanalari qayd etiladi. M -l 2-son shakl “Materiallami hisobga olish varaqachasi” materiallaming har bir navi, turi va o ‘lchami bo‘yicha ombordagi harakatini hisobga olish uchun qo‘llanadi; materiallaming har bir nomenklatura raqamiga to'ldiriladi va moddiy javobgar shaxs (omborchi, ombor mudiri) tomonidan yuritiladi. Varaqachada yozuvlar birlamchi kirim-chiqim hujjatlari asosida operatsiya sodir etilgan kunda qayd etiladi. Tovar-transport yukxatlari (TTYu) Adliya vazirligi tomonidan 2004-yil 2-iyulda 1382-son bilan ro‘yxatga olingan “Tashuvchilaming yuk avtomobillari uchun y o ‘l varaqalari, tovar-transport yukxatlarini tayyorlash, hisobga olish, to ‘ldirish va qayta ishlash b o‘yicha y o ‘riqnoma”ning qoidalariga muvofiq rasmiylashtiriladi. Avtomobil transportida yuklami tashishda TTYu yuk j o ‘natuvchi tomonidan har bir yuk oluvchi nomiga, har bir y o‘l uchun alohida to ‘rt nusxada tuziladi: - birinchi nusxa yuk j o ‘natuvchida qoladi va tovar-moddiy qiymatliklarini hisobdan chiqarish uchun moMjallanadi; - ikkinchi nusxa haydovchi tomonidan yukni oluvchiga topshiriladi va yukni oluvchi tovar-moddiy qiymatliklarini kirim qilishi uchun m o‘ljallanadi; - yukni oluvchi tomonidan imzolar va muhrlar bilan tasdiqlangan uchinchi va to ‘rtinchi nusxalar esa, yuk tashuvchiga beriladi. Uchinchi nusxa to ‘lovchi-avtotransport buyurtmachisi bilan hisoblashishlar uchun asos bo‘lib xizmat qiladi va tashish uchun hisobvaraqqa ilova qilinadi. 266 To‘rtinchi nusxa esa transport xizmatlarini hisobga olish, haydovchilarga mehnat haqini hisoblash uchun asos bo ‘lib, u yo‘l varaqasiga ilova qilinadi. М-8-son shakl. Cheklab olish varaqasi - materiallami berishning cheklangan miqdorlari mavjud boMganda, ulami berish uchun, mahsulotlar ishlab chiqarilishida muntazam ravishda ishlatiladigan materiallaming berilishini rasmiylashtirish uchun, shuningdek ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun materiallami berishning belgilangan cheklangan miqdorlariga rioya qilinishini joriy nazorat qilish uchun qoMlanadi hamda ombordan moddiy boyliklami hisobdan chiqarishni tasdiqlovchi hujjat bo‘lib hisoblanadi. Cheklab olish varaqasi materialning har bir nomi (nomenklatura raqami)ga ikki nusxada yoziladi. Bir nusxasi oy boshiga qadar tarkibiy boMinma - material iste’molchisiga, ikkinchisi esa - omborga beriladi. Ishlab chiqarishga materiallami berish ombor tomonidan tarkibiy boMinma vakili o ‘z cheklab olish varaqasini taqdim etganda amalga oshiriladi. Omborchi har ikkala nusxada materiallami berish sanasi va miqdorini qayd etadi, so‘ngra materiallaming nomenklatura raqami bo‘yicha cheklangan miqdorlar qoldig‘ini chiqaradi. Cheklab olish varaqasida omborchi, omboming cheklab olish varaqasida esa tarkibiy bo‘linma vakili imzo chekadi. Birlamchi hujjatlar sonini kamaytirish uchun materiallar berilishini bevosita materiallami hisobga olish varaqachasida rasmiylashtirish tavsiya etiladi. Ushbu vaziyatda materiallami berishga chiqim hujjatlari rasmiylashtirilmaydi, operatsiyaning o ‘zi bir nusxada yoziladigan cheklab olish varaqasi asosida amalga oshiriladi. Berish limitini varaqaning o ‘zida ham ko‘rsatish mumkin. Tarkibiy bo‘linma vakili materiallami olishda bevosita materiallami hisobga olish varaqachasiga imzo chekadi, cheklab olish varaqasida esa omborchi imzo chekadi. Cheklab olish varaqasida ishlab chiqarishda 267 foydalanilmagan (qaytarilgan) materiallar hisobi ham yuritiladi. Bunda hech qanday q o ‘shimcha hujjatlar tuzilmaydi. Belgilangan cheklangan miqdorlardan ortiqcha materiallar berish va bir turdagi materiallami boshqasiga almashtirib berishga korxona rahbari yoki bunga vakil qilingan shaxsning ruxsatiga ko ‘ra yo ‘l qo‘yiladi. Moddiy boyliklami berish cheklab olish varaqasida belgilangan omborlarda amalga oshiriladi. Omborchi cheklab olish varaqasida materiallami berish sanasi va miqdorini qayd etadi, so‘ngra materiallaming har bir nomenklatura raqami bo ‘yicha cheklangan miqdorlar qoldig‘ini chiqaradi. Cheklangan miqdorlardan foydalanilgandan keyin cheklab olish varaqasi ombordan buxgalteriyaga topshiriladi. M-10-son shakl. Dalolatnoma-talabnoma - materiallami ishlab chiqarishga, xo‘jalik va boshqa ehtiyojlar uchun cheklangan miqdorlardan ortiqcha bir martalik berilishini rasmiylashtirish uchun qo‘llanadi. B o‘limlar - material iste’molchilari tomonidan ikki nusxada yoziladi. Bir nusxasi omboming moddiy javobgar shaxsi imzosi bilan oluvchida, ikkinchisi esa oluvchining imzosi bilan ombor mudiri (omborchi)da qoladi. Materiallami yaroqsiz mahsulotlar, qo‘shimcha sarf, ishlab chiqarish dasturini ortig‘i bilan bajarish sabablariga k o ‘ra ishlab chiqarishga cheklangan miqdorlardan ortiqcha berish faqat korxona rahbari yoki u tomonidan belgilangan vakil shaxs mxsati bilangina amalga oshiriladi. Dalolatnoma-talabnomada sabablar kodi va qo ‘shimcha sarf aybdori ko ‘rsatilishi kerak. M -l 1-son shakl. Talabnoma-yukxat - materiallami korxona ichida tarkibiy bo ‘Iinmalar yoki moddiy javobgar shaxslar o ‘rtasida berilishini hisobga olish va rasmiylashtirish uchun qo ‘llanadi. Talabnoma-yukxatni moddiy boyliklami topshiruvchi tarkibiy bo‘Iinmadagi moddiy javobgar shaxs 2 nusxada tuzadi. Bir nusxasi topshiruvchi ombor uchun 268 boyliklami hisobdan chiqarish uchun, ikkinchisi esa qabul qiluvchi ombor uchun boyliklami kirim qilish uchun asos boMib xizmat qiladi. Ushbu yukxatlar bilan birga ishlab chiqarishdagi sarflanmagan m ateriallaming qoldig‘ini, agarda ular avval talabnoma bo‘yicha olingan bo‘lsa, omborga yoki omborchiga topshirish, shuningdek chiqindilar va yaroqsiz mahsulotlami topshirish bo‘yicha operatsiyalar rasmiylashtiriladi. Talabnoma-yukxat topshimvchi va oluvchining moddiy javobgar shaxslari tomonidan imzolanadi va materiallami harakatini hisobga olish uchun buxgalteriyaga topshiriladi. SM -l-son shakl. Tovar-moddiy boyliklami saqlashga qabul qilish- topshirish dalolatnomasi - yuk beruvchilar tomonidan saqlovchi korxonaga saqlash uchun berilgan tovar-moddiy boyliklami qabul qilish-topshirishni hisobga olish uchun qoMlanadi. Hujjat maishiy saqlashda ham, professional saqlovchi ishtirokida amalga oshiriladigan saqlashda ham qoMlanadi. Saqlash shartnomasi (belgilangan muddatda va “talab qilib olgunga qadar”) asosida va unga muvofiq saqlovchi korxona va yuk beruvchining vakillari tomonidan tuziladi. Dalolatnoma nusxalari soni va tuzilgan hujjatlami to ‘liq to ‘plamliligi har bir aniq vaziyatda belgilanadi. SM-2-son shakl. Saqlashga berilgan tovar-moddiy boyliklami hisobga olish jum ali - saqlashga berilgan tovar-moddiy boyliklami hisobga olish uchun q o ‘llanadi. Saqlovchi korxonaning moddiy javobgar shaxsi tomonidan saqlashga topshirilgan tovar-moddiy boyliklami qabul qilish to ‘g ‘risidagi hujjatlar m a’lumotlari asosida yuritiladi. Tovar- moddiy boyliklami saqlashga qabul qilish, ulami saqlash muddati tugashi bilan ulami yuk beruvchiga qaytarish moddiy javobgar shaxsning imzosi bilan rasmiylashtiriladi. Tovar-moddiy boyliklami saqlash joyidan qabul qilib olinishida, yuk beruvchi o ‘z imzosi bilan saqlovchi korxonadan qabul qilib olingan 269 tovar-moddiy boyliklaming miqdori va sifati bo‘yicha shikoyati y o ‘qligini tasdiqlab, imzo chekadi. SM-3-son shakl. Saqlashga berilgan tovar-moddiy boyliklami qaytarish to‘g ‘risida dalolatnomasi - saqlovchi korxona tomonidan saqlashga qabul qilingan tovar-moddiy boyliklami yuk beruvchiga qaytarishni hisobga olish uchun qo‘llanadi. Saqlovchi korxonaning moddiy javobgar shaxsi tomonidan tovar- moddiy boyliklami saqlash muddati tugashi bilan ulami yuk bemvchiga qaytarishda ikki nusxada tuziladi. Bir nusxasi saqlovchi korxonada qoladi, ikkinchisi esa yuk beruvchiga beriladi. SM-15-son shakl. Tovar-moddiy boyliklar bahosini kamaytirish to ‘g ‘risida dalolatnoma - turli xil sabablarga ko‘ra m a’nan eskirganda, xaridor talabi pasayganda, sifatini pasayish belgilari aniqlanganda tovar- moddiy boyliklar bahosini kamaytirishni rasmiylashtirish uchun qo‘llanadi. Komissiyaning m as’ul shaxslari tomonidan 2 nusxada tuziladi va imzolanadi. Bir nusxasi buxgalteriyaga yo‘naltiriladi, ikkinchisi saqlash uchun moddiy javobgar shaxsga beriladi yoki tovar-moddiy qimmatliklami juda past narx bo ‘yicha qayta sotish yoki ulami yetkazib beruvchi (ishlab chiqaruvchi)ga qaytarish uchun savdoga topshirish uchun tovar yukxatiga ilova qilinadi. SM-18-son shakl. Tayyor mahsulotlami saqlash joyiga topshirish yukxati - tayyor mahsulotlami ishlab chiqarishdan saqlash joyiga topshirishni hisobga olish uchun q o ‘llanadi. Tarkibiy bo‘linmaning tayyor mahsulotlami topshiruvchi moddiy javobgar shaxs tomonidan ikki nusxada tuziladi. Bir nusxasi topshimvchi tarkibiy boMinma (sex, uchastka, brigada)dan mahsulotlar (qimmatliklar)ni hisobdan chiqarish uchun, ikkinchisi esa qabul qiluvchi ombor (sex, uchastka, brigada)da mahsulotlar (qimmatliklar)ni kirim qilish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Yukxat topshiruvchi va qabul qiluvchining moddiy javobgar 270 shaxslari tomonidan imzolanadi va mahsulotlar (qimmatliklar) harakatini hisobga olish uchun buxgalteriyaga taqdim etiladi. SM-20-son shakl. Tovar-moddiy boyliklaming saqlash joylaridagi harakati to ‘g ‘risida hisobot - hisobot davridagi tovar-moddiy boyliklaming harakati to ‘g ‘risidagi hisobot (tovar hisoboti)ni moddiy javobgar shaxs tomonidan buxgalteriyaga taqdim etish uchun qoMlanadi. Yozuvlar har bir kirim va chiqim hujjatlari va tovarlaming assortimentlari b o‘yicha qoldiqlari b o ‘yicha qayd qilinadi. Tuzilgan hujjatlaming nusxalar soni va bekam-ko‘stligi har bir aniq vaziyatda belgilanadi. SM-21-son shakl. Ekspeditor hisoboti - yuk oluvchi tomonidan ishlab chiqamvchi (yetkazib bemvchi) korxonaning j o ‘natish xizmati orqali keltirilgan tovar-moddiy qimmatliklami hisobga olish uchun qo‘llanadi. Ekspeditor (haydovchi - ekspeditor) avtotransportning har bir qatnovi bo‘yicha yuk oluvchi tomonidan yetkazilgan tovar-moddiy qimmatliklar uchun o ‘z korxonasi buxgalteriyasi oldida hisob beradi. Yuk oluvchi tomonidan tovar-moddiy qimmatliklami yetkazib berish natijalari asosida ekspeditor (haydovchi - ekspeditor) tomonidan tuziladi. Tuzilgan hujjatlaming nusxalar soni va bekam-ko‘stligi har bir aniq vaziyatda belgilanadi. Tovar-moddiy zaxiralaming sarflanishi (chiqib ketishi)ni buxgalteriya hisobida hisobga olishning muhim xususiyatlari mavjud. Chiqib ketayotgan tovar-moddiy zaxiralaming qiymati chiqib ketish dalilini aniqlash paytida balansdan hisobdan chiqarilishi kerak. Tovar- moddiy zaxiralar tashkilotning balansidan: - sotish; - boshqa tashkilotning ustav kapitaliga ta’sis ulushi ko‘rinishida berish; ta’sischi ta ’sischilar tarkibidan chiqqanida yoki tugatilayotgan 271 xo‘jalik yurituvchi subyektning mol-mulkini uning ishtirokchilari o ‘rtasida taqsimlayotganda ilgari tashkilotning ustav kapitaliga kiritilgan ulushni ta’sischiga qaytarish; - tekinga berish; - ayirboshlash; - saqlash muddati tugagach yaroqsizligi sababli, jism onan va m a’nan eskirganligi natijasida tugatish (yo‘q qilish); - kamomad, yo'qotish yoki shikastlanish (sinish, bo‘linish) aniqlanishi; - tovar qarzi ko‘rinishida taqdim etish yoki ilgari olingan tovar qarzini qaytarish; - boshqa operatsiyalar va hodisalar natijasida hisobdan chiqariladi. Tovar-moddiy zaxiralaming chiqib ketishidan moliyaviy natija (foyda yoki zarar) tovar-moddiy zaxiralaming chiqib ketishidan olingan daromaddan ulam ing balans qiymati va tovar-moddiy zaxiralaming chiqib ketishi bilan bog‘liq bilvosita soliqlami chegirish orqali aniqlanadi. Chiqib ketayotgan tovar-moddiy zaxiralaming tannarxi bilan bogMiq daromad tan olinadigan hisobot davrida xarajat sifatida tan olinadi. Chiqib ketish munosabati bilan tovar-moddiy zaxiralami istalgan hisobdan chiqarish summasi va ularga doir barcha zararlar hisobdan chiqarish yuz bergan yoki zarar yetkazilgan hisobot davri mobaynida xarajat sifatida hisobga olinishi kerak. Sotishning sof qiymatini oshirish natijasida yuzaga keladigan, ilgari hisobdan chiqarilgan tovar-moddiy zaxiralaming qiymatini tiklash summasi oshish yuz bergan hisobot davrida xarajat sifatida tan olingan, chiqib ketgan (shu jum ladan sotilgan) tovar-moddiy zaxiralar tannarxining pasayishi sifatida tan olinadi. Mahsulotlar ishlab chiqarish, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan bevosita (to‘g ‘ri) xarajatlar materiallar, xodimlar bilan ish haqi bo'yicha hisoblashishlar va boshqa schyotlar 272 kreditidan 2010-“ Asosiy ishlab chiqarish” schyotiga hisobdan chiqariladi. Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlari 2310-“Yordamchi ishlab chiqarish” schyoti kreditidan 2010-“Asosiy ishlab chiqarish” schyotiga hisobdan chiqariladi. Asosiy ishlab chiqarishni boshqarish va unga xizmat ko‘rsatish bilan bogMiq boMgan bilvosita (egri) xarajatlar 2510-“Umumishlab chiqarish xarajatlari» schyotidan 2010-“ Asosiy ishlab chiqarish” schyotiga hisobdan chiqariladi. 2010-“ Asosiy ishlab chiqarish” schyotiga shuningdek yaroqsiz mahsulotlardan yo‘qotishlar 2610- “Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulotlar” schyoti kreditidan hisobdan chiqariladi. 2010-“Asosiy ishlab chiqarish” schyotining krediti bo ‘yicha ishlab chiqarishi tugallangan mahsulotlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlaming haqiqiy tannarxi summalari aks ettiriladi. Mazkur summalar 2010-“Asosiy ishlab chiqarish” schyotidan 2810-“0m bordagi tayyor mahsulotlar”, 9130-“Bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlaming tannarxi” schyotlari debetiga hisobdan chiqarilishi mumkin. 2010-“Asosiy ishlab chiqarish” schyoti bo‘yicha oy oxiridagi qoldiq tugallanmagan ishlab chiqarish tannarxini ko‘rsatadi. Masala. Korxonada haqiqiy qiymati 200000 so ‘mlik ortiqcha material borligi aniqlandi va korxona uni 250000 so ‘mga boshqa korxonaga sotdi. Ushbu muomalalarga hisobda quyidagicha provodka beriladi: * materialning haqiqiy qiymati hisobdan chiqarildi. Debet 9220 - 200000 so‘m Kredit 1010-200000 so‘m. * materialning sotish qiymati aks ettirildi: Debet 4890 - 250000 so‘m Kredit 9220 - 250000 so‘m. QQS hisoblandi 50000 so‘m; 273 Debet 9220 - 50000 so‘m Kredit 6 4 1 0 -5 0 0 0 0 so‘m. * ortiqcha materiallami sotishdan foyda olindi (300000-200000- 50000)=50000 so‘m; Debet 9220 - 50000 so‘m Kredit 9320 - 50000 so‘m. Materiallami sotishdan olingan moliyaviy natija sotish xarajatlari hisobga olingan holda aniqlanadi hamda 9320-“Boshqa aktivlaming chiqib ketishidan foyda” schyoti kreditiga yoki 9430-“Boshqa operatsion xarajatlar” schyoti debetiga kiritiladi. Yüklə 4,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|