kil 3.1. Kə smiyin texnoloji sxemi
Südün qəbulu
Pasterizə
Separasiya
Soyudulma
Turşulaşdırma
Pıxtanın kəsilməsi
Zərdabın ayrılması
Kərə yağının əlavə
edilməsi
Kəsmiyin soyudulması
Qablaşdırma
Saxlanma və nəqletdirmə
Qabaqcadan hazırlanmış qursaq
fermenti
Qabaqcadan hazırlanmış kalsium xlorid
məhlulu
Qabaqcadan hazırlanmış maya
60
Şə
kil 3.2. Kə smiyin istehsalının axın xə tti
1 – südü saxlamaq tutumu; 2,4 – mə rkə zdə nqaçma nasosları; 3 – sə viyyə bakı; 5 – plastinli
pasterizator; 6 – südtə mizlə yici separator; 7 – qaymaqayırıcı separator; 8 – qaymaq üçün
soyuducu; 9 – qaymaq üçün tutum; 10 – rotasiyalı nasos; 11 – südü turş ulaş dırma tutumu; 12 –
membranlı nasos; 13 – kə smik üçün separator; 14 – ş nekli qaldırıcı; 15 – kə smik və qaymaq
qarış dırıcısı; 16 – kə smiyin soyuducusu; 17 – kə smik üçün arabacıq; 18 – qaymaq üçün çə n; 19
– maya, qursaq, fermenti və kalsium xloridin daxil olması üçün boru.
Südün qəbulu. Südün qəbulu ciddi surətdə partiyalar üzrə aparılmaqla
keyfiyyətinə nəzarət olunur.
Südün pasterizəsi. Yoxlanılmış süd 18-20 saniyə ərzində pasterizə olunur.
Pasterizə temperaturu hazır məhsulun fiziki-kimyəvi xüsusiyyətlərinə təsir
göstərmiş olur və məhsulun çıxımına da təsir göstərir.
Südün separasiyası. Süd təmizləyicinin separatorundan turşulaşması üçün
xüsusi tutuma göndərilir, qaymaqlar isə nasoslar vasitəsilə qaymaqlar üçün nəzərdə
tutulmuş separatora köçürülür və sonra soyudularaq qaymaq saxlanmaq üçün
tutuma ötürülür.
Turş ulaş ma temperaturuna qə də r südün soyudulması. Pasterizə olunmuş
və separasiya edilmiş süd plastinli-soyuducu qurğuda 5 dəqiqə müddətində
soyudulur (ilin isti vaxtında 28-30ºS, soyuq vaxtı isə 30-32ºS) və turşulaşdırılmaq
üçün xüsusi tutumlara köçürülür.
Südün turş ulaş dırılması. Kəsmik üçün mayaları təmiz mezofil strepto-
kokklarda hazırlanaraq istifadə olunur və miqdarı 1-5% təşkil edir.
61
Kəsmiyin qursaq-turşuluq üsulunda maya istifadə olunduqdan sonra 40%-li
kalsium xlorid əlavə olunur. Bunun üçün 400 q duz 1 ton süddə həll olunur.
Kalsium xlorid pasterizə olunmuş süddə qursaq fermentinin təsiri ilə reduksiya
olunaraq yaxşı ayrılan zərdab əmələ gəlir. Bundan sonra təcili surətdə südə 1%-li
qursaq ferment məhlulu əlavə olunur. Bu ferment məhlulu 1 ton südə 1 q məhlul
ə
lavə olunur.
Qursaq fermenti qaynadılmış və 35ºS soyudulmuş suda həll olunur.
Qursaq – turşulaşma üsulunda turşulaşma 4-6 saat müddətində davam edir.
Pıxtı alındıqdan sonra onun hazır olmasını turşuluğa və parçalanmasına görə təyin
edirlər. Kəsmikli parçla pıxtının üst qatı ayrılır və möhkəm qarışdırılaraq eynicinsli
kütlə alındıqdan sonra pipetlə 10 ml götürülür və üzərinə 20 ml distillə su əlavə
edilir. Bundan sonra qatışığın üzərinə 2-3 damcı fenolftalin əlavə edildikdən sonra
möhkəm qarışdırılmaqla tərkibində davamlı açıq çəhrayı rəng alınana qədər 0,1 n
qələvi məhlulu ilə titrlənir. Alınmış nəticəni 10 vurmaqla pıxtının turşuluğu təyin
edilir.
Bundan sonra qursaq – turşuluq üsulunda hazır pıxtı xüsusi məftilli bıçaqlarla
tərəfləri 2 sm olmaqla kublara kəsilir və 40-60 dəqiqə dincə qoyulmaqla zərdabın
tərkibindən intensiv ayrılması təmin olunur.
Ə
gər zərdabın ayrılması zəif gedərsə, pıxtı 40ºS temperatura qədər qızdırı-
laraq 30-40 dəqiqə saxlanılır. Sonra pıxtıdan zərdabın ayrılması üçün preslənir və
bu proses 16ºS temperaturda aparılmaqla 1 saat müddətində başa çatdırılır. Sonra
kəsmiyin tərkibinə qaymaq və ya kərə yağı əlavə edilməklə yağlılığı 9%-ə
çatdırılır.
Bundan sonra kəsmik soyudulur. Bu məqsədlə kəsmiyi 8ºS-yə qədər soyu-
dulur və sonra hazır məhsul qablaşdırıcı maşınlarda (9) 250, 500 qramlıq polietilen
və ya kağız paketlərə və 5 kq konteynerlərə qablaşdırılır.
Hazır məhsulun saxlanılması. Kəsmik kütləsini - 18ºS və - 25ºS tempe-
raturdan aşağı olmayan şəraitdə, nəmliyi 75% olmaqla 4 ay müddətində saxlanılır.
Ticarət şəbəkələrində kəsmik 5 sutkadan artıq olmayaraq soyuducu kamera-
larda - 12ºS temperaturda və 75% nəmlik şəraitində saxlanılmalıdır.
62
3.2. Keyfiyyə t sisteminin müə ssisə də tə dqiqinin alqoritmi
Müəssisədə buraxılan məhsulun təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istehsalın
bütün mərhələlərində XASSP (HACCP) sistemini tətbiq etmək vacibdir. Belə
sistemi yaratmaq üçün şəkil 3.3 və 3.4 uyğun alqoritmi tətbiq olunmalıdır.
Şə
kil 3.3. Sistemin tətbiqi alqoritmi
Başlanğıc
XASSP sisteminin yayılma sahəsinin təyini
stehsal olunan məhsulun keyfiyyəti təhlükəsizliyi
sahəsində siyasətin təyini
XASSP sisteminin tərtibi üzrə işçi qrupunun
yaradılması
XASSP işçi qrupunun və müəssisə rəhbərliyinin
təlimi
Məhsul barədə məlumat
stehsal barədə məlumat
Təhlükələrin aşkarlanması
Risklərin təhlili
1
ş
lərin təşkili
lkin məlumatın təşkili
Nəzərə alınan təhlükəli
amillərin seçimi
63
Şə
kil 3.4. Sistemin tə tbiqi alqoritmi, 2-ci hissə
XASSP sisteminin tətbiqində və istehsalın işində böhranlı sınaq nöqtələrinin
(BSN) təyini mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Alqoritmə görə BSN təyini üçün aşağıdakı əməliyyatlar aparılır:
-
risklər aşkarlanır və təhlil olunur;
-
BSN təyin olunur;
-
hər bir BSN böhranlı sərhədlər müəyyən edilir;
-
hər bir BSN üçün monitorinq sistemi tərtib olunur;
-
düzəliş hərəkətləri tərtib edilir;
-
daxili yoxlamalar üçün tədbirlər tərtib edilir;
BSN təyini
Hər bir BSN böhranlı sərhədlərin təyini
Hər bir BSN üçün monitorinq sisteminin tərtibi
Düzəliş hərəkətlərinin tərtibi
XASSP sisteminin daxili yoxlamalarının həyata
keçirilməsi
XASSP sənədlərinin daxil edilməsi
1
BSN seçilməsi
Monitorinq
darəetmə
Son
64
-
hər bir BSN üçün sənədləşdirmə siyahısı tərtib olunur.
“Sevimli Dad” MMC keyfiyyətli işin aparılması üçün biz, ilk növbədə ilkin
tapşırıqları və prioritetləri təyin etməliyik:
-
XASSP sisteminin yayılması sahəsini təyin etmək;
-
stehsal olunan məhsulun keyfiyyəti və təhlükəsizliyi sahəsində siyasəti
təyin etmək;
-
XASSP sisteminin tərtibi üzrə işçi qrupunun yaradılması;
-
XASSP işçi qrupu və rəhbərliyin təlimi.
Bizim məqsədimiz müəssisədə kəsmik istehsalı xəttində XASSP sistemini
yaymaqdır. Bu sistemin müəssisədə tətbiq edilməsi üçün ilk növbədə işçi qrup
müəssisə tərəfindən yaradılmaqla bu zaman isə istehsalatda çalışan texnoloqlar,
sex rəisləri və operatorlar, laboratoriya əməkdaşları cəlb olunmalıdır. şçi qrupun
tərkibində XASSP sisteminin effektiv tətbiq ediməsi məqəsdi ilə bir nəfər
koordinator və texniki katib fəaliyyət göstərməlidir.
XASSP sisteminin əsas iş prinsiplərindən biri də istehsalda nəzərə alınan
təhlükəli amillərin seçilməsidir. Bu zaman böhranlı sınaq nöqtələrinin aşkar
olunması üçün mütləq ümumi qəbul olunmuş standartlara və müəssisənin texniki
şə
rtlərinə söykənmək olduqca vacibdir. Təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda hələ
XASSP sistemi və SO 22000 hələ qəbul olunmayıbdır və bu sistemlərin tətbiqi ilə
ə
sasən Türkiyə və Rusiya dövlətləri və onların ölkəmizdə olan şöbələri məşğul
olur.
XASSP sisteminin müəssisədə işlənilməsi üçün aşağıdakı mövcud
məlumatları istifadə edirik:
-
standart “Kəsmik texniki şərt” AZS 089-2003;
-
XASSP sistemi əsasında qida məhsullarının keyfiyyətinin idarə olunması
DÜ ST P 51705.1-2001.
Riskləri qiymətləndirmək üçün biz hər potensial amil üçün onun
xarakterizəsini ifadə edən cədvəllər tərtib etmişik.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, bizim tərəfdən risklərin qiymətləndirilməsi
üçün cədvəl tərtib edilməklə təhlükələrin xarakterizəsi göstərilmişdir. Təhlükələr
65
növünə görə bioloji və mikrobioloji (bakterial), fiziki (kənar əşyalar) və kimyəvi
(ximikatlar, toksikantlar) olur.
4 mümkün qiymətləndirmə variantları əsasında i – təhlükəli amilin
reallaşdırılması ehtimalı olacaqdır:
1 – praktiki sıfıra bərabərdir; 2 – cüzi; 3 – kifayət qədər; 4 – yüksək (cədvəl
3.1).
Cədvəl 3.1
stehsalda ehtimal olunan risklə r, amil tipi
№
Təhlükəli amil qrupunun adı və
yaranma səbəbi
Yayılma sahəsi.
Təhlükə tipi, B
və ya M/B, X,F.
Təhlükə-
li amilin
realizə
ehtimalı
Nəticə-
lərin
ağızlığı
BNN təyini
üçün
qeydiyyatın
lazım
olması
1
2
3
4
5
6
1.
Südün yağ fraksiyasının dəyişməsi
Südün yanıq dadı (hidroliz)
Kəskin dad (doymamış yağ
turşularının oksidləşməsi)
Acı dad və spesifik ətir
Mikrokokklar və streptokokklar
Südün qəbulu
B
2
2
Bəli
2.
Südün natamam pasterizəsi
Südün
pasterizəsi
B
2
2
Bəli
Avadanlığın keyfiyyətsiz
yuyulması
X
1
2
Bəli
3.
Südün keyfiyyətsiz separasiyası
Südün
separasiyası
B
2
1
Xeyr
Separasiya qurğusunun yuyucu
vasitələrinin elementləri
X
2
2
Bəli
4.
Keyfiyyətli yuyulma
Südün
soyudulması
X
3
2
Bəli
5.
Suda parazit xəstəliklərinin
törədiciləri, ağır metallar
Mezofil aerob mikroorqanizmlər
Mayanın
gəlməsi:
B
3
2
Bəli
Sodanın istifadəsi, keyfiyyətsiz
yuyulma
X
1
2
Bəli
Sexin tikinti materialları
Tullantılar
F
1
1
Xeyr
6.
Suda ağır metalların mövcudluğu
çməli suya nəzarət
Kalsium
xloridin əlavə
edilməsi:
B
1
2
Bəli
66
Cədvəl 3.1-in ardı
1
2
3
4
5
6
Mezofil aerob, fakultativ anaerob
mikroorqanizmlər
Həll olmayan kalsium və
maqnezium sabunları və digər
elementlər
X
2
2
Bəli
Tikinti materialları, şəxsi əşyalar,
tullantılar
F
1
1
Bəli
7.
Qursaq fermentinin dozasının artıq
olması
Qursaq
fermentinin
daxil edilməsi
2
2
Bəli
Yuyucu vasitələrin həll olmayan
elementləri
X
2
2
Bəli
Şə
xsi əşyalar
tullantılar
F
1
2
Bəli
3.3. Böhranlı nə zarə t nöqtə lə rinin monitorinq sistemi
Bu sistemin monitorinqi kəsmiyin istehsalı prosesində təhlükəsizliyi
araşdırmaq məqsədilə ilə aparılaraq nəticələri cədvəl 3.2-də göstərilmişdir.
Cədvəl 3.2
№
BSN
BSN adı
Böhranlı hüdudlar
Monitorinq proseduru
1
2
3
4
1.
Pasterizə qurğusunda yuyucu vasitələrin
qalığı
Yol verilmir
Kimyəvi təhlilin
aparılması
2.
--------"--------
--------"--------
--------"--------
3.
Xəstəlik törədicilərin mövcudluğu
Kessler mühitində qaz
ə
mələ gələn halda
mikrofloranın
miqdarından asılı
olmayaraq yol
verilmir
Mikrobioloji təhlil
üçün nümunənin
götürülməsi
4.
Yuyucu vasitələrin elementləri
Yol verilmir
Kimyəvi təhlilin
aparılması
5.
Təhlükəli
mikroorqanizmlərin
işçi
səthində olması
Kessler mühitində qaz
ə
mələ gələn halda
mikrofloranın
miqdarından asılı
olmayaraq yol
verilmir
Mikrobioloji təhlil
üçün nümunənin
götürülməsi
6.
Yuyucu vasitələrin elementləri
Yol verilmir
Kimyəvi təhlilin
aparılması
67
Cədvəl 3.2-nin rdı
1
2
3
4
7.
Xəstəlik törədicilərin mövcudluğu
Kessler mühitində qaz
ə
mələ gələn halda
mikrofloranın
miqdarından asılı
olmayaraq yol
verilmir
Mikrobioloji təhlil
üçün nümunənin
götürülməsi
8.
Yuyucu vasitələrin elementləri
Yol verilmir
Kimyəvi təhlilin
aparılması
9.
Xəstəlik törədicilərin mövcudluğu
Kessler mühitində qaz
ə
mələ gələn halda
mikrofloranın
miqdarından asılı
olmayaraq yol
verilmir
Mikrobioloji təhlil
üçün nümunənin
götürülməsi
10.
Yuyucu vasitələrin elementləri
Yol verilmir
Kimyəvi təhlilin
aparılması
68
NƏ T CƏ VƏ TƏ KL FLƏ R
1.
Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində ekoloji təmiz qida məhsullarının
orqanoleptiki, fiziki-kimyəvi göstəriciləri konkret şəkildə xarakterizə olunmaqla
qida zəhərlənməsi və qarşılıqlı əlaqələri araşdırılmışdır.
2.
Yeyinti qatqıları və onların qida məhsulları istehsalında istifadəsinin elmi-
nəzəri əsasları öyrənilmişdir.
3.
Gündəlik tələbatımızda istifadə edilən qida məhsullarının ekoloji
aspektləri şərh olunmuşdur.
4.
Tədqiqat obyekti kimi süd və süd məhsulları kimi kəsmiyin fiziki-kimyəvi
və texnoloji xüsusiyyətləri öyrənilmişdir.
5.
Ərzaq xammalı və qida məhsullarının bioloji və kimyəvi təbiətli
maddələrlə çirklənməsi problemi və profilaktikası araşdırılmışdır.
6.
Süd və kəsmik kimi qida məhsullarının tərkibində mikroorqanizmlərin və
ağır metalların tərkibi və miqdarı öyrənilməklə ekoloji təhlükəsizliyi təmin etmək
hüdudları bu qida məhsullarında ilk dəfə yerli məhsullar üçün müəyyən edilmişdir.
7.
Süd və süd məhsullarının ekoloji təhlükəsizliyini və xüsusilə yüksək
keyfiyyət göstəricilərini təmin etmək üçün XASSP sisteminin tətbiq edilməsi
tövsiyə olunmuşdur.
69
ST FADƏ OLUNMUŞ Ə DƏ B YYAT S YAHISI
1.
Azərbaycan Respublikasının ərzaq təhlükəsizliyi proqramı. Bakı,
«Qanun», 2003, 36s.
2.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartlaşdırma sistemi. Bakı, Azər-
Dövlətstandart, 1998.
3.
Qurbanov N.H., Omarova E.M. « aşə məhsulları texnologiyasının nəzəri
ə
sasları». Dərslik. Bakı: « qtisad Universiteti Nəşriyyatı», 2010, 548 s.
4.
Артемова Е.Н., Баранов В.С. Технологические свойства пищевой
продукции
. Учебное пособие. Орел: Орел ГТУ, 2002, 112с.
5.
Артемова Е.Н., Василенко З.В. Растительные добавки в технологии
пищевых
продуктов. Орел: Орел ГТУ, 2004, -244с.
6.
Архипова А.Н. Пищевые красители, их свойства и применение.
Ж
.Пищевая промышленность, 2000, №4, с.66-69.
7.
Афонькин С.Ю. Опасные продукты. – СПб.: Изд-во «А.В.К.», 2001. –
160 с.
8.
Бабанская Н.Г., Васильева С.Б., Позняковский В.М. Безопасность про-
довольственного
сырья и пищевых продуктов: учебное пособие - / Кеме-
ровский
технологический институт пищевой промышленности. - Кемерово,
2005. - 140 с.
9.
Бабиченко Л.В. Основы технологии пищевых производств. М.:
Экономика
, 1983, -216с.
10.
Безвредность пищевых продуктов. / Под. ред.Г.Р.Робертса. – Пер. с
англ
. – М.: Агропромиздат, 1986. - 287 с.
11.
Беркетова Л.В. Биологически активные добавки – источники
пищевых
волокон. М., Ж.Пищевая промышленность, №6, 2003, с.80-82.
12.
Гофман В.Р. Безопасность продовольственного сырья и продуктов
питания
: тест–контроль. – Челябинск: Изд. ЮУрГУ, 2002. – 47 с.
70
13.
Гофман В.Р. Экологические и социальные аспекты экономики
природопользования
: Учебное пособие. – Челябинск: Изд. ЮУрГУ, 2001. –
631 с.
14.
Гофман В.Р. Экологические основы безопасности продовольствен-
ного
сырья и товаров. – Челябинск: Изд. ЮУрГУ, 2002. – 83 с.
15.
Григорьева Р.З. Безопасность продовольственного сырья и продуктов
питания
: Учебное пособие. – Кемеровский технологический институт пище-
вой
промышленности. – Кемерово, 2004. – 86 с.
16.
Дмитриченко М.И. Экспертиза качества и обнаружение фальсифи-
кации
продовольственных товаров. – СПб.: Изд. Питер, 2003. – 160 с.
17.
Донченко Л.В., Надыкта В.Д. Безопасность пищевого сырья и про-
дуктов
питания. – М.: Пищепромиздат, 1999. – 352 с.
18.
Дудкин М.С., Щелкунов Л.Ф. Новые продукты питания. – М.: Изд.
«Наука», 1998. – 304 с.
19.
Закревский, В.В. Безопасность пищевых продуктов и биологически
активных
добавок к пище: практическое руководство по санитарно- эпиде-
миологическому
надзору. – СПб.: ГИОРД, 2004. - 280 с.
20.
Зуев Е.Т., Фомин Г.С. Питьевая и минеральная вода. Требования ми-
ровых
и европейских стандартов к качеству и безопасности. – М.: Про-
тектор
, 2003. – 320 с.
21.
Израэль Ю.А. Экология и контроль состояния природной среды. - М:
Гидрометеоиздат
, 1984. - 557 с.
22.
Кантере В.М., Матисон В.А., Хангажеева М.А., Сазонов Ю.С.
Система
безопаснгости продуктов питания на основе принципов ХАССП:
Монография
РАСХН, 2004. – 462 с.
23.
Кантере В.М., Матисон В.А., Сазонов Ю.С. Системы менеджмента
безопасности
пищевой продукции на основе международного стандарта ИСО
22000: Монография. – М.: Типография РАСХН, 2006. – 454с.
24.
Красильников В.Н. Проблема рынка продовольственного сырья в
связи
с производством трансгенной продукции. Ж. Пищевая промышлен-
71
ность
, 2003, №11, с.66-68.
25.
Кривошин Д.А., Муравей Л.А., Роева Н.Н. и др. Экология и безопас-
ность
жизнедеятельности. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2000. - 447 с.
26.
Крылова Г.Д. Основы стандартизации сертификации метрологии.
Учебник
для вузов. 2-е изд. перераб. и допол. М., ЮНИТИ-ДАНА, 1999, 711
с
.
27.
Конышев В.А. Анализ спорных концепций питания человека. Ж.
Вопросы
питания, 1983, №6, с.3-10.
28.
Кочеткова А.А., Колеснов А.Ю., Тужилкин В.И., Нестерова И.Н.,
Большаков
О.В. Современная теория позитивного питания и функциональ-
ные
продукты. Ж. Пищевая промышленность, 1999, №4, с.7-10.
29.
Кочеткова А.А. Функциональные продукты в концепции здорового
питания
. Ж. Пищевая промышленность, №3, М., 1999, с.4-5.
30.
Кузнецов В. Экологическая безопасность человека// Основы без-
опасности
жизни. – 2000. – №1. – С.41–43.
31.
Кузьмин И.И. и др. Безопасность и риск: эколого-экономические
аспекты
. – СПб.: Изд. СПб ГУЭФ, 1997. – 164с.
32.
Лебедева С.Н., Битуева Э.Б. Пищевая безопасность и методы ее
оценки
. Учебно-практическое пособие. – Улан-Удэ: Изд-во ВСГУТУ, 2011. –
93 с.
33.
Лебедев Е.И. Комплексное использование сырья в пищевой про-
мышленности
. М., «Легкая и пищевая промышленность», 1982, -240с.
34.
Лечебные свойства пищевых продуктов/ В. Г. Лифляндский, В.В.
Закревский
, М.Н. Андронова. – СПб.: Азбука-Терра, 1997. – Т1 – 336 с.; Т2 –
288 с.
35.
Литвинов В.Ф., Шатуров А.А. Техногенные системы и экологический
риск
. – Новгород: Изд. НГУ, 1999. – 134с.
36.
Лозановская И.Н., Орлов Д.С., Садовникова Л.К. Экология и охрана
биосферы
при химическом загрязнении. – М.: Высш. шк., – 1998. – 287 с.
37.
Лосев А.В., Провадкин Г.Г. Социальная экология. – М.: Гуманит. изд.
72
центр
ВЛАДОС, 1998. – 312 с.
38.
Осипов П.И. Безопасность жизнедеятельности в производственной
среде
/ П.И. Осипов. – Воронеж: ВГУ, 1992. – 320 с.
39.
Орешенко А.В., Берестень Н.Ф. О пищевых добавках в продуктах
питания
. Ж.Пищевая промышленность, Москва, 1996, №6, с.6.
40.
Майстренко В.Н., Хамитов Р.З., Будников Г.К. Эколого-аналити-
ческий
мониторинг супертоксикантов. – М.: Химия, 1996. – 319 с.
41.
Меламед Д.Б., Костюковский Я.Л., Рубенчик Б.Л. Экотоксичные
нитрозосоединения
в окружающей среде и их циркуляция по пищевым
цепям
// Экология. – 1990. – №6. – С.21–32.
42.
Методика определения предотвращенного экологического ущерба. –
М
.: Экономика, 1999. – 78с.
43.
Методы определения токсичности и опасности химических веществ
/Под. ред. Н.В. Саноцкого. – М., Изд. «Наука», 1970. – 119 с.
44.
Неумывакин И.П., Неумывакина Л.С. Эндоэкология здоровья. –
СПб
.: Изд. «ДИЛЯ», 2003. – 544 с.
45.
Нечаев А.П., Кочеткова А.А., Зайцев А.Н. Пищевые добавки. – М.:
Колос
, 2001 – 256 с.
46.
Николаева М.Л., Лычников Д.С., Неверов А.Н. Идентификация и
фальсификация
пищевых продуктов. – М.: Экономика, 1996. – 108 с.
47.
Новиков Г.А. Техногенный риск и качество жизни// Безопасность
труда
в промышленности. – 1991. – №12. – С.4–8.
48.
Позняковский В.М. Гигиенические основы питания, безопасность и
экспертиза
пищевых продуктов. – Новосибирск: Сибирское универси-
тетское
издательство, 2002. – 556 с.
49.
Позняковский, В.М. Гигиенические основы питания, качество и безо-
пасность
пищевых продуктов. 4-е изд., перераб. и доп. – Новосибирск: Изд-
во
Новосиб. ун-та, 2005. - 521 с.
50.
Рудавская А.Б. Биокорректоры – обязательный компонент современ-
ных
продуктов питания. М., Ж. Пищевая промышленность, №5, 2001, с.54-
73
55.
51.
Румянцева Е.Е. Товары, вредные для здоровья.- М.: Логос, 2005. –
392 с.
52.
Рогов И.А., Горбатов А.В., Свинцов В.Я. Дисперсные системы мяс-
ных
и молочных продуктов. - М.: Агропромиздат, 1991. - 463 с.
53.
Роева Н.Н. Безопасность продовольственного сырья и продуктов
питания
. Учебно-практическое пособие. – М., МГУТУ, 2009. - 108 с.
54.
Росивал Л., Энгст Р., Соколай А. Посторонние вещества и пищевые
добавки
в продуктах. - М.: Легкая и пищевая промышленностьть, 1982. - 500
с
.
55.
Рюбен К. Антиоксиданты/ Пер. с англ. – М: КРОН-ПРЕСС, 1998. –
224с.
56.
Тильгнер Д.Е. Органолептический анализ пищевых продуктов. М.:
1962, 200с.
57.
Соколов В.Д., Мякишев И.А. Гигиенические основы экологии чело-
века
// Общая гигиена. – Челябинск. – 1996. – №7 (38). – 100 с.
58.
Стандарты для пищевых продуктов. – М.: Изд-во «ПРИОР», 1999. -
48 с.
59.
Структурно-механические характеристики пищевых продуктов.
А
.В.Горбатов, А.М.Маслов, Ю.А.Мачихин и др.: под ред. А.В.Горбатова –
М
.: Легкая и пищевая промышленность, 1982, -296с.
60.
Уголев А.М. Теория адекватного питания и трофология. – СПб:
Наука
, С-Петербургское отделение, 1991. – 287 с.
61.
Фомин Г.С. Вода. Контроль химической, бактериальной и радиа-
ционной
безопасности по международным стандартам. Энциклопедический
справочник
. – М.: Изд. «Протектор», 2000. – 848 с.
62.
Хаас Э. Правильное питание и очищение организма. – М.: КРОН-
ПРЕСС
, 2001. – 192 с.
63.
Хата З.И. Здоровье человека в современной экологической обста-
новке
. – М.:ФАИР-ПРЕСС, 2001. – 208 с.
74
64.
Храмцов А.Г., Нестеренко П.Г. Рациональная переработка и ис-
пользование
белково-углеводного молочного сырья. - М.: Молочная про-
мышленность
, 1998. - 105 с.
65.
Химический состав пищевых продуктов. Книга 1. Справочные
таблицы
содержания основных пищевых веществ и энергетической ценности
пищевых
продуктов. М.: Агропромиздат, 1987, 224с.
66.
Химический состав пищевых продуктов. Справочное таблицы
содержание
основных пищевых веществ и энергетической ценности блюд и
кулинарных
изделий. М.: Легкая и пищевая промышленность,1988, 700с.
67.
Химический состав пищевых продуктов. Книга 1. Справочные
таблицы
содержания аминокислот, жирных кислот, витаминов, макро- и
микроэлементов
, органических кислот и углеводов. М.: Агропромиздат,
1987, 359с.
68.
Цобель М., Внук Ф. Общественное питание в ГДР. Сокр. Пер. с
немецкого
Н.П.Козьминой. Под ред. Е.П.Козьминой. М.: Экономика, 1973, -
167с.
69.
Abbas Q., Rassol G., Ahmad A., Virk W.A. Pomegranate concentrate.
World of food Ingredients. Sept., 50-52.
70.
Adsule R.N., Patil N.B. Pomegranate s. 455-464. Handbook of Fruit
Science and Technology production. Composition, storage and processung, edited
by D.K. Salunkhe, S.S.Kadam. Marcel Dekker, Jnc, 1995.
71.
Albersheym P. The substructure and function of the cell walls. – in: J.
Bonner and J. Varner, eds. Plant biochemistry. Academic press, New York, 1965,
pp.151-186.
75
XÜLASƏ
Dissertasiya işində bəzi ərzaq məhsullarının ekoloji təhlükəsizliyi tədqiq
edilmişdir.
Bu məqsədlə süd və süd məhsulları və qida qatqılarının tərkibi öyrənilmişdir.
Ə
rzaq məhsullarının keyfiyyətinin idarə olunması sistemi XASSP istifadə
edilmişdir ki, bu system əsasında məhsulun istehsal prosesi tam nəzarətə
alınmışdır.
76
РЕЗЮМЕ
В
данной
диссертационная
работа
посвящена
исследованию
экологической
безопасности пищевых продуктов. В качестве объектов
исследования
использовали молоко и молочные продукты. Использована
система
управления качества пищевых продуктов на основе НАССР.
77
SUMMARY
This dissertation work is dedicated to the research of ecological safety of food
products.
Milk and dairy products were used as research objects.
Management system of quality of food products was used.
Dostları ilə paylaş: |