Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı


 Müdafiənin şamil olunduğu əsas



Yüklə 1,45 Mb.
səhifə14/122
tarix28.12.2021
ölçüsü1,45 Mb.
#15190
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   122
2.2.3. Müdafiənin şamil olunduğu əsas 

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnda mövcud olan "müdafiənin şamil

28

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ üzrə Məlumat kitabı



____________________________

22. AİHM, Carson və Başqaları Birləşmiş Krallığa qarşı [GC] (No. 42184/05), 16 mart 2010.

23. AƏM, Dekker Stichting Vormingscentrum voor Jong Volwassenen  (VJV-Centrum) Plusa qarşı, İş C-

177/88 [1990] ECR I-3941, 8 noyabr 1990. Oxşar olaraq, AƏM, Webb EMO Air Cargo (UK) Ltdyə qarşı,

İş C-32/93 [1994] ECR I-3567, 14 iyul 1994.



olunduğu  əsaslar",  yəni  cins,  seksual  orientasiya,  əlillik,  yaş,  irq,  etnik

mənşə, vətəndaşlıq və din və ya əqidə 4-cü fəsildə müzakirə olunacaq. Bu

fəsildə  isə  daha  əlverişsiz  rəftarla  müdafiənin  şamil  olunduğu  əsas

arasında səbəbli əlaqənin mövcudluğunun zəruriliyi diqqət mərkəzində ola-

caq. Bu əlaqənin mövcudluğunu müəyyənləşdirmək üçün sadəcə belə bir

sual  verilməlidir:  cinsi,  irqi,  yaşı  fərqli  olsaydı  və  ya  müdafiənin  şamil

olunduğu hər hansı digər əsaslar baxımından mənsubiyyəti fərqli olsaydı,

şəxs daha əlverişsiz rəftara məruz qalacaqdımı? Əgər bu sualın cavabı

müsbətdirsə,  o  halda  daha  əlverişsiz  rəftarın  səbəbi  məhz  sözügedən

əsasdır. 

Tətbiq  edilən  qayda  və  ya  praktika  müdafiənin  şamil  olunduğu  əsasla

qırılmaz surətdə əlaqəli olan başqa bir amillə əlaqədardırsa, o halda həmin

qayda və ya praktikanın "müdafiənin şamil olunduğu əsasla" aydın şəkildə

əlaqəli olması vacib deyil. Mahiyyət etibarı ilə, bilavasitə ayrı-seçkiliyin baş

verib-vermədiyi  araşdırılarkən  belə  bir  məsələ  qiymətləndirilir  ki,  daha

əlverişsiz rəftarın səbəbi şikayət edilən amillə qırılmaz surətdə əlaqəli olan

"müdafiənin şamil olunduğu əsasdırmı"? 

Nümunə: James Eastleigh Borough Şuraya qarşı məhkəmə işində

cənab James İstlidəki üzgüçülük hovuzunun ərazisinə daxil olmaq

üçün giriş haqqı ödəməli, arvadı xanım James isə ödəməməli idi.

24

Onların hər ikisinin 61 yaşı vardı. Pulsuz giriş haqqı yalnız xanım



James  üçün  nəzərdə  tutulmuşdu,  çünki  o,  pensiyada  idi,  cənab

James isə hələ pensiyaya çıxmamışdı, belə ki, Birləşmiş Krallıqda

kişilərin pensiya yaşı 65 olduğu halda, qadınların pensiya yaşı 60 idi.

Üzgüçülük  hovuzunun  ərazisinə  pulsuz  giriş  haqqında  qayda

pensiyaçı  statusuna  əsaslansa  da,  pensiya  hüququ  cinsi

mənsubiyyətdən  asılı  olaraq  fərqli  idi.  Birləşmiş  Krallığın  Lordlar

Palatası bu nəticəyə gəldi ki, cənab James əks cinsə mənsub olsaydı,

arvadı ilə necə davranılmışdısa onunla da o cür davranılardı. Bundan

başqa, Lordlar Palatası bu rəftarın arxasındakı niyyət və motivin iş

üçün əhəmiyyət kəsb etmədiyini müəyyənləşdirdi və əsas diqqətini

sadəcə rəftarın özünə yönəltdi. 

29

Ayrı-seçkiliyin kateqoriyaları və ondan müdafiə vasitələri



____________________________

24. James Eastleigh Borough Şuraya qarşı [1990] UK House of Lords 6, 14 iyun 1990-cı il.




Nümunə: Marukonun işində homoseksual cütlük "birgə yaşamağa"

başlamışdı.

25

Sonradan şikayətçinin cinsi tərəfdaşı öldü və şikayətçi



mərhum  cinsi  tərəfdaşının  əmək  pensiyası  sistemini  idarə  edən

şirkətdən  "dul  şəxs  üçün  pensiya"  tələb  etmək  istədi.  Şirkət

şikayətçiyə ödəniş etməkdən imtina edərək belə əsas gətirdi ki, dul

şəxs üçün pensiya yalnız ər-arvada ödənilə bilər, o isə mərhumla

nikahda  olmayıb.  AƏM  qəbul  etdi  ki,  pensiya  ödəməkdən  imtina

edilməsi  əlverişsiz  rəftara  bərabərdir  və  bu,  əmsal  şəxs  qismində

"nikahda olan" cütlüklərlə müqayisədə daha əlverişsiz rəftardır. AƏM

bu  qənaətə  gəldi  ki,  Almaniyada  "birgə  yaşayışa"  keçmə  birgə

yaşayan  cütlük  üçün  ər-arvadda  olduğu  kimi  çoxlu  sayda  eyni

hüquqlar  və  vəzifələr  yaradır  və  onlar  xüsusən  dövlətin  pensiya

sistemlərinə aiddir. Buna görə də o, bu işin məqsədləri üçün belə

hesab  etdi  ki,  birgə  yaşayan  tərəfdaşlar  ərlə  arvadın  durumuna

bənzər vəziyyətdədirlər. AƏM daha sonra bildirdi ki, bu hal, seksual

orientasiyaya əsaslanan ayrı-seçkiliyə bərabərdir. Beləliklə, onların

nikaha  girə  bilməməsi  onların  seksual  orientasiyası  ilə  qırılmaz

surətdə əlaqəli idi. 

Nümunə:  Əziz  Kiprə  qarşı işdə  ərizəçi  şikayət  etmişdi  ki,  etnik

mənşəyinə  görə  Kipr  türkü  olduğu  üçün  səsvermə  hüququndan

məhrum edilib.

26

Həmin vaxt qüvvədə olan Kipr qanunvericiliyi par-



lament seçkilərində Kipr yunanları ilə Kipr türklərinin yalnız öz etnik

icmalarında səs vermələrinə icazə verirdi. Lakin Şimali Kiprin Türkiyə

tərəfindən işğalından bəri türk icmasının üzvlərinin böyük əksəriyyəti

ərazini  tərk  etmişdilər  və  onların  parlament  seçkilərində  iştirakı

dayandırılmışdı. Müvafiq olaraq, şikayətçinin səs verə biləcəyi hər

hansı  namizədlər  siyahısı  yox  idi.  Hökumət  şikayətçinin  səs  verə

bilməməsinin  səbəbi  kimi  onun  səs  verə  biləcəyi  namizədlərin

olmamasını göstərsə də, AİHM belə qənaətə gəldi ki, seçki qaydaları

ilə  Kiprin  türk  icmasına  mənsubluq  arasında  sıx  əlaqənin  olması,

eləcə də hökumətin seçki qaydalarını mövcud vəziyyətə uyğunlaşdıra

bilməməsi o demək idi ki, bu hal etnik mənşə əsasında birbaşa ayrı-

seçkiliyə bərabərdir. 

30

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ üzrə Məlumat kitabı



____________________________

25. AƏM, Maruko Versorgungsanstalt der deutschen Bühnene qarşı, iş № C-267/06 [2008] ECR I-1757,

1 aprel 2008-ci il.

26. AHM, Əziz Kiprə qarşı (ərizə № 69949/01), 22 iyun 2004-cü il. 




Məhkəmələr "müdafiənin şamil olunduğu əsas" anlayışının əhatə dairəsinə

geniş çərçivəli şərh veriblər. O, "əlaqələndirici ayrı-seçkiliyi" özündə ehtiva

edə bilər, bu halda ayrı-seçkiliyin qurbanı olan şəxsin özü müdafiənin şamil

olunduğu  xüsusiyyətlərə  şəxsən  malik  olmur.  Bu  anlayış  həmçinin

mücərrəd şəkildə şərh olunan konkret əsası özündə ehtiva edə bilər. Bu o

deməkdir ki, təcrübədə fəaliyyət göstərən hüquqşünaslar daha əlverişsiz

rəftarın arxasındakı səbəbi mütləq ətraflı təhlil etməli, müdafiənin şamil

olunduğu  əsasın  həmin  rəftarın  birbaşa  və  ya  dolayı  səbəbi  olduğunu

göstərən dəlilləri nəzərdən keçirməlidirlər. 

Nümunə: Colemanın işində ana iddia edirdi ki, oğlunun əlil olması ilə

əlaqədar olaraq işdə əlverişsiz rəftara məruz qalıb.

27

Oğlunun əlil



olması  onun  işə  gecikməsinə  və  məzuniyyət  dövrünün  oğlunun

tələbatlarına uyğunlaşdırılmasını xahiş etməsinə səbəb olurdu. Onun

xahişləri rədd edilib, ona işdən azad olunacağı barədə xəbərdarlıq

edilib və uşağının səhhəti ilə bağlı alçaldıcı sözlər söylənilibi. AƏM,

onun  analoji  vəzifələrdə  çalışan  və  belə  uşağı  olan  həmkarlarını

müqayisə oluna bilən nümunə qismində götürərək bu qənaətə gəldi

ki,  tələb  olunan  hallarda  onların  iş  fəaliyyəti  vəziyyətlərinə

uyğunlaşdırılır. AƏM, həmçinin qəbul etdi ki, bu rəftar onun uşağının

əlilliyi ilə əlaqədar ayrı-seçkiliyə və təqibə bərabərdir. 

Nümunə: Vellerin işində rumıniyalı qadın macarıstanlı kişi ilə nikahda

idi  və  cütlüyün  dörd  uşağı  vardı.

28

O,  Macarıstan  vətəndaşı



olmadığına  görə  doğuşdan  sonra  analıq  müavinəti  tələb  etmək

hüququna  malik  deyildi.  Onun  əri  müavinət  almaq  üçün  müraciət

etmiş, amma hökumət müraciəti rədd edərək bildirmişdi ki, müavinət

yalnız  analara  ödənilir.  AİHM  bu  qənaətə  gəldi  ki,  o,  cinsi

mənsubiyyəti ilə deyil, atalığı ilə əlaqədar ayrı-seçkiliyə məruz qalıb,

belə ki, övladlığa uşaq götürmüş kişi cinsindən olan valideynlər və

kişi  cinsindən  olan  qəyyumlar  müavinət  üçün  müraciət  etmək

hüququna  malik  olduqları  halda,  bioloji  atalar  bu  hüquqa  malik

deyildilər. Şikayət ərizəsi həmçinin uşaqlar tərəfindən verilmişdi, onlar

31

Ayrı-seçkiliyin kateqoriyaları və ondan müdafiə vasitələri



____________________________

27. AƏM, Coleman v Attridge Law and Steve Law, iş № C-303/06 [2008] I-5603, 17 iyul 2008-ci il.

28. AHM, Veller Macarıstana qarşı, (ərizə № 44399/05), 31 mart 2009-cu il.



atalarına müavinətin ödənilməməsi ilə əlaqədar olaraq ayrı-seçkiliyə

məruz qaldıqlarını iddia edirdilər və AİHM bunu qəbul etdi. Beləliklə,

uşaqlar atalarının bioloji ata statusu ilə əlaqədar olaraq ayrı-seçkiliyə

məruz qalmışdılar. 

Nümunə: P. S. Və Cornwall County Councila qarşı işində şikayətçi

kişi  cinsiyyətini  qadın  cinsiyyətinə  dəyişmək  prosesində  olduğu

zaman işəgötürəni tərəfindən işdən azad edilmişdi. AƏM bu qənaətə

gəldi ki, işdən azad edilmə ona qarşı əlverişsiz rəftar təşkil edir.

29

Əmsal şəxsə gəlincə, AƏM bildirdi ki, "şəxs, cinsiyyətini dəyişmək



niyyətində  olduğuna  və  ya  dəyişdiyinə  görə  işdən  azad  edilirsə,

cinsiyyətini  dəyişməzdən  əvvəl  mənsub  olduğu  cinsə  aid  olan

şəxslərlə müqayisədə əlverişsiz rəftara məruz qalmış olur". Rəftarın

səbəblərinə  gəlincə,  baxmayaraq  ki,  şikayətçinin  qadın  və  ya  kişi

olması  səbəbindən  fərqli  rəftara  məruz  qaldığını  sübuta  yetirmək

mümkün deyildi, fərqli rəftarın cins anlayışı ilə əlaqədar olduğunu

sübut etmək olardı.


Yüklə 1,45 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   122




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin