Atalar deyir atalarsöZÜ Işləyən Bey Hadi 20 200. S ebced Turuz-Tebriz

öğrən: örgən). (hər işdə bilik, yaraq gərəkir).

daşaqa yox, başaqa bax. (daşşaqa yox, başşaqa bax) (başaq: baş. ağıl).

daşaqlanmaqdansa, başaqlan: qızıb yügürməkdənsə, başıvı işə sal.

daşçılıqla, başçılıq olmaz, çomaqilə, çobanlıq. (daşçılıqla: hər gələnə daş atmaqla).

daşda gərək, başda gərək.

daşdan bərk, oddan isti.

daşdan qan çıxmaz. (dışarda aradığın içindədir. kəndivə güvən).

daşdanda od çıxar.

daşdı, aşdı, başdı, üçü sövdalaşdı.

daşı aş, aşı daş edən arvad.

daşı çox, başı yox. (baş: ağıl).

daşı daşı, yetməmiş yaşı.

daşı ısıranmayan (dişləyənməyən) öpsün gərək. (daşı ısrumasa, öpmüş gərək: daşa dişin batmazsa, öpməlisən).

daşı ısrumasa, öpmüş gərək. (daşa dişin batmazsa, öpməlisən).

daşıma su ilə, dəğirman dönməz.

daşın baş qırması, başın boşluqundan, daşın toxluğundandır.

daşın görmə, aşın ye (nankor olma).

daşınan baş (daş ilə baş), əzəldən yoldaş.

daşqa çönəndə yol gösdərən çox olur. (daşqa: araba).

daşqa ilə dovşan tutulmaz.

daşqaçı gözlü olsa, kor atıda yönətər.

daşqaçısı bilgin ölkənin, başçısı, daşqaçı olar.

daşqanı at çəkər, kölgəsin it.

daşqanın təkəri, atın yəhəri.

daşqasını at çəkәr, kölgəsini it çəkər.

daşqınlığın sonu şaşqınlığdır.

daşla könül yaşamış, daşdan könül patlamış.

daşlanaram tüm sevgilər yönündən, yalqız qalıb umat çönmüş yazım var. (daşlanaram: atılaram). (umat: umay. bəxt).

daşlara börk qoyan yerdə, başlar börksüz qalar. (kələmə börk qoyan yerdə, kəllələr börksüz qalar).

daşlı yerdən su şarıldar.

daşlıq suyu saxlaşar, qumluq suyu soğraşar.

daşsa süzsə, içərdəki bəlgürür, açıq ağız, içindəkin aldurur.

daşşağı çalpaqdan, elə uğur dammaz. (qıtmır, çinis, pulakıdan, elə xeyir gəlməz.

daşürək yok, ürəkdaş olun.

datsız suyu qaynatmaqla aş olmaz.

davalı evdə qazan qaynamaz.

davar gəbərsə, piçaq tapılar.

davar yığma yığraşu, oyun qılma qarğaşu, yaşam sürmə dartaşu. (davar: mal. devlət) (yığraşu: birbiri üsdə yığma) (oyun: beynin. fikrin) (qarğaşu: qarma qarışıq) (dartaşu: çəkişlə. mücadilə ilə).

davarlının yeyənləri çox olur, davar getdi yeyənləri yox olur. (davarlı: varlı).

davası məndən, duvası səndən.

davranış dəğər, çağunla gəzər. (əxlaq, dəğər çağdan çağa dəğişər).

davurlu evdə qazan qaynamaz. (davalı evdə qazan qaynamaz).

dayağdan qurtulub, toxmağa tutulma.

dayaq yeyər köprü üsdə kəttə olursa dəvə. (kəttə: yekə).

dayaq, ağrıyan yerə dəğər.

dayan gəldim, durma gəldim. (ölüm carı kişi qulağına iki çeşitdə çatar, bir bölümü ''dayan gəldim'' eşidər, bir bölümü ''durma gəldim''). (carı: çağrısı). birinci bölümü 'ölüm aldadar', çün ölüm gəlirəm deməz, ikinci bölüm ölüm gəlmədən ön işlərin bitirər, mənə tay.

dayanmağı seçən son, gücsüzlüyə yol qalmaz. (seçimində ardağ (ciddi) dursan var gücün üzə çıxacaq).

dayaz (axmaq) kişi xanımın gözəlliyinə, dayaz xanım kişinin gücünə, puluna aldanar!.

dayaz sular, haylı küylü axar.

dayça ösür at olur, fasca ösür tat olur. (ösür: böyür. böyürür).

daz gəliyi börkçüyə. (keçəlin güzəri börkçü tükanıdır).

daz keçəldən xoşlanar, dərdli dərdin boşlanar. (boşlanar: tökər. danışar).

daz, dazı görsə, başı qaşınar.

de dosduva desin dosduna, bilik gəlsin bilik üstünə.

dedi –çıx ged əkil evindən. - sölədiki-qorxum yoxdu!!!!!!!!!!!!!!!! əkilləm!!!!!!!!!!!!!!!!!!.

dedi neyçün dodaq üzrə qonuşubdur gülüşün, dedi dərtdir acırır küydürür içdən içimi. (acırır: acı gördürür).

dedikodunu öcərləri yaratar, başqafalar yayratar, kütbeyinlər inanar. (öcər: öcür: öcçü. kinli. intiqamçı). (başqafa: başıboş. hovan. abdal. axmaq).

dedilər bitir yaşın, dedim işim qalır, dedilər dosların var, dedim bir çoxu yatır.

dedilər əzrail uşaq paylayır, dedi bizimkin almasın, batasıdan uşaq gözlənməz.

dedilər sıxıntılar keçədir, yarın gəlir, ömür bitdi keçən yoxdur, gələn yoxdur. təkcə açar, qapılar açar –kəndivə güvən.

dedilər var dərmanı minbir, olursa dərdi min, minbirinci dərdivə sözdür gəlir dərmanuva. (evrən gözəl dil ilə). (dil: söz).

dedilərsə baş gətir, sən börk apar.

dedim turuza üyə ol, olusan dadın biləsən, olmusan, özün biləsən. (turuz. com).

dediyin ağgün sənə, yaşatdın qarasın mənə.

dediyin min qıl, qıldığın bir de. (qıldığın aytdın bir, aytdığın min qıl). (aytdın: dedin). (aytdığın: dediyin). (yapdığın bir kərə desən, dediyin min kərə yaxcı qıl). (kişiyə biçən dəyər söz olur, edirsə tutar çönü min olur).

degirman sırayladı, devir dönər, sıra düşər bizədə, bu gün dönür tərsinə, bu tərsinə, tərsə gedər genədə.

degirmanlar sırayla, sıra düşər bizədə.

değirmende doğan siçan göy kükrəğindən (kükrəyindən. gürlemesinden) qorxmaz.

değirmende doğan siçan, göy kükresindən (gürlemesinden) qorxmaz.

deliye geçit yoklatırlar. (geçit, dar boğaz, yolun daraldığı yerleri). Akıllı insanlar aklı kısa, kullanılmaya müsait insanları en tehlikeli işlerde kullanırlar. (Bayram Özdemir).

deliye her gün düğün bayram. (Düğün, toy, bayram, şenlik eğlenme, ortak kutsal günler). Delinin sorumluluk duygusu olmadığı için, ister başına kötü bir iş gelsin, ister gelmesin her gün eğlenceli ve neşelidir. Deli gibi davranan normal insanlar için de söylenir. (Bayram Özdemir).

dem qarpızın sarısı, qoca ilə qarısı.

demə gizin dosduna, dosdun belə dosdu var.

demə qalsın yarın gələr yaparsan, yarın yetər dün işində qalarsan.

demə mənim üçün qapılar qapandı heçin. (heçin: asla). -yaşamda ölmədən ön tam qapılar açılıb qapana bilər.

demə varımdır, alarlar!.

demə yol üsdə gor qazanlar var, de: - yol üsdə qazıqlar var.

Demədiyin sözün ağasısan, dediyin sözün qulu. (Araz Gunduz).

deməli sözü ayt, deyilməzdən qayt. (ayt: de). (deməli sözü ayta qıl, deyilməzdən qayta qıl). (deyilməsi pis olan sözdən qayıt, demə).

deməmiş gələn, yeməmiş gedər.

deməyi məndən, yozmağı səndən.

deməz qulunc olar, deyər gülün olar. (qulunc: sancı).

demisən qulunc olusan, deyirsən gülünc olusan. (qulunc: sancı).

demişdi hər dan səninləyəm, mənimlə olsan əgər.

demişlər sürmür uzun sevgidə ömür, sevən sevəni gördükcə umur. (gördükcə umur: doymur).

demişlər yaxcılıq edip suya sal, yaramazdan yaxcılıq öğütün al. (demişlər eylüğ edip suya sal, yaramazdan eyülük öğütün al).

demişlər, -sən eşşək ol palan tapılar.

demişlər. -oddan çıxarsan ilanı, əl qoluva dolaşar.

demişlər. -üç nəyi kötü günlərində dənə. -dostunu, əşini, səbrivi. iyi səslənir.
ama ama ama!!!. kötü gün yetmədən öncə onları SINA.
dosduva əşivə güvənib QALMA, GÖZLƏMƏ (DÖZMƏ, SƏBR EDMƏ).

demişlərki ''əldən qoyma, əldən keçir''.

demişlərki ormandan gələr odun, götürməzlər ki ormanə odun.

Deniz dalgasız, gönül sevdasız olmaz. En sakin denizde de dalga olur, hiç kimseyi sevmese de her insanın başından küçük bir sevda geçmiştir. En azından bir çocukluk aşkı, ilk mektep aşkı vs. geçmiştir. (Bayram Özdemir).

desələr son günüdür evrənivin, çəkmərəm əl ətəyindən əlinin.

deşiğinə sığmır sıçan, quyruğa bağlır soğan.

deşik harda, sıçan orda.

deşik mıncıq yerdə qalmaz, dəliklisi evdə. (deşik: ötlü).

deşik suda bəlgürür.

deşiki böyük, düymə balaca.

deşikli qab suda bəllənir, bilimisiz kişi işdə.

deşilməyən, eşilməyən, dəğişməyə nə vardı?.

devirmanım devrənir, dəni olsa çeğnənir. (devirman: < dəgirman. degirman).

devlət uslunun nökəridir, yavanın ağası. (uslunun: ağıllının).

devlət, adamın ayağına gəlməz. {devlət, zenginlik, güç kuvvet, talih, Zenginlik güç ve kuvvet insanın başına kendiliğinden gelmez. İnsanın çalışıp gayret etmesiyle elde edilir. (Bayram Özdemir)}.

devlətin qorumayan, elinin gününə qalar.

devlətin malı dəniz, yeməyən domuz: Kötü tiynetli kişiler için devletin tükenmeyen malı vardır. Fırsatını bulunca yemek gerekir. Devletin malını yemeyen kötüdür. (Bayram Özdemir).

devlətlər dik gəlib, yan gedər.

devlətlinin karnı gen gerek. Devlet yöneticileri geniş olmalı, hoşgörülü olmalı, her söze kulak asmamalı. Kin gütmemeli. (Bayram Özdemir).

devran dönər durar bilməz, yağsa yağış axar durmaz, qar yağırsa əriyər, dərin dərya qurub çönәr dәriyә. (durar bilməz: qərar, sübat tanımaz). (dərya: böyük çay).

devranın işini gör, aslanı ac tülkünü tox tutur. (devranın işini gör, aslanı ac, tülküsü tox).

devranın işini gör, aslanı ac, tülküsü tox.

devrim, çevrim aşxanadan başlamaz.

deyən bilmir, bilən dinmir.

deyən eləmədi, eləyən demədi.

deyəndən bir umarlar, dinləyəndən iki.

deyəni boşla, dedigi yoxla. (gəpirdiyi kimi yox, gəpirgilən sözü tut).

deyərsin, söz çıxar, döğərsin, göz çıxar.

deyiblər ''düz'' gedən ''duzağa''da düşər ''duzlağa''da.

deyildi keçdi, yazıldı qaldı.

deyilən sirri biri deyər, mini basdırar, on mini açar.

deyilən söz, atılan oxa bənzər.

deyillər bəlanın min qapısı var, xeyrin (uğurun) bir. sən min bir qapını açıq qoy, uğur öz qapısında gələr.

deyillərin, ağacı (gəmiyi) yox, acısı çox, tanığı yox olar. dedinin, ağacı (gəmiyi) var, acısı yox, tanığı çox.

deyilməmiş söz dil yaxmaz.

deyingən dinə bilməz, dinməsə dözə bilməz.

deyingən dinə bilməz, dinməsə dözə bilməz. (dinəmək: durmaq). (dinə bilməz: deməkdən dura bilməz).

deyiplər ''düz'' gedən ''duzağa''da düşər ''duzlağa''da.

deyir dayan yoruldun, dincivi al yol durur, yaşın bitər iş bitməz.

deyirki dəliyəm dələcəm. (dələcəm: dələciyəm).

deyirlər ''pulunu köpəytkicə, bilimin köpəyt. (paranı çoğaltıncaya, elmini çoğalt). (ama, varlıq, bolluq, toxluq ilim bilimə qoşul yaradır, yerin daraltmır).

deyirlər, gerçək öldürər, - gerçəyin piçağı yox öldürə. bırak (ama) ayrılıq ölütçüldür, inanmırsız! onda düşməmişsiniz!!.

deyirlər. -adamın başına nə bəla gəlsə, dilindən gələr.
demirlərki: yalğu yılxıdan ayıran dildir. (insanı heyvandan ayıran dildir).

dədəmoğlu ayıqqıl. çağalıq ötmüş yaşlıqda ötür, yaşlılıq yetir. (ayıqqıl: oyağ ol. yaddan çıxarma). (çağalıq: uşaqlıq). (yaşlıqda: gənclikdə). (yaşlılıq: qocalıq).

dəgirman gəzəklə, toy bəzəklə. (gəzəklə: sırayla).

dəgirman kəzin verən günacı, su kəzin verən, ilacı.

dəgirman sıçanı gurultudan qorxmaz.

dəgirmana gedir, nə dəni var, nə çuvalı.

dəgirmandan küsən, çuvalın boş aparar.

dəğər ata çaxrı it, dəğməz itə çaxrı at. (çaxrı: şərabi göz).

dəğər biçsən kəndivə, tanıq olsan bilgivə, yaşın keçər könülcə, durmuş gülər üzüvə. .

dəğər bilməz, könlə girməz, girsə könlə, duzun bilməz.

dəğər bulmaz yox olmazkən olan yaxcı.

dəğər ölçəyi yerinə görə dəğişir, bir daraqda ölçülməz. (ölçəyi: me'yarə).

dəğər ölçəyi yerinə görə dəğişir, bir daraqda ölçülməz. (ölçəyi: me'yarə).

dəğər ölçüsü, don biçdirər. (ölçüsü: əyarı). (verdiyin dəğər donuna dəğər). (biçdiyin dəğər, donun biçdirər). (özgələr sənin dəğər biçdiyivə görə don biçərlər).

dəğər verən ağlatmaz.

dəğər vermiş kişiyə, sözü işi düşünü. (düşünü: düşüncəsi).

dəğərlər itəndə, dəğişiklər dəğərə minər!.

dəğərlərin üstünü, sağlı əğin uslu baş. (əğin: tən).

dəğərsiz dəğərə minsə, dərək, dərəkə gedər. (qədir gedər cəhənnəmə).

dəğgin (yetgin) yemiş budağda durmaz.

dəğirman bildiyin edər, çax çaxı başı ağrıdar.

dəğirman dinləmədən bildiyin edmiş.

dəğirman doğulu siçan, göy kükrəşindən qorxmaz. (dəğirman doğulu: dəğirmanda doğmuş) (kükrəşindən: gurultusundan).

dəğirman qatırrasa, dən qutarır, daş daşı yeyib sındırdı. (qatırramaq: qatırlamaq. 1. iti davranmaq. iti qılınmaq. 1. yeyin yeyin gedmək, təprəşmək. tiz, tiz olmaq).

dəğirman, çaxçaxanı güdməz.

dəğirmançı qırılsa, dəğirmanı yıxılmaz. (dəğirmançını qırsanda, dəğirmanı yıxmamalısın).

dəğirmanı çöğürən kim, dəğirmanla çönən kim. (çöğürmək: çevirmək. çöğgürmək. işlətmək. çalışdırmaq).

dəğirmanın gurrası, xərməndə yox hurrası.

dəğişə bilməyirəm mən səni bil heç nəyilə, gedisən ged qalısan qal bu açıq yol sən üçün.

dəğişənməsən, böyüyənməsən, böyüyənməsən, yaşayanmasan.

dəğişib don aya dönmüş günəşim.

dəğişmədən duranmaz. (tapmaca). (evrən. dünya).

dəğişmədən durmamış. (tapmaca). (evrən. dünya).

dəğişmədən köprüyə, çıxmaz sözü ərənin. (iş çətinliyə, son dərcəyə, dar yerə yetişmədən, kişilər ara, dalaş çətin çıxar).

dəğişmək qolay deyil, dəğişsəndə qolaylqla olan deyil.

dəğişmələr seçimdən doğur.

dəğişmələri boyun olmayan, boynu üzülər.

dəğişməli dünya yox, dəğişməlisən özün.

dəğişməyə güc saxla, qeyim otur az laxla.

dəğişməyən toplum, atılar!.

dəğişməyi istəmədən, dəğintilər yaşamıvı dəğişməz. (dəğintilər: şanslar. təsadüflər).

dəğişməyi istəmədən, dəğintilər yaşamıvı dəğişməz. (dəğintilər: şanslar. təsadüflər).

dəğişməyi istəyən, dəğintilər yardımı. (dəğintilər: şanslar. təsadüflər).

dəğişməzi unutsən, yalnız ölmüş dəğişməz.

dəğişsəndə dünyavı, dünya dəğişmiyəcək.

dəğmə (ras gələ) kişi öz olmaz,, yadla yağuq düz olmaz: hər gələnə öz demə, hər gedəni, qov demə.

Dəğmə bana, dəğməyim sana: sana zarar verməyənə səndə dokunma, zarar verme. (Bayram Özdemir).

dəğməz kişi sevdinsə, sayqısızlıq gördünsə, unut sil at yadından.

dəğməzini sevərsin, acıların çəkərsin, aldandığın görərsin.

dəğsə əli altun olur tansuq nə, bassa ayağ kanğu olur tansuq yər. (hər nəyə əl vurur altun olur, ayaq basdığı kana (kanğa, mə’dənə) dönür). (kanğu: kan. mə’dən). (tansuq: müqəddəs). (nə: nənğ. varlıq).

dəhlə gözün sakıncana bax mənə, çaşma əlin tuta bilər özgəsin. (dəhlə: tarazla). ( sakıncana: ehtiyatla).

dək gəzən tox gəzər. (yaşamda insafı güdən, dinc yaşar).

dək gəzən, tox durar. (dək: gəl gedin bilən).

dələk yoxsa dolab dönməz. (dünyanın işi fuzulsuz açımdan düşər). (dolab: dünya).

dəli (abdal) toydan, uşağ oyundan doymaz.

dəli ''bizdən'' gen durmaz, ''biz'' tapmasa, diş durmaz.

dəli daşır, ağıllı aşır.

dəli dəli görüncə, sobasın saxlar. (saxlar: işlətməz. gizlədər) (soba: dəğənək) (əş netəlikdə olan iki kişi, birbirinə qarşı durmaqdan çəkinər).

dəli dəliçi, xoca ölüçü.

dəli dəlidən xoşlanar, xoca ölüdən.

dəli dəlil aramaz!.

dəli dəlini görəndə çomağın gizlədər.

dəli dəliyə qoşulsa, göydən dəyənək yağar.

dəli gəzir dünyanı, uslu onun bayranı. (bayranı: heyranı).

dəli hoyu, qız toyu sevər.

dəli ilə qudurmuş ortaqdılar.

dəli ilə ötüşmən, ellər onilə düşmən. (ötüşmən: ötüşməyən. keçinməyən). {dəliyə qarşı yanqılanmaz. (yanqılanmaz: şikayətlənəməz)}.

dəli ilə uşaq yarqac (məhkəmə) götürməz.

dəli ilə, nə axdar, nə bölüş.

dəli inəyin, dəli də buynuzu olar.

dəli könlüm darıxma çox yurdunda, yad ellərdə yurd salma, göbək qanım yurdumda. , yaslı günüm, gülər üzüm, hərnə varım yurdumda.

dəli könlüm sevinsizin kişidən, dış eyləyib, ıraq eylə özünü. (sevinsizin: məhəbbətsiz).

dəli könlüm talvasama, dincək yerim yurdumda,
oxu öğrən çin ürəkdən, adım sanım yurdumda,
qış qutarıb gögrəp gilən, coşqun yazım yurdumda yazım, yaslı günüm, gülər üzüm hərnə varım yurdumda,
yad ellərdə yurd yasalma, göbək qanım yurdumda.

dəli qırmızı sevər, gic sarı.

dəli qız deyər: anasız olaydım, bədəsil gəlin deyər: qaynanasız.

dəli özün oda, gənc özün moda vurar.

dəli vurqunun gecəsi, qara çillədən uzanar, bir baxışın könül candan, dan yerinin ışığın saçar.

dəli yadına daş salmayın.

dəli yel yelkən yırar, dəli at ovsar qırar. (yırar: cırar).

dəli, törün verməz (dəli başköşəsin verməz).

dəlicə sevən, iticə qırılır.

dəlicəsinə sevənlər, kötücəsinə ayrılır.

dəliçinin dosdu çox olar. (dəliçinin: dəli sevicinin. dəlibazın).

dəlidə dinməyənə dək, ağıllı görünür.

dəlik qulaq nə eşitməz ?.

dəlik tava yağ tutmaz, çürük taxda mıx tutmaz.

dəliqanlı qorxu, oğru doğru bilməz.

dəliqanlılar ölər ölmək üçün.

dəliqanlıya yaş yazılmaz, evlənmək günlə sayılmaz.

dəliqanlıya yaş yazılmaz, evlənmək günlə sayılmaz.

dəlilər edmiş, təlbələr baxmış. (dəlilər: dəliqanlılar. igidlər). (təlbələr: təmbəllər).

dəlilər önün yelə qoy. (dəlilik edənə qarşılıq vermə).

dəlilər sözü, - sevsəndə sevəcəm, sevməsəndə. (dəlilər: aşıqlar. vurqunlar).

dəliligin donu var, hər nəyinsə yolu var.

dəlini oynatmağada, gərəkli baş gərək.

dəlinin daşı, çəlik dələr.

dəlinin gücünə bax, başına yox.

dəlinin könlü dilində, bilgənin dili könlündə.

dəlirmək inanmaq deyil, sevişmək dəlirmək deyil. eşq bir durum durur, yox inanc olur.

dəlisiz el olmaz, bəlisiz toy. (on kişi bir ara gəli, arada var biri dəli).

dəlisiz el olmaz. elsiz dəli.

dəliyə baxıb dəli olma.

dəliyə hər yanda yer tapılar.

dəliyə hoy ver, əlinə bel ver.

dəliyə isti soyuq dəğişməz. (dəğişməz: fərq edmөz).

dəliyə qanun yazılmaz.

dəliyə qarşı yanqılanmaz. (yanqılanmaz: şikayətlənəməz). {dəli ilə ötüşmən, ellər onilə düşmən. (ötüşmən: ötüşməyən. keçinməyən)}.

dəliyə öz bəlasi bəsdir.

dəliyə savaş bayram, iğidə savaş qayrağ. (qayrağ: qeyrət. qayırma, başarma, edmə gücü). (dəli üçün savaş dalaş toy gəlir. dəlinin işi qavqa savaşdır, ama igid, ərkişi üçün savaş, kimliyin, qeyrətin qorumaqdır).

dəliyə yel ver, əlinə bel, dünyanı belləsin töksün ora.

dəliyə yel ver, əlinə bel.

dəliyə yel, əlinə bel.

dəliylə dalaşma, çalıya dolaşma.

dəliylə uşaq, düşük quşaq. (düşük quşaq: tumanı düşük. burda anlam genətməsi, onlardan nə desən, çıxar. gözlənilməlidirlər).

dəliylə uşaq, sıçanla muşaq. (muşaq: pişik). (evrən başa çevrilir).

dəm alınsın, qəm qavılsın.

dəm bu dəmdi, yey içib dündən demə, ertiki gündən ötün heç qəm yemə. (ertiki gündən: qabağki gündən. keçən gündən dünəndən). (ötün: keç).

dəm çəkən qəm çəkməz. (dəm verən: dəm çəkən: yaşamla ayaq olan).

dəm verən qəm çəkməz. (dəm verən: dəm çəkən: yaşamla ayaq olan).

dəmi var dərmanı yok. (tiryək).

dəmir dəmiri döğər, biri isdi biri soyuq.

dəmir döğən dəmirçi, gəp gəpləyən gəpirçi (olur).

dəmir islanmaz, dəli uslanmaz (ağıllanmaz).

dəmir islanmaz, dəli uslanmaz. (uslanmaz: ağıllanmaz).

dəmir qapı ağac qapıya diləyi düşər. (diləyi düşmək: işi düşmək).

dəmir odda, kişi işdə bərkiyər.

dəmir tavında, hərnə çağında. (qırnadan su axırkən qabı doldur). (çeşmədən su axarkən qabı doldur. (hernə zamanında yapılır).

dəmir tavında, iş çağında.

dəmir, tovla bəkiyər.

dəmirçi atı, taxovsuz olur. (taxov. nal).

dəmirçidə altın dəğər tapanmaz.

dəmiri dəmirlə yumuşat.

dəmiri döyən dəmirçi olar.

dəmiri oğraq edər olsa çəkic altundan.

dəmiri tavında döy.

dəmiri tovday təp, işi yoxlay yap. (tovday: tavday. tovunda. tavında. isti isti).

dəmiri, dəmir yumşatar.

dəmiri, tavında bas.

dən çəkib salar duzağa, könlə uyma çəkər uzağa. (könlə: həvəs).

dən daşlısı dərman bilən dartılar. (dərman: dəğirman).

dən səpilir duzağa, quş gedməsin uzağa. (çin: dən. dənə).

dənək, iki daşlı, sevgi, iki başlı. (hər nəyi dənəməyə dənək daşı, ölçüt, me'yar gərəkir. çin sevgidə iki yanlı, qarşıtlı, iki başlı olmalıdır. (sevgi daşı, təkcə başda daşınmaz, iki könül çırpınmasa alınmaz).

dənənəmiyən nərsiyə nə giriş, nə inan, nə güvən.

dənənmiş iş, dənənməmiş bilgidən yeğ basar.

dəngəli qıl qarşılıq, giley uçsun aradan.

dəngi yoxdur evrənin hər gələnlə çevrənir. (dəngi: mədarı. e'tibarı). (çevrənər: fırlanar).

dəngliklər aranmaqla tapılmaz, dəngliklər yaratmasan yaranmaz. (dəngliklər: ədalət dediyin).

dəni bizdən, başqası dartar, özgəsi yeyər.

dəni görmüş, quş olan, yox duzağı. (quş beyinli, sadə, dəni görür).

dəniz çömçə ilə boşalmaz.

dəniz dalqasız, dağ dumansız olmaz.

dəniz daşsa, dalay boğular. (dalay: çöl. səhra).

dəniz döndü xəşil (xaş) oldu, uğursuza qaşıq çatmadı.

dəniz görür meşə eşidir.

dəniz kimi xoşgörülü, topraq kimi alçaqkönül, yuturqan, dağ kimi ulqarlı, sel kimi ilqarlı, eykuluq, yardamda axarsu tək, ısıq ısğutda günəş kimi, dos kəs kütün örtmədə gecə kimi, qızıb öfgədə ölü kimi ol. (yuturqan: mütəvaze’). (ısıq ısğutda: rəhm şəfəqətdə). (kəs kütün: ayıbların).

dəniz qaxmışisə, artıq gəlir o, və gər inmişisə, əksik gəlir o.

dəniz qayıqdan, dağ qurtdan qorxmaz, uslu yaşam dad dolusu, yaşandıqca doyulmaz. (uslu yaşam: saysanalı, hesab kitabla sevib, yeyib içib, çalışma).

dəniz qaynaşsə, artıq gəlir o, inmişisə, əksik gələr o.

dəniz qırında, çay qırağında quyu qazmazlar.

dəniz qıyı quy qazma!. (dəniz suyu şor olar. süzülməmiş su olar). (quyu qazmaq su üçündürsə, elə dənizdən al).

dəniz qıyı quy qazma!. (dəniz suyu şor olar. süzülməmiş su olar). (quyu qazmaq su üçündürsə, elə dənizdən al).

dəniz sığmaz gölçüyə,dəvə doymaz çömüçüyə.

dənizdə iz qalmaz.

dənizdən bir damla, çalış bunu anla.

dənizdən çıxmış balığa dönmək. (böyük sıxıntı çəkmək).

dənizdən köpük bağışlamaq. (xəllifə cibindən bağışlamaq).

dənizə düşən yılana sarılır. {üzgünlərə iyi kötü sayılmaz. (üzgünlərə: umutsuzlara)}. (əlin canından üzən iyi kötü sayanmaz). (batan biri saman ilan seçənməz).

dənizə gedən susuz qayıdar. (dəniz suyu şor olduğundan içməyə uymaz).

dənizi keçip, çayda boğuldu.

dənizin dərinliyin sudan yox, dağdan soruş, təpənin nə olduğun dərədən yox dağdan.

dənizin suyun paylasan, dənizdə su qalmaz.

dənizlərə dalqa ol, yarınlara yağqıt ol. (yağqıt: ışıq. məşəl).

dərd ağladar, eşq söylədər.

dərd ağu boğazdan girir.

dərd çəkənə verilər.

dərd çəkənindi, sevgi sevənin.

dərd çəkməyən, dərd qınqatın biləmək. (qınqatın: əzabın nə olduğun).

dərd dartmayan dərd bilməz.

dərd əkən, çilə biçmiş. (çilə: ağrı).

dərd uzansa çözüdər, borc qaldıqca üzüdər. (çözüdər: pozub dağıdar. çürüdər).

dərd var acı, çəkməyi çətin, dərd var dadlı, çəkməyə nəvar.

dərdi çəkən sən, tüstüsü başdan çıxar.

dərdi çəkən, yükü dartan bilir.

dərdi desən dərd qalanar dağ üstünə, sevincdən söylə çıxa yağ qaymağı yağ üstünə.

dərdi olan dartılır, dartılmasa artırır.

dərdi olan deyingən, dərdli olan çalışqan. (dərdi olan: ağrısı olan). (dərdli olan: armanlı olan).

dərdi olmadıq, dərman izləməz. (olmadıq: olmayan).

dərdim ağır dәrman ağır, ömür qıssa, arman yağır. (arman: nisgil).

dərdim ağır dәrman ağır, yazı gözlə, bilik sözlə, gözüm soğur, qulaq sağır.

dərdim ağır dәrman ağır, yüküm ağır, belim yağır. (yağır: yara).

dərdimiz bir olsa, dərd yarı.

dərdin gizlədən adam ağrıdan eyikməmiş (düzəlməmiş).

dərdini söyləməyən dərman bulamaz. {Dərdini saklayan insan çaresini bulamaz. Derdimize kendimizin bulamadığı çareyi bir başkasıı bulabilir. O kişilerin de derdimizi bilmesi gerekir ki çaresini bulsunlar. (Bayram Özdemir)}.

dərdlərə dərman qara, bu qara dərdə dərman arama.

dərdli deyəgən, qımlı yatağan. (qımlı: qussəli). (deyəgən: deyingən).

dərdli deyingən, qəmli yatağan olar. (dərdli: didikli, açılmış büklü olan). (qəmli: açılmamış bükü olan. kitirli. kədərli).

dərdli deyingən, sözlü söyülgən olur.

dərdli dәrman aramış, dәrdsizә dәrman nә gәrәk.

dərdli ilə dərdləşsən, dərd üstündən dərd alar, dərdsiz ilə dərdləşsən, dərd üstünə dərd qoyar.

dərdli, dəddən danışanda, dərdsiz baş ağrısı tutar.

dərdsiz kişi dərdli sözün dinləməz, axmaq sözə dəğər verməz anlamaz, buluğ bolsan söz anlamın seçərsən. (buluğ: arif).

dərdsiz kişi dәrdli sözün dinləməz, axmaq, sözdən dəğər almaz anlamaz, bulqun bolsan söz anlamın seçərsən. (bulqun: arif).

dərə görməz dağ bilməz nədir.

dərə görməz dağ bilməz.

dərə olmadan çay olmaz, axar olmadan arx olmaz, el olmadan bay (bəy) olmaz, günəş olmadan ay olaz.

dərə olmadan çay olmaz, axar olmadan arx olmaz, elin olmadan bay olmaz, günəş olmadan ay olaz.

dərə yudun sel almış, dağ doruğun yel çalmış. .

dərədə yel qalxsa, art başı dalğanar. (art başı: bel başı. gədik). (dalğanar: burğanar).

dərədi bolmadıq, dərmən izləməz (izləməz: aramaz).

dərək bilməz qardaşdan, dərək bilən yad yaxşı. (dərək bilməz: qədir bilməz).

dərək bilsə yeni gəlsin yad deyil, dərək bilməz əski olsun dos deyil.

dərəkən, dəğmiş dərəkləyən, dəğinmiş: axdaran tapmış.

dərəki bilən qadın al, dənğləb bilən odun al. (dərəki bilən: qədir bilən). (dənğləb bilən: olçü ilə).

dərəkin bilən samanı qorar, çağı gəlincə işinə yorar. (dərək: edək. yarar. (yorar: işlədər. istifadə edər).

dərələr çatışarsada, iki dağ başı birbirinə çatmaz.

dərələr düz oldu, düzlər təpə, təpələr dağ.

dərgəşəli bir yerə, güc birgəşər dirgəşər. (dərgəşəli: toplanıban). (dirgəşər: dirəniş, muqavimət göstərər).

dəri biçib don tikmək, hər kişiyə iş olmaz.

dərik varsa, sayqı duysa, dəğər bilsə, sevgidirsə, can qurban. (dərik varsa: ddəğər verilə bilirsə. qədirşinaslıq varsa). (sevgidirsə: sevilməlidirsə).

dərildik bulaq olduq, irikdik ırmağ olduq. (irikmək: birikmək).

dərin dərin öğrəş işi, iş arası, qalma kişi!.

dərin kəllə düşüncəni incələr, orta beyin olayları ardalar, küçük başlar özgələri qurdalar. (ardalar: izləyib araşdırar).

dərin qazma quyu ayruq üçün, içində sən yatırsan biri gün.

dərin quyu yokdur, güdək ip vardır. (güdək: qıssa).

dərin quyudan su qurtarmaz.

dərin sözdən ağırı, kəsə yoldan qısası tapılmaz. (kəsə yoldan: çapa yol).

dərin su bulanmaz.

dərin sular, dinc axar.

dərinliyin dibi, hündürlüyün ucu var, hər birnəyin sonu var.

dərisinə sığmamaq, onulmaz dərd. (çox qurranmaq çıxılmaz dərd).

dəriyə yenib birin vurmaqdan, dəyənək yeyib təpəyə çıx.

dərmana gedən una bələşər. (dərmana: dəgirmana).

dərsən biçərsən.

dərtli olan düşünməsin boşuna, hər iş gəlir kül olanın başına.

dərtsiz qul (baş) olmaz. (her insanın az veya çok kendine göre bir derdi vardır). (Bayram Özdemir).

dərviş dərvişi təggədə, hacı hacını məggədə bulur.

dərvişin fikri nəysə odur, İnsan nə kadar düşüncelerini kontrol ederse etsin, ağzından çıkan söz düşüncelerini ortaya koyur. Söz bizde düşünceyken kimse bilemez, ağzımızdan söz olarak çıktığı an herkes öğrenir. (Bayram Özdemir).

dərya yanında quyu qazma.

dəryada balığ, göydə quş, meşədə ayı dərisi satılmaz.

dəryada balıq, göydəki quş, meşədəki ayının dərisi satılmaz.

dərzi öz söküyün tikənməz.

dərzi ''tikənə'' yox, biçənə demişlər.

dəvə acığı bilər, acını yox. (acığı: öcü. kini).

dəvə bəzərəm, belə gəzərəm.

dəvə boynun əğriliyin bilsə yaxşı.

dəvə boynun əğriliyin bilsə yaxşı. (el üçün hər çağun oldağı, vaqeiyyəti danışmaq yeğdir).

dəvə böyük ərsə, mayaqı böyüməz.
- dəvə böyüyür, poxu yox.

dəvə böyük ərsədə, mayağı böyüməz. (dəvə böyüyür, poxu yox).

dəvə buynuz axdarırdı, qulaqdanda oldu.

dəvə dağa çıxtı.

dəvə gərəyi şor yandaq, əğər boynun, uzadar. (şor yandaq: dəvə tikanı).

dəvə gördünmü desə kimsə sana, kössəyin belə de görmədim de ana.

dəvə qayadan çıxınca, can təndən çıxar.

dəvə qırda gözü şorda.

dəvə qulağından asılmaz.

dəvə minib qoyun ara yaşılmaz. (dəvə üstündə olsan, qoyun sürüsündə gizlənmək olmaz).

dəvə minib qoyun ara, yaşmazlar.
- dəvə üstündə olsan, qoyun sürüsündə gizlənmək olmaz.

dəvə nə qədər uzaq gedsə, qatarın gözlər.

dəvə öz gəvşədiyin udar.

dəvə silkənsə, eşşəyə yük çıxar. (tutulan nərsənin böyüklüyün göstərir).

dəvə silkinsə bir eşşəklik yük çıxar.

dəvə üsdə it qapmaz, qonşu evdə söz qalmaz.

dəvə yaxını otlayıb, uzağı gözləyər.

dəvə yergiləsə burnuza, olar bir gün qulaqdan. (yergiləsə: yerikləsə. istəsə. həvəs edsə). (olar: itirər. itimiş olar).

dəvə yerine deve çöker: Önemli yöneticinin yerini ancak, önceki yönetici gibi yetenekli kişiler doldurabilir. (Bayram Özdemir).

dəvə yunu yumşaqsada, dolqundur. (davamlıdır. möhkəmdir).

dəvə yükü aş olsa, aca az görünür.

dəvə yükü aş olsa, acğa azğanır. (dəvə yükü ac olana az gəlir (azğanır: az gəlir).

dəvə, qara yerin, qayığıdır.

dəvə, qara yerin, qayığıdır. (qara yer: çöl).

Dəvəçi ilə arxadaşlıq eləyən qapısını geniş tikməli. (Ara Gündüz).

dəvədə könül olsa, qanqala boyun əğər.

dəvəni dəpətsə yel.

dəvəni görən tanır, ağını udan.

dəvəni yel aparsa, geçini göydə gör.

dəvənin böyügü, köprüdə dayaqdı.

dəvənin dizi, yağının gözü. (yağı: düşman) (dəvəni dizindən, yağını gözündən vur).

dəvənin irisi, köprü üsdə dayaq yer.

dəvənin quruğu yerə dəyməz.

dəvənin quyruğu yerə dəyəndə. (nərsənin olmazlığın imkansızlığın göstərir).

dəvənin quyruğu yerə dəyməz.

dəvənində oynamağına az qalıb.

dəvəsi ölmüş ərəb, arvadı ölmüş türk kimiyəm.

dəvəsin itirib ovsarın gəzir.

dəvəyə boynun əğri demişlər. dəvədə nərəm doğruki demiş. (kötülüğü ile tanınmış, boğazına kadar kötülük bataklığına gömülmüş insanların doğru taraflarının olmayacağı anlamında kullanılan bir söz). (Bayram Özdemir).

dəvəyə dedilər: - xan səni istəyib. dedi: ya yola çıxır, ya yoldan qayıdır, ya duzu bitib, ya taxılı.

dəvəyə minib yaya pusma. (dəvə üsdə düzlükdə gizləniləməz).

dəvəyə minib yaya pusma. (düzlükdə gizlənmək olmaz).

dəviyə bürc gərəkirsə boynun uzadar.

dəviyə bürç gərəkirsə boynun uzadar. bilə (bahəm) yaşamın dadın yalnız qalan bilər ölkə yağışdan çıxıp yağmıra düşüb.

dəviyə minib, dəvə izlə.

dəviyə su gərəkirsə, boynun əgir.

dəviyə şoryandaq gərəkirsə, boynun uzar. (şoryandaq: dəvə tikəni).

dəyənə dəyir, dəymədiyə daş atır. (yetənə yetir, yetməyənə daş atır).

dəyər verməgin bilməyirsə biri, yaramaz ona heç kötüdən iyi. (bilmirsə biri tutar daşı, sil könüldən at o taydaşı).

dəyiman kimi, bərk götür, ağır qaytar.

dəyirman iki daşlı, məhəbbət iki başlı.

dəyirman iki daşlı, sevşik (məhəbbət) iki başlı.

dəyirman öz səsin eşitməz.

dəyirman öz səsin eşitməz.

dəyirmanda doğan sıçan, gurultudan qorxmaz.

dibin qazıb qaşa yaz, xoşun gəlsə daşa yaz.

dibin tapan, başa süzər, başın tapan, dibə süzər, özün tapan, içə süzər.

dibsiz quyu daş atmaqla dolmamış, söz öğütlə hovan adam olmamış. (hovan: axmaq).

dibsiz quyu ip güdə, sonsuz arzu, yaş güdə.

dığalara yamanlıq, ana yurda amanlıq. (yamanlıq: qaragün. korluq) (amanlıq: ağgün. dinclik).

dığırlaq daş yosun yığmaz, mutluluq başa sığmaz. (başa: ağla).

dığıya qız verənin, anası batsın, ər verənin, atası batsın. (dığıya: erməniyə).

dığraq daşda yosun bitməz.

dığraq daşlar yosun tutmaz.

dik demək birdir, dik saxlamaq min.

dil ağacdırsa, yıxılmadan dayan.

dil ağrısın baş çəkər. (ağrısın: yamanın. yükün) (ağız deyər baş ağrıyar).

dil alanı çalış çəliş alanı, qorxan geri, qalxan önə apardı.

dil basıq, baş basıq, bolluq olsa, qasıq basıq. (qasıq: qursaq).

dil başın elçisi.

dil başın həm bəlasıdır, həm qalasıdır (qala: hörügü, səngəridir).

dil baylığı, el baylığı. (baylıq: devlət).

dil bəla, diş qala, dildən gəlir hər bəla.

dil bilən orağ ursan, belin ağrımaz. (biligin sal işə, biləgin yox).

dil bilən yolda qalmaz.

dil bilginin elçisi. (dil: söz).

dil biligin elçisi.

dil bilim, kəllə olan yerdə yaşır, kəllə yoxan yerdə batır.

dil bilməz nökər, avqarın sökər. (avqarın: evin sözün işin, iç dünyavı eşiyə açar).

dil bir elin, keçmişi, baylığı varlığı, ulamıdır. (baylığı: bəyliyi) (ulamıdır: dəvamıdır).

dil bolmasa el bolmas, el bolmasa, yurt bolmas.

dil boyur, könül doyur (boyurmaq: nəql edmək. nağıl demək).

dil çaşırsa söz ölər, solar tini qalar təni, ölümçuluq varlıq olar.

dil çiçəkdirsə solmadan suvar.

dil dadlısı, elçi yaçağı. (yaçağı: yaraşığı). (elçi danışıb qonuşmağın bilməlidir).

dil daş deyil, başdır, dilin daşıda başdır. (daşıda: təməlidə).

dil dediyin elə (həman) dindi, dilin tap, dinin tap.

dil deməklə itilər, tirə sürtməklə. (tirə: piçaq).

dil deyər, qulaq dinlər, göz görər.

dil diri, el diri!.

dil doğrusu, daş yarır, dil əğrisi, baş yarır.

dil düğünun, diş yazmaz (açmaz).

dil düğünü boğaza tez düşər.

dil düşüncə açarı. (açarı: açıqlayanı. aşqarladanı). (dilsiz düşünə bilməsən).

dil düz olmaqdansa, könlü onğatlığı (düzlügü) yeğdir.

dil elitin, bayrağı, yurd elitin, baylağı. {hər elin (millətin) varlığını bəllətən (var olduğun tanıtan özəl, özgür bəlgə) sözü, savı, dilidir. }. {hər elin (millətin) balyağı (balı yağı), kan dağarı, nəni devləti, yurdu, torprqıdır}.

dil ətdən, çəlik əridir. (çəlik: tapdanmış dəmir. polad).

dil ətdəndir, nəyə vursan yapışar.

dil getdi, el getdi.

dil görən işi əl görəməz.

dil xoş ötsə qulaq səmirər.

dil ilə baş danışır, dilsiz baş, necə danışır.

dil ilə biçin biçsən, bel ağrımaz.

dil ilə vurulan, içi qırılar.

dil ilə, baş kəsilir.

dil ilən bağlanan, diş ilə çözülməz.

dil imit, bayraq durur ellər ara. (imit: təmsil).

dil istəyər, əl edər.

dil kişinin bəzəyi.

dil könül haçarı. (dil: söz).

dil qandalı boyunda.

dil qırıldı, can töküldü, sevgi dildə, oldu tapmaz öz sözün.

dil qorunur el içrə, qoç igitlər bağmanı, ana doğan danırsa, yadlar onun yağvanı. (doğan: qohum) (yağvanı: öcəni. ocanı. düşmancısı. yağuçluq, düşmanlıq yapanı).

dil olan yerdə əl işləməz.

dil olan yerdə gərəkməzdi çəlik çalsın ürək. (dil: söz). (çəlik: polad). (dilin gücü, süngü dələr). (süngü: neyzə).

dil olmasa, baş qabağ. (dil: söz).

dil olmasa, el olmaz. (dil yoxdusa, el yoxdu).

dil olmasa, yaşam bomboş, din olmasa yaşam bom boş.

dil olmasa, yaşam bomboş.

dil oraqı tutsa kəsər.

dil öğrəşsə ağız qalmaz,.

dil ölkənin bayrağı, bayraq saxlar ölkəni.

dil ölkənin dirəyi, dil qafanın biləyi, dil ürəgin diləyi, dil yelkənin yeləyi. (dil qafanın biləyi: söz başın gücü). (yeləyi: qanatı).

dil ötən yerdən od ötməz.

dil ötər göt yemiş, dil ötmuş baş yemiş.

dil salan düğünü, diş çözəməz.

dil söz ilə tanınar.

dil susarsa, göz qonuşsa, can könül içdən qopar. (can könül içdən qopar: içim titrər).

dil sussada, göz danışır.

dil sümüksüzdü, sümük dəlir. (dil sümüksüzdür, amma sümüyü sındırar). (dil sümüksüzdür, sümüyüdə doğrur).

dil sümüksüzdür, amma sümüyü sındırar.

dil sümüksüzdür, hər cürə fırlanır.

dil sürcü, yalan. (dil səhvi, yalan). (dil çaşırsa, kırıxsa yalan söylər).

dil tanrı qayrıdır kişiyə.

dil toxusa, diş açanmaz.

dil toxuşu diş qırar.

dil toxuşun, diş açamaz.

dil tutula bilməsə, baş dinəcə oturmaz. (dinəcə: huzurda. asayişdə). (dilin tuta bilməyən, tez başını uçurmuş).

dil ucundan itən başlar.

dil uzun us qısa, us uzun dil qısa.

dil ürəkdəkin söylər.

dil ürəyin dilmancıdır.

dil var dişi qorur, diş var dili qorur. (dil var dişi saxlar, diş var dili saxlar).

dil var dişi qorur, diş var dili qorur. (dil var dişi saxlar, diş var dili saxlar).

dil var quyuya salar, dil var quyudan alar.

dil var ötər göt yeyər, dil var ötər baş yeyər.

dil var utulur, dil var ötünür (danışır).

dil var, ütər qılıcı.

dil yaxımlı yalxım kimidir, qanlı açıq yara bitirər.

dil yarası, il yarası. (qılınc yarası sağalar, söz yarası sağalmaz). (qılınc yarası, iz qoyar, söz yarası, köz qoyar!).

dil yaşasın, el dursun.

dil yoxdusa, el yoxdu. (dil olmasa, el olmaz).

dil!, dilə düşmədən, ələ gəlməz, ələ gəldisə, dildən düşməz.

dil, ağız yaraşığı, söz, dil yaraşığı, sözilə dil, kişi yaraşığı. (kişi dərəki, dəğəri, ağırlığı düşüncədən başqa, nədə ola bilir. düşüncəni canlandıran, dildən-sözdən başqa nə var!!!!!?????. {{-oyan. }}).

dil, bilim qolu, dil, bilim qulu. (qulu: qulluqçusu).

dil, din. birin elim qoymaz, birində beyin. (qoymaz: tərk edməz).

dil, düşürsə dildən, dil, yadırqay yiyəsin.

dil, elin elçisidi.

dil, ellərin bayrağı!!!.

dil, küsürsə dildən, dil, qarğayar yiyəsin.

dil, küsürsə dildən, dil, tanımaz yiyəsin.

dil, utdurar (yem), dil, uçdurar (söz).

dilab açıq, pişiyin qurası (həyası) nərdə.

dildaş təndaş tindaş: bir dil bir tən bir tin. dilbir tinbir tənbir.

dildə qolay, işə alay. (danışmada iti, işdə güc).

dildən gələn dartılmaz, əldən gələn datılar.

dildən gələn əldən gəlsə, hər kimsə xanlıq edər. (dildən gələn əldən gəlsə, hər kimsə paşa olar).

dildən gələn əldən gəlsin.

dildən unudan türküsünü türk qala bilməz. (türküsünü: türkcəsini).

dildi dildir paxtadan yumşaq durur daşdan qatı, ağqulardan çox acı, baldan belə süycü durur. (paxtadan: pambıqdan).

dildi səngər, dil övüş dildir döğüş. (sığıncaq, dil. sevinc, dil. döğünc (qayğı), dil).

dildir quran, ürəkdən ürəklərə yol. (dildir: sözdür).

dildir, sırlar haçarı, sözdür, könül yaparı.

Dile gelen ele (başa) gelir: Sürekli bir şeyi dile plesenk yaparsak, tekrar edersek, başımıza gelebilir. Bunun için kötü söz söyleyenlere ağzını hayra aç denir. (Bayram Özdemir).

Dilencinin torbası olmaz: Deşircilerin hiç bir isteği bitmez. Ne verirsen ver, daha fazlasını isterler. (Bayram Özdemir).

dilə sal dilə, var olsun dilin.

dilə sal dilə, var olsun dilin. (nərsəni gündəmə gətirməklə, aldışmaqla diri saxlayıb yürkütmək olayı). (yürkütmək: rayic edmək).

dilə tut sözün al, oxa tut gözün.

diləgingə tez yetər qoysa qıraqa ağanı, kimi tutsa üzünü yolçu gədadan diləsə.

diləgingə tez yetər qoysa qıraqa ağanı, kimi tutsa üzünü yolçu gədadan diləsə.

dilək başı bir olsa, tək əllidən səs çıxar.

dilək budur sizlərə, yaxşı yaman saylansın.

dilək buğdada qalır, saman qurçalaq olur. (qurçalaq: mahana).

dilək çantasının, dibi olmaz.

dilək dadlı alışmağa nəvarmış, kəsiş acı, ağırlığı yıxarmış.

dilək doğru yönəlsə, amac kolu gül açar.

dilək olsa, dağada aşar, dağdanda aşar.

dilək olsa, ilik işlər. (ilik: qeyrət).

dilək səndə qapnıqı çalmaqdır, açılmasa dam duvar aşmaqdır. (qapnıqı: qapınğı. qapını).

dilək tap, tikin qal.

dilək tap, tikin qal. (tikin qal: qayım qal).

dilək varsa yaşam sürür dayanmaz, dilək yoksa yaşarsanda yaranmaz. (yaranmaz: fayda verməz).

dilək varsa, dəlik tapılar. (dəlik: yol).

diləklə dirəş birgə doğur, birgə olur. (diləklə dirəş: arzu ilə istiqamət). (diləklə dirəş, birgə doğur, birgə ölur).

diləklə dirəş, birgə doğur, birgə ölur.

diləklə yaşa, diləkdə yaşa, diləkə yaşa.

diləkli qalan döğvəsin çəkər, könüldən uçan gözdəndə düşər. (dləkli: könüllü). (döğvəsin: dağvasın. qavqasın).

diləm dildən gileyli, dilim candan gileyli, canım üzgün dilimdən, dilim darqın diləmdən. {(diləm: iç özüğü. istək. içözdən doğan istək). (içözdən: vicdandan)}. (gileyli: sızınlı. şikayətli). (canım üzgün dilimdən: dilimin kəmligindən içim üzülür) (dilim darqın diləmdən: sözüm sıxılır diləkləri açıqlayamadan).

dilənçi aldında yançıq kavlama. (aldında: qabğıında) (yançıq kavlama: cibin sökmə, axdarma).

dilənçi dilənçidən pay güdər.

dilənçi əlivi güdər ağzıvı yox.

dilənçi küsmüş, üləkin (böləgin. qismətin) kəsmiş.

dilənçi küsük, torbası büzük. (küsən dilənçinin, torbası boş qalır).

dilənçi torbası dolmaz, min qapıdan uman doymaz.

dilənçi varlansa, yovğa (sədəqə) verməz.

dilənçi yanında əl torbaya girilməz.

dilənçi yeyər doymaz, bağlasan durmaz.

dilənçidən dilənçi doğar, itilə yatan bitilə durar.

dilənçidən dilənçi doğar, itilə yatan itilən durar.

dilənçidən dilənçi doğar, poxilə yatan poxunda qoxar.

dilənçidən dilənmə.

dilənçidən pay, həm çətin həmdə az olur.

dilənçilikdə güvənc olmaz. (güvənc içə baxır, dışa yox).

dilənçiliklə uçmaq yolu alınmaz. (uçmaq: cənnət).

dilənçinin dağarcığı dolmaz.

dilənçinin dosluğu gec olur, tez kəsilir.

dilənçinin ətəyi deşik. (dilənçi gözü toxmaz. (doymaz). (görməsən diənçi gözü tox ola).

dilənçinin xurcunu dolsada, göz torbası dolmaz.

dilənçinin payı qalannan olur.

dilənçinin yaş köynəyi, əğnində quruyar.

dilənçiyə çarıq versən, yamaqlığında istər. (dilənçiyə üzün sən ver, asdarın özü istər).

dilənçiyə seçim yox.

dilənçiyə üz vermə, xəbərçiyə söz vermə.

dilənçiyə üz vermə, xəbərçiyə söz.

dilənçiyə üzün sən ver, asdarın özü istər. (dilənçiyə çarıq versən, yamaqlığında istər).

dilənçiyə, bələtçi gərək deyir.

dilənçiynən it, bir çuvala sığmaz.

dilənən nə isə olsun, təki sevgi seviş olmasın.

dilənən tapar, tikilən qalar.

dilənmədən yaşam dadı dadınmaz. (dilənmədən: istəmədən. çabanmadan). (qəm yerində doğur, dəm yaratsan olur).

diləyə qoysan yoluva çıxar. (dilivə qoysan gözüvə çıxar). (ağzıva qoysan başıva çıxar). (yola qoysan uğra çıxar).

dili bağlının başı bağlı.

dili ballı, işi allı yaramaz. (işi allı: edni pozuq. kirdarı yaman).

dili dişiynən tutma, dişi dil ilən tut.

dili doğru, yolu doğru.

dili gözdən qoymasan, saxlar səni, gözdən qoysan satar səni.

dili ilən quş tutar.

dili işə tutmaq gərək, -dil gözlə qulaq yoldaşı, sevgilərin sırdaşı.

dili işə tutmaq gərək, -dil gözlə qulaq yoldaşı, sevgilərin sırdaşı.

dili kəsik, başı kəsik.

dili kəsilmiş, həqqı kəsilmiş.

dili qalmaz, el qalmaz, yolçu qalmaz, yol qalmaz.

dili qorumaq təkərləməkdir tikrarlamaqdır.

dili uca tutan baş əğrilməz. (dil: söz).

dili uzun olmazın, yaşı uzar. (yaşı: ömrü).

dili yüngül tutanın başı gedər.

dili, diş ilə tutma, dişi, dil ilə tut.

dilim bayraq, topraq duraq.

dilim dildir, dilim kimi, başım yoxdur elim kimi.

dilim var, elim var.

dilim! dirçəl, dirən!, bat istəməzlərin gözünə.

dilimdə türk görür, dilimi tükə bağlır.

dilin arıt sən qoru, duran beyin durulsun, sözdür dilin qaynağı, bu qaynağı qoyma heçkəz qopunsun.

dilin atan kütlə olar el olmaz. (kütlə: biçimsiz bir yığın, topar).

dilin başı sağ olsa, dirçəlməyə yer olsa, oğul iyid var olsa, türküm türküm bağırar, qanlı savuş yağuya.

dilin bəlası uzunluğundandı.

dilin bilən elin bilər.

dilin bilməyən anasın tanımaz.

dilin borcu, uğur (xeyir) deməkdir.

dilin büdrəyincə, ayağın büdrəsin.

dilin danmış ana dilinə, dana dili demişlər.

dilin danmış ana, yekə baş dana.

dilin danmış ananın dilinə, dana dili demişlər.

dilin danmış, torba ağız el olarmış!.

dilin dərgitə dəğir: (dərgit: süfrə). yumşaq dillə süfrəyə çatılır. kişi dili altındadır.

dilin dinin bir yana, kişi dəğər işiylə (dilin: sözün). (kişi dəğər işiylə: kişi tapmış dəğər işindən).

dilin gücü dişdədir, dişin gücü ''dildə''.

dilin gücü dişdədir, dişin gücü dildədir.

dilin gücü, kişi onatı (kişinin bərkliyi, tovu, sözündən asılıdır). (onatı: təsdigi. doğruluğu, gücü).

dilin gücü, süngü dələr. (süngü: neyzə). (dil olan yerdə gərəkməzdi çəlik çalsın ürək) (dil: söz). (çəlik: polad).

dilin itirən dinsiz qalır.

dilin kəsik olsa, baş nəyə gərək.

dilin qanmaz yazıqlar, özgə götün yer bilər.

dilin qanmaz yazıqlar, ''poxa'' ''qoh'' diyər, tamaha düşər! (tamaha düşər: umsunar).

dilin önəmi. -bu dil ilə durar adımız, bəllənər dönük yadımız.

dilin satmaz özün bilən, dilin atmaz sözün bilən.

dilin suçu yox, dildə yalan yox. (otuz iki qalalı dil var olsun. iki qulaq arasında oturan yalançı baş yox olsun). (otuz iki qalalı: otuz iki qapılı. hər diş bir qapı).

dilin sümüyü, dəyər ətinə.

dilin tuta bilməyən, tez başını uçurmuş. (dil tutula bilməsə, baş dinəcə oturmaz). (dinəcə: huzurda. asayişdə).

dilin tutanmıyan, qulağından yeyər. (qulağından yeyər: ursanar: (< vur). cəzalanar). (hər sözü hər yanda demək olmaz).

dilin tutmazın başı ağırlıq edər. (dilinə yiyə çıxmayanın 1. başı itər, gedər, 1. kimliyi batar).

dilin tutmuyan güdaza gedər. (güdaza: tovtiə. tələ). (1. düşmana yem olar. 1. . ).

dilin tutsaydı dinc ağzında ilan, yatardı xoş inində o, çıxarsa dilin başı yancılır, ya çomaq yeyər ya oxa sancılır.

dilin tükmüşün dişin yazmaz. (tükmüşün: düğünlədiyin). (yazmaz: açmaz). (dilin, sözün düğünlədiyin, diş açmaz).

dilin tükmüşün dişin yazmaz. (tükmüşün: düğünlədiyin). (yazmaz: açmaz). (dilin, sözün düğünlədiyin, diş açmaz).

dilin uzundusa, dişinlə tut.

dilin vur düğünü, dişin yazmaz.

dilin yoxsa baş qalmaz, başın yoxsa el qalmaz.

dilin yurdsu, könül orun, dillə sözü, könüllə yorun. (yurdsu: yurdu. sevimli yurdu). (orun: yer. könül orun: könüldü yeri). (dillə: dil ilə. -dillə sözü: dil ilə sözü). (yorun: yozun. açıqla).

dilindən utanma, durundan utan. (durundan: halından).

dilindi varlığın sənin, dilsiz varlıq nəyivə gərək, öykün oyun, sayın sanağın, dil oylanış, usuş qanış kişiyə gərək. {dil oylanış (sözlə duşünmə) birgə yaranmış}. (öykün oyun, sayın sanağın: zikrin fikrin). (usuş qanış: düşünüb qanma).

dilini gör, elini gör.

dilini tanan var olmuş, dilini danan bok olmuş!. (dilin tanan var olmuş, dilin danan bok olmuş) !.

dilivi arıt qoru, işivi yarıt qoru, igidi bilit qoru.

dilivi qoru sözüvü yarat, yavuz düşmanın bağrın qarat. (bağrın qarat: umutsuz, mutsuz eylə).

dilivi sözdə, əlivi işdə gözlə.

dilivi tanı, var ol!.

dillə dünya qurulur, dilsiz dünya şumulur. (şumur: cumur).

dillənirsə səs, səslənər dilim.

dillənmədik, dindik, dirikən, sına girdik. (sın: qəbir).

dillənməsən, dilin yoxdur.

dillər susub könül könlə danışsın, çin doğrular birbirilə barışsın.

dillər susub könül könlə danışsın, çin doğrular birbirilə barışsın.

dilli elin, özüdə var üzüdə var.

dilli elin, özüdə var, üzüdə var, sözüdə var.

dilsiz ağız, kəsik baş. (ağızda dil gərək).

dilsiz baş öküz başı, ölü başı.

dilsiz baş, baş deyil, daşdır.

dilsiz baş, başsız gövdə.

dilsiz baş, uzaq getməz. (dilsiz, başı uzaq getməz).

dilsiz başa, necə deyim kişi mən!. (başa: adama. kəsə).

dilsiz başın, doğrusu yox, yalanı yox, dilsiz elin varı yox, yoxu yox.

dilsiz başlar əzilmiş, qolsuz dillər kəsilmiş, götsüz ellər asılmış.

dilsiz beyin söz qanmaz, dil dananı könl almaz.

dilsiz düşünə bilməsən. {dil düşüncə açarı. (açarı: açıqlayanı. aşqarladanı)}.

dilsiz düşünə bilməsən. {dil düşüncə açarı. (açarı: açıqlayanı. aşqarladanı)}.

dilsiz el qalmaz, tinsiz el durmaz!. (tin: duyqu, inanc, iç evrəni).

dilsiz elə toprağ yox.

dilsiz elim var neyniyim, daşsız dağım var, neyniyim, amansız düşmanım var neyniyim, ağılsız başım var neyniyim.

dilsiz elin atı eşşək dəvəsi köşşək sayılır.

dilsiz elin daşı çox, ürək kövrək dağı çox, öz dilini bilməsə, doğma elin yadı çox.

dilsiz elin dərdi basar dərdləri. (dilsiz elin qayu üsdə yox qayu). (qay: bəla. soru).

dilsiz elin qayu üsdə yox qayu. (qay: bəla. soru). (dilsiz elin dərdi basar dərdləri).

dilsiz elin, sözü yox.

dilsiz ellər, ölməyə büktüm. (büktüm: məhkum).

dilsiz kimsə, dünya gəzənməz.

dilsiz millət, çəkər zillət.

dilsiz, uluslar solur.

dilsizlikdən gələn bəla, baş üzər.

din özlüyündə, kişinin ən yaxın dosdu olaraq düşmanıda olmayıbdır. qalıb dinə necə baxasan.

din soludan aran, başna qadasın alar. (rahat nəfəs almadan bıkan, qalxıb başının bəlasın arar).

dincik kanı, pozuqlardan ıraqlıq, düzüklərə yaxınlıq. (dincik: huzur). (düzüklərə: təmizlərə).

dincin alıb çetdə yaşam xoş gəlir, əldə çəlik, qıçda dayaq olunca. (çetdə: qıraq).

dinclik üçün sayrasın dilim, ovatlıq üçün işləsin elim. (barış üçün ötsün dilim).

dinclik, başda yaransın, könlə insin!.

dinclik, sağlamlıq qaravu. (arxayınlıq təhlükəsizlik zamini).

dinclikdə aramadım qutluluq, qutluluğumdur yaratansa dinclik.

dindirən yox bu könül özbaşına sızlarmış. (dindirən: təsgin verən).

dindirmə dəmirçini, qəm yeyibdi içini.

dindirməsən kişini, bilinməmiş dəğəri.

dinək dilli qanlı başı görməmiş.

dinər qalı kişilər, bolluq olsa ölkədə. (dinər qalı: dinc yaşır).

dingə yeyən, dingə sıçar. (dingə: təkinə).

dinlcəlmək qabağdadır, işlədikcə, yaşam dadılır (dad alınır. dadlanır).

dinlə pulun gizli tut. (dinin ilə puluvu).

dinləgənin dosdunsa, dilin sözün düz olsun.

dinləməm çalqı, içmərəm boza, sevmərəm qoşu, böylə birisin alma könülə, vermə könlüvü.

dinləməsən bilgələrin söyləşin, ömür boyu yığnağanın boş gedər. (yığnağanın: yığdığın. topladığın).

dinləməyin unudan, gəpirməyin bacarmaz.

dinlər qulaq bir söz ilə yol tapar, dinləməzsə min söz belə boş çalar. (eşidənə bir söz keçər, eşitməzə mini neylər).

dinləyən olsa kahıl, danışan hər kimisə yox dəğəri. (kahıl: cahil).

dinli olan dilin qorur.

dinlөmөz qulaq başış ağrıdar, söyləyən ağız qınağ yağdırar. (qınağ: nəqd. intiqad).

dinmədim mən, deməyin ki tanımır güllə tikanın dərkin. (dərkin: fərqin).

dinməmək yatmaq deyil, yatanlarda dinən deyil.

dinməməzlik kimlik qırar kişidə, beyin kortur, geri qalır işidə.

dinməsə kişi açılmaz işi (içi. özü), girməsə siki açılmaz üzü. (evlilik).

dinməsə kişi, bəlləməz işi, dinirsə kişi, bəllənər işi.

dinməz acılar ölüncə dinir. (dinməz: sakitləşməz).

dinməz dilim yoldaşım, dinər dilim başdaşım.

dinməz kişi, bəlli dəl işi. (bəlli dəl: bəlli deyil. bəlləməz).

dinməz olursa biri, nə söyləsən yapışmaz.

dinsəlik dəğişməzmiş görsəlik. (eşitmək, görmək yerin verməz).

dinsiz olan dilin danalar, tanrı qatı onu qavalar. (danalar: lap dana, öküz kimi danar) (tanrı qatı: tanrı qulluğu, qapısı).

dinsizin ağzın, imansız yumar.

Dinsizin hakkından imansız gelir: Kötü insanları, kendisinden daha acımasız, daha kötü insanlar yola getirebilir. (Bayram Özdemir).

dirək olmaz, dirəş olmaz. tikən olmaz, tikik qalmaz.

dirəkdi saxlayan göydə tavanı, yarmaz incidə sevən sevəni. (yarmaz: yaramaz. çıxmaz).

dirəniş bitər, dözüm qalmaz gəlirsə anı ‘‘alım, ya ölüm’’.

diri daddan doymaz, ölü aytdan. (aytdan: duadan. virddən).

diri gəzən ölülər, unutulmuş dirilər.

diri oldun sanda ol. (sanda ol: nərsiyə yara). (ölür isən gordan başqa yerin yox, yaşında sən nərsə üçün yarar ol).

diri sıçan, ölü qaplan üstələr.

dirik olda darda yok, yolçu olda qarda yok.

dirik ölməkliğin düşünsə, ölmək üçün darıxmaz.

dirilər darda qalsa darıxır, ölülər darıxmaz axı.

dirilərin ölümün nə olduğundan danışmaqlarına inanmıyın.

diriliyin bacarmıyan ölməlidir.

dirişgən tapır, daşa mıx təpir.

dırmaşan dağdan aşar.

dırnağətin yoxdu yeri girməyə. (dırnağətin: dırnağla ətin) (ər arvad dırnağla ət kimidir) (ər arvad arasına girilməz).

dırnağtay ağ qarası. (var yoxu dırnaq qədərdir).

dırnaq ətsiz, kişi ərdəmsiz olmasın.

diş ağrısı gəlirsə gecə, qaçar gözdən yuxu, qoymaz dinclik keçə.

dış atılsın içi belə sevilsin, söz dışarı, öz içəri keçilsin, tənin bırax, tini belə içilsin.

diş çıxarmış balıya çörəyi çeynəb verməzlər.

diş deşikdən yaxın. (diş boğazdan yaxın). (diş ağrısa boğaz yaddan çıxar).

diş dəyir deşilir, iş gəlir, eşinir.

diş dilin qoruqudu.

dış görüşə dözməyən, büktü qalmış ölümə. (büktü: məhkum). (dış görüşə: özgələrin nəzərinə).

diş tapılar küfdə tapılsa iştə. palan yasır qapıda eşşək olursan işdə. (yasır: hazır).

diş tökülməsi, saç ağarması qocaltmaz, diş töküldü, saç ağardı qocaldım.

diş, dilin qoruğudu.

dışdakına güvənib, evdəkindən olunma, göy üzdəkin güdüncə, əlindəkin unutma.

dışdakına güvənib, evdəkindən olunma, göy üzdəkin güdüncə, əlindəkin unutma.

dişdən kəsib işə qoyma, cibdən kəsib elə qoyma, hər kişiyə yaxmamış. (yaxmamış: xoş gəlməz).

dişə aş, işə baş gərək.

dışı ağ içi qara olmaqdansa, dışın qara için ağ olsun.

dişi erkək pul kesəsi qatılmaz.

dişi kişi, qadın altın, altın alov birbiriylə sınanar.

dişi vardır ərliklərin başıdır, erkək vardır, ərliksizi tanıdır. (tanıdır: adalladır. numayəndəlik edir).

dişim evdə, könül şad, sevim içdə, dəmim çağ, pulum cibdə, kefim saz.

dişin aşınuptur titrərir başın, yaşun doldu, gözdən tökülər yaşın.

dişin varcan malıvı ye, canın varcan balıvı!. (varcan: ta varındı) (yaşam sandığın tək uzun deyir, dəğib keçir, dəlib keçir, gözləyəni yaxıb keçir) (sandığın tək: gümanın dək).

dişin varsa dişligini tapınqıl, başın varsa başlığıvı yapınqıl.

dişini gör, işini ver.

dişlənir daş öpülməz, tikinməz bez, sökülməz. (ısırılan nərsəyə, əsirgənilməz). (gücü çatsa, acımaz) (dəlinməyib tikiləmiyən nərsə necə sökülür). (ısırılmayan daşı, öpmək gərək). (kəsiləməyən əl, öpülməli). (harda gördün lotu, yanında otu). (işlərdə yumuşaqlıq gərək).

dişləyə bilmədiyin əli, öpməlisən.

dişliyənməsən diş ititmə.

dişsiz ağız, daşsız dəyirman.

dişsiz ağız, süycü (şəkər) qamışı soranmaz.

dişsiz dil, yaramaz, dilsiz diş, azar. (dişsiz, dil yaramaz. dilsiz, diş azar).

dişsiz nənənin, dişli sözü olar.

dişsiz öğru poxun basar. (dişsiz öğru öz poxun basar).

dişsiz, dil yaramaz. dilsiz, diş azar.

diyən bilmir, bilən demir.

diz çöküb yaşıyandan, dik durub ölən yaxşı.

diz köçüp yaşayandan, dik durub ölən yaxşı.

dodağ gülərdə, büzülərdə, göz ağlarda, yumularda.

dodaq görkü gülüşdü, üzün görkü gözlə qaş. (görkü: gözəlliyi).

dodaqdan boğaza dadı qalır, ondan sora adı. (dodaqdan boğaza dadı qalır, ondan sora yadı).

dodaqdan boğaza dadı qalır, ondan sora adı. (dodaqdan boğaza dadı qalır, ondan sora yadı).

dodula bazar, dosluğu pozar.

doğacan qonşun olursa, ayıq düşməlisin. (doğacan: doğmağa meyilli).

doğada iyi kötü seçilməz, doğru yalan tapılmaz. (bu konular kişiyə, kişiliyə özdür). (doğada: təbiətdə) (özdür: məxsusdur).

doğan bilən quda oldum, doğanımdan oldum. (doğan: qohum). (quda: qohum) (doğanından olmaq: qohumundan olmaq. qohumun itirmək).

doğan sevgi doğurdan, yer salırsa ürəkdə, dodaq gülər, üz açılar, göz gülər. (doğurdan: gerçəkdən. həqiqətdən).

doğma dilin daşlayan, yuva qazdı, yad dillərə könlündə.

doğma ''ev eşik'', qızıl beşik.

doğma yurdun dəyəri, yadın yurtda bəllənər, eyi dosdun dəyəri, yaman dosla bəllənər. (yadın: yaban. biqanə).

doğmadıq oğuldansa, doğan yad yaxşı.

doğmalardan pir olmaz, olursada tez olmaz. (başqalar üçün adlım, öz elində az tanınmışlar üsdə deyilir). (üsdə: haqda). (tez olmaz: öləndən son olar).

doğmamış dayça yəhər, doğmamış qoduq palan istəməz.

doğmamış taya taxacaq gəmi, almamış mala, qoyacaq çulu düşünmə. (taya: dayça).

doğmamış taya taxacaq gəmi, almamış mala, qoyacaq çulu düşünmə. (taya: dayça).

doğra bəydə doğan yox, doğanlıda inam yox. (doğra: adil). (doğan: qohum). (adil hakimdə qohum tanımaz, qohumlu hakimdə, iman tanımaz). düz hakim, işində qohumluğu sanatmaq (dəxalət verməz), qohumluğu sanatan (dəxalət verən, hesaba salan) hakimdə inman olmaz).

doğru (gerçək) umut ölmədən sönməz.

doğru amac doğrulamaz hər yolu. (doğrulamaz: təsdiq edməz).

doğru amac əğri aracla varmaz. (aracla: yolla).

doğru amac əğri yolu bəğənməz, alçağ olan düzçağlara yol verməz. (düzçağ: düzolan. düz işləyən).

doğru amac yalan yolla çatılmaz, heç bir yaxşı, bir söz ilə atılmaz.

doğru aran nə bəkləmir utuşu, nə keçirmiş utuzu. (doğru aran: doğru gəzən. arif. ər. ərən).

doğru aşıvı, əğri başıvı yer (yeyər).

doğru canlansa, əğri büzülər!. (doğru dirçəlsə, əğri büzülər).

doğru danış, doğma ol. (doğru danışan, doğmalaşır).

doğru danışanın, papağı yırtığ olar.

doğru dil, daş yarar, əğri dil, baş yarar.

doğru dosluq oxşarı var sağlığa, gözə gəlməz biri əldə, biri təndə varikən.

doğru duvar, ucaq çıxar.

doğru düzgün edişlik, uğra işin buçuğu. (uğra işin: xeyr işin).

doğru düzgün edişlik, uğra işin buçuğu. (uğra işin: xeyr işin).

doğru düzler talandı, doğruuqlar yalandı.

doğru düzlər talandı, doğruluqlar yalandı.

doğru əğilər, əğri sınar.

doğru gəlincə, yalan dörd ayağ qaçar. (doğru qapıda, yalan bacada). (yalan qapıda, doğru bacada).

doğru gəlincə, yalan dünyanı utar.

doğru gәzәn əğrilərə tuş gəlir. əğri olan doğruları yemləyir.

doğru harda yurd salmış, yalan orda ev qurmuş.

doğru işi doğru yolda yaparsan, itgi yoxun qayğırmağa yer qalmaz.

doğru kişi versə sözü ötürməz, heç bir kölgə artıq boya götürməz.

doğru qapı doğru haçar, bəllidir açar.

doğru qapıya gəlsə, yalan bacadan qaçar.

doğru oğru yalan üçün donumuş, gerçək adlı heç bir nərsə yoxumuş.

doğru olsam ox kimi, yabana atarlar bəni, əğri olsam yay gibi, əldə tutarlar məni. (yalan, əğri gücənmədən gücə minər).

doğru olub çalış doğrular tanısın səni, oğru oldun tanışma, oğrular çalar səni. (tanışma: adlanma).

doğru olursa qadın, doğul tanır atasın. (doğru: düz). (doğul: oğul). (ana təkcə biridir ki uşağın dölün hardan aldığın bilir. uşaq atasını, anası ağzı ilə tanıyır. ana uşağa, atasını necə tanıdır isə, uşaqda ol kimi atasına baxır).

doğru seçim doğru amac bitirir.

doğru seçim yaşam yolun güllədər, yanlış olsa güllərini küllədər.

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovmuşlar: Her doğrunun her yerde söylenmeyeceğini belirtir. Sultanların, yöneticilerin yanında hokkabazları varmış. Padişaha acıbir haber verecekleri zaman, bir takım maskaralıklar yapar, patişahı güldürür, ortamı hazırlar. Padişaha üzüntülü haber verilirmiş. (Bayram Özdemir).

doğru söz qulağ yakmaz. (doğru söz, qulağ oxşamaz). {toxu (düz. doğru söz. gerçək. həqiqət), qulağ bəğənməz}.

doğru söz qulağı yasmaz (yaraşmaz).

doğru sözdə doğru yerdə deyilməyi doğrudur.

doğru sözün dəğəri iş başında biçilər.

doğru tapınaca özün, yalan tapmış yiyəsin.

doğru tutum kəmaz işdə yanlış yola sapdırır. (tutum: movze'). (kəmaz: çox az).

doğru tutuş doğru duruş yanlış sonuc bitirməz. (tutuş: qəzavət. təsmim). (duruş: movze').

doğru uzar, əğri azar.

doğru yalan açılsa, düşman toru pozular. (doğru yalanı açarsan, düşman torun qırarsan).

''doğru yanlış'' bizlə doğulmuş, bizlə boğulmuş. (''doğru yanlış'' bizlə oluşur, bizlə uçuşur). (''doğru yanlış'' bizsiz (düşüncəsiz) anlamsız).

doğru yoğmasa, əğri incəlməz!. (yuğmasa: gəlişməsə). (əğrilik, ot alağ kimi, ölməyir, soldurula bilir!).

doğru yola könüllə inan, usunla yürü. (usunla: ağılla).

doğru yolçu amacından yayınmaz. (yayınmaz: çaşmaz).

doğru yolda duran çin ərlər, güdməz qarşın baş verər. (çinərlər: ariflər). (qarşın: mukafat).

doğru yoldan əğri amac alınmaz.

doğru yolun əğrisin bilməyən, düzə çatmaz.

doğru yürü onat gəzin, onğ bolsun, əğri yürən qınaqlara tuş bolar. (onat: düz. qəvi). (onğ bolsun: ras gətirsin). (qınaqlara: qaxınclara. sərzənişlərə). (doğru yeri, düz, qəvi dolan, qut gətirsin, əğri yürən qaxınclara tuş bolar).

doğru, doğur kişiylə, yalan yaşır dünyaca.

doğruçul yalan, lüt yalandan yaman. (doğruçul: doğruya oxşar).

doğruçular qara gecdə ulduzla, oğruçular açıq gündə günəş ilə çalışır.

doğrudan, yalan yad edər. (yad edər: azdırar).

doğrudur köçübdü gücüm, keçibdi yaşım, düşəndə yada sən genə keçən gəncəm. (keçən gəncəm: gördüyün cavanam).

''doğrudur, doğru'', yalançının sözüdür, ''oğrudur, oğru'', yalançının özüdür.

doğrular kor oldular, oğrular armadılar. (armadılar: yorulmadılar. utanmadılar).

doğruları tumarla, yanlışların unutma.

doğruların çevrəsində yalançıya yer olmaz.

doğruların doğduqca, yanlışların boğular.

doğruluğa çalışan, oğruluqdan qaçınmış.

doğruluğu unutma, oğruluqlar qapıda.

doğruluq dos qalasıdır.

doğruluq eşq tanımaz, eşq doğruluq.

doğruluq ən qıyın tapılmağa, ən qolay itirməyə. (doğruluq: yalançısızlıq). (qıyın: çətin).

doğrunu ötür arada itər, yalanı ötür yiyəsi oğurlar. (doğru qorunmalıdır).

doğrunu vuran çox olar, doğrunu tutan az.

doğrunu yalağ, yalanın dayaq yanında. (doğrunu yaltaq pozar, yalanın ilərişi güc, çomaqladı).

doğrunu, yalan yad edər. (yad edər: azdırar).

doğrunun başın vursan, oğru qalar.

doğrunun başın vursan, 'oğru' qalar.

doğrunun beli sınmış, oğru ona inanmamış.

doğrunun əğrisin görmək, əğrinin ipin hörmək. (nərsənin ipin hörmək: nərsənin ipin eşmək: nərsəni tələyə salmaq).

doğrusu artıq sana verməli yox məndə, bu mən sevsən, bu yol gedsən.

doğruya dayaq tapılsa, yalan oğru ayaq tutub duranmaz. (oğru: əğri).

doğruyu danan! oğruyu qapan, yalanı danan! doğruya yaman. (qapan: qoruyan). (yaman: dönük. pis. iblis. düşman).

doğrünu doğur, yalanı boğur.

doğulan yarın, keçəni boğur!.

doğulan yerin əri ol, doyulan yerin iti yox.

doğulmuşuq qəfəsdə, uçuş bilməz quşlarız.

doğum ölüm bir gün, yaşam minlər.

doğursa bir uşaq ana, boşludur ana, anadil ona.

doğursa güc başdan, sayqı könüldə doğur.

doğuzdan dayı, öküzdən əmi olmaz.

doğuzluqdan, doğuz qaçmaz. (domuzluqdan, domuz qaçmaz).

doğuzu bataqda bas. (bataqda: batlaqda).

doğuzu maşa, gələni aşa öğrətmə. (öğrətmə: dadandırma).

doğuzun acı, darıdan çıxmaz, ayının acı oynamaz.

doxsana yaş aşanda, qalmaz sevda başında.

doqquz at bir qazığa bağlanmaz.

doqquz don geyən doqquzuda qırmızı, bir donun ağdır sənin, biridə qara.

doqquzun aşan, onada çatar.

doqquzun yıxıb, bir ocaq tikib.

dolandırmadan başıvı evrən, sür evrəni başınla dolan.

dolanmaqlar qocaltmaz, dolanmamaq qocatar!.

dolar könül sevincə, doymaq ona olumsuz.

dolası nisgilivə yoxdu mənə ağ günlər.

dolçası yox, ip sallamaz, su çıxmaz, bilim almaz, söz öğrəşməz us almaz. (us: ağıl).

dolma yerdə yapı salınmaz. (doldurulmuş. içini doldurmaqla, içinə tökməklə yapılan yer).