Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 fevral 2014-cü il tarixli

Rh– qadınlarda hamiləliyin aparılması alqoritmi 

 

Rh– hamilə qadın 

20 

 

 

 

Yüksək göstəricilər

Uşağın atası Rh

+

 

Uşağın atası Rh

–

  

Qanda a/c təyininə ehtiyac yoxdur və 

аnti-D Ig yeridilmir 

A/c 20-ci və 27-ci həftələrdə  

təkrar təyin olunur

RAADР: Anti-D Ig 1250 BV  

28-ci və 34-cü həftələrdə

 

Qanda a/c yoxdur 

Qanda a/c yoxdur 

Qanda a/c titri təyin olunur 

Qanda a/c var 

Lazım olarsa, a/c təkrar təyin olunur

Qanda a/c var

Uşaq doğulduqdan sonra dərhal göbək ciyəsi kəsilir və göbək ciyəsi  

qanında uşağın qan qrupu, Rh mənsubiyyəti, Hb, Ht, bilirubin təyin edilir

Uşaq Rh+ olduqda 

Uşaq Rh

–

olduqda  

Anti-D Ig 

1500 BV (300 mkq) 

vurulur 

Anti-D Ig 

vurulmur! 

>1,5 МоМ – 

34 həftədən  

aşağı 

>1,5 МоМ – 

34 həftədən 

yuxarı 

Doppler: dölün  

OBA-da maks.QSS təyini 

<1,5 МoМ

Kordosentez, döl qanında 

Hb, Ht təyini, b/d 

hemotransfuziya. 

Kordosentez mümkün 

olmadıqda döldə RDS-nin 

profilaktikası aparılır  

Normal göstəricilər 

Vaxtından əvvəl doğuş  

Dinamikada DMM – dölün OBA maks. QSS təyini 

38-39-cu həftədə doğuşun induksiyası 

Ananın qanında 

Ananın qanında 

 a/c yoxdur 

a/c var 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

21 

Əlavə 1 

Rh anticismlərin təyini  

Ana qanı zərdabında, həmçinin döl qanında Rh a/c-nin təyininin 

çoxsaylı üsulları mövcuddur, lakin praktikada bu üsulların bir neçəsi 

tətbiq olunur. Anti-D а/c-nin təyini məqsədilə  ən geniş istifadə 

olunan – Kumbs sınaqlarıdır

4

. 

Qeyri-düz Kumbs sınağı  hamilənin qan zərdabında sərbəst 

vəziyyətdə olan Rh a/c-ni aşkarlamağa və onların spesifikliyini 

müəyyən etməyə imkan verir.  Sınağın aparılması üçün müayinə 

olunan şəxsin qan zərdabı və məlum spesifikliyə malik olan standart 

eritrositlər istifadə olunur.  

Qeyri-düz Kumbs sınağı iki mərhələdə aparılır.  

Birinci mərhələdə qadının zərdabı 0 (I) qrupa malik olan donor 

eritrositləri ilə inkubasiya edilir. Bu zaman zərdabda a/c-lər olduqda 

onlar donor eritrositlərinin səthinə yapışır.  

İkinci mərhələ yuyulmuş eritrositlərə antiqlobulin zərdabı əlavə 

edilir.  Əgər pasiyentin qan zərdabı ilə  in vitro inkubasiyadan sonra 

eritrositlərdə natamam bloklanmış a/c fiksə olunarsa, onların 

aqqlütinasiyası baş verir (reaksiya müsbətdir). Qeyri-düz Kumbs 

sınağı qanda dövr edən a/c-ni 95-99% hallarda aşkarlamaq 

iqtidarındadır.  

Material: qan zərdabında a/c-nin və onların spesifikliyinin təyini 

üçün müayinə olunan şəxsin konservantsız qanı istifadə olunur. 

Saxlanma müddəti: temperaturu +4-8

º

С olan mühitdə – 2 gündən 

artıq olmayaraq və ya buzlanmış vəziyyətdə 1 ay ola bilər. 

Üç dəfə 

izotonik məhlulda yuyulmuş 

Rh+ 0(I) qrup eritrosit kütləsi istifadə 

olunmalıdır

.  Standart eritrositlər EDTA konservantı ilə hazırlanır. 

E

ritrositlər 3-4 dəfə plazmadan yuyulub təmizlənir: eritrositlərin 1 

həcminə izotonik NaCl məhlulunun 3-5 həcmi  əlavə edilib 

qarışdırılır, sonra 5-10 dəqiqə  ərzində sentrifuqada 1500-2000 

dövr/dəqiqədə fırladılır (eritrositlər tam çökənə qədər). Bundan sonra 

çöküntü üstündəki məhlul sorulur. Yuyulmuş eritrositlərdən 

suspenziya hazırlanır   (4900 mkl NaCl +100 mkl yuyulmuş 

eritrositlər).  

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

22 

Metodika:  ştativdə reaksiyaya daxil edilən sınaq nümunələrinin 

sayına uyğun həcmi 3-10 ml olan şüşələr yerləşdirilir. Sınaq şüşələri 

adlandırılır və nişanlara uyğun olaraq onlara 100 mkl suspenziya 

əlavə olunur. Hər sınaq  şüşəsinə 100 mkl müayinə olunan qanın 

zərdabı əlavə olunur, eritrositlərin zərdabla qarışması üçün çalxalanır 

və 60 dəqiqə  ərzində 37

º

С-də termostatda yerləşdirilir. Sınaq 

şüşələrinə termostatdan çıxarıldıqdan sonra 3-5 ml izotonik NaCl 

məhlulu  əlavə edilir, eritrositlər yuyulur, çalxalanır və sentrifuqaya 

yerləşdirilib fırladılır. Yuyulma 3-4 dəfə  təkrarlanır, hər dəfə 

çöküntüüstü məhlul

  (

supernatant maye) sorulur; sonra Kumbs sınağı 

üçün yuyulmuş eritrositlərə 2 damcı standart antiqlobulin zərdabı 

əlavə olunur və yaxşı qarışdırılır. Sınaq  şüşəsi yüngül çalxalanır və 

eyni zamanda 20 dəqiqə  ərzində reaksiyanın nəticələrinə  nəzarət 

edilir.  

Nəticələrin qiymətləndirilməsi:  mənfi nəticə  –  aqqlütinasiya 

əlamətlərinin olmaması. Əgər aqqlütinasiya əlamətləri varsa, deməli 

müayinə olunan zərdabda natamam Rh a/c-lər var. A/c-nin aktivliyi 

titrin qiymətləndirilməsi ilə təyin olunur.  

A/c titrinin təyini  üçün sınaq  şüşələrində NaCl fizioloji 

məhlulunda antiqlobulin zərdabının 10 durulaşdırılmış  məhlulu 

hazırlanır: 1:2-dən 1:1024-dək nisbətində. Hər sınaq  şüşəsinə           

100 mkl NaCl əlavə olunur. Sonra 1-ci sınaq  şüşəsinə 100 mkl 

zərdab  əlavə olunur, qarışdırılır və alınan qarışıqdan 100 mkl 

götürülüb 2-ci sınaq  şüşəsinə  əlavə edilir. Bu prosedur eyni sxem 

üzrə 10-cu sınaq  şüşəsinə çatanadək təkrarlanır. 10-cu sınaq 

şüşəsindən 100 mkl durulaşdırılmış  zərdab çıxarılır. Qeyri-düz 

Kumbs sınağının titri kimi daxilində aqqlutinasiya reaksiyası 

görünən sonuncu durulaşdırma dərəcəsi qəbul edilir. Əgər bütün 

durulaşdırmalarda reaksiya müsbətdirsə, deməli qeyri-düz Kubms 

reaksiyasının titri hazırlanan durulaşdırmalardan daha yüksəkdir. 

Bütün durulaşdırmalarda mənfi cavabın alınması qeyri-düz Kumbs 

reaksiyasında titrin olmadığını göstərir.  

Düz Kumbs sınağı eritrositlərin üzərində olan a/c aşkar etmək 

üçün istifadə olunur: qan analizi götürülür, eritrositlər plazmadan 

ayrılır, yuyulur və antiqlobulin zərdabı  (“Coombs reagent”i)  ilə 

inkubasiya edilir. Əgər bu eritrositlərin aqqlyusinasiyasına gətirirsə, 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

23 

düz Kumbs sınağı “+”

 

hesab edilir: a/c-nin eritrositlərin üzərində 

olmasının əyani göstəricisidir.

 

Düz Kumbs sınağının “–” nəticəsi eritrositlərin üzərində a/c 

olmadığını bildirir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

24 

Əlavə 2 

Dölün dopplerometriya zamanı OBA-nın Maks.QSS-nin müayinəsi 

Dölün OBA-nın Maks.QSS-nin ölçülməsi dəqiq və standartlara 

uyğun aparılmalıdır. Səhvlərə yol verməmək üçün və 

hiperdiaqnostikanı istisna etmək üçün müayinəni dölün hərəkətsizliyi 

və ananın nəfəs almaması şəraitində aparmaq lazımdır.  

Müxtəlif hestasiya müddətləri üçün dölün OBA-nın Maks.QSS-nin 

istinad (reference) və keçid göstəriciləri təyin olunub və bunun əsasında 

praktikada geniş istifadə olunan qiymətləndirici Cədvəl tərtib olunub. 

Cədvəl 1. Hestasiya müddətindən asılı olaraq dölün OBA-nın 

Maks.QSS-nin orta dəyərləri 

(Giancarlo Mari, M.D., Russell L. Deter, M.D., Robert L. Carpenter et al. 

Noninvasive Diagnosis by Doppler Ultrasonography of Fetal Anemia Due to 

Maternal Red-Cell Alloimmunization. N England Journal of Medicine. - 2000. 342:9-14. 

http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200001063420102#t=articleBackground) 

Dölün OBA-nın Maks.QSS (sm/san) 

Hamiləliyin 

həftələri 

1,00 MoM 

(norma) 

1,29 MoM 

(yüngül anemiya)

1,50 MoM  

(ağır anemiyaya keçid) 

1,55 MoM  

(ağır anemiya) 

15 

20,2 

23,6 

30,3 

29,4 

16 

21,1 25,7 

31,7 

31,6 

17 

22,1 

27,8 

33,2 

33,8 

18 

23,2 29,9 

34,8 

36,0 

19 

24,3 

30,7 

36,5 

37,3 

20 

25,5 32,8 

38,2 

39,5 

21 

26,7 

33,9 

40,0 

41,1 

22 

27,9 36,0 

41,9 

43,3 

23 

29,3 

37,4 

43,9 

45,3 

24 

30,7 39,5 

46,0 

47,5 

25 

32,1 

41,4 

48,2 

49,7 

26 

33,6 43,3 

50,4 

52,1 

27 

35,2 

45,4 

52,8 

54,5 

28 

36,9 47,6 

55,4 

57,2 

29 

38,7 

49,9 

58,0 

60,0 

30 

40,5 52,2 

60,7 

62,8 

31 

42,4 

54,7 

63,6 

65,7 

32 

44,4 57,3 

66,6 

68,9 

33 

46,5 

60,0 

69,8 

72,0 

34 

48,7 62,9 

73,1 

75,6 

35 

51,1 

65,9 

76,6 

79,2 

36 

53,5 69,0 

80,2 

82,9 

37 

56,0 

72,2 

84,0 

86,8 

38 

58,7 75,7 

88,0 

91,0 

39 

61,5 

79,3 

92,2 

95,3 

40 

64,4 83,0 

96,6 

99,8 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

25 

Əlavə 3 

Azərbaycan Respublikasında Dövlət qeydiyyatına alınmış



  

аnti-D immunoqlobulin preparatlarının siyahısı 

1.

 

REZONATİV 

125 mkq (625 BV) /1 ml, 

250 mkq (1250 BV) /2 ml (İsveç),  

2.

 

RoQAM 

300 mkq (1500 BV) (ABŞ). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                            



 

protokolun təsdiq edildiyi zaman

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

26 

Ədəbiyyat:  

1.

 

Xəstəliklərin və sağlamlıqla bağlı problemlərin beynəlxalq 

statistik təsnifatı; 10-cu baxış.- I cild. - Cenevrə, Ümumdünya 

Səhiyyə Təşkilatı. - 2002. - 470.  

2.

 

Yenidoğulmuşların hiperbilirubinemiyası üzrə klinik protokol. 

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi. - Bakı, 2013. - 36. 

3.

 

Blood grouping and antibody screening. Antepartum care. 

Women and newborn health service. King Edward Memorial 

Hospital. Perth Western Australia. Clinical Guidelines. Obstetrics 

and Gynecology Guidelines [Electronic resourse]. OGCCU. - 

June, 2012. Section A:1.9.1. - Available at: 

http://www.kemh.health.wa.gov.au/development/manuals/O&G_

guidelines/sectiona/1/a1.9.1.pdf (17.12.2013). 

4.

 

D.James, P.Steer, C.Weiner, B.Gonik, C.Crowther, S.Robson. 

Fetal Hemolytic Disease. Carl P.Weiner. Chapter 13. High Risk 

Pregnancy [Electronic resourse]: Management Options. Fourth 

edition. Expert Consult, Elsevier Saunders. - 2011. 1504 pages, 

vol.1:209-227. - Available at: http://books.google.az/ 

books?id=yzSDYIpLxZEC&printsec=frontcover&dq=guidelines,

+rh+incompatibility,+Apply+cardiotocography,&hl=en&sa=X&e

i=n8gBU8-1I-bJygPbqoCwCw&ved=0CDgQ6AEwAjgK#v=one 

page&q&f=false (17.12.2013). 

5.

 

GML.Gyte, RM.Grivell, Z.Alfirevic, D.Devane. Antenatal 

cardiotocography for fetal assessment. Cochrane Database of 

Systematic Reviews [Electronic resourse]: - 2010. 50 pages. - 

Available at: http://apps.who.int/rhl/reviews/CD007863.pdf 

(17.12.2013). 

6.

 

Guidelines for the Estimation of Fetomaternal Haemorrhage, 

BCSH [Electronic resourse]. - 2009. 23 pages. - Available at: 

http://www.bcshguidelines.com/documents/BCSH_FMH_bcsh_s

ept2009.pdf (17.12.2013). 

7.

 

J.Queenan, C.Spong, C.Lockwood. Queenan’s management of 

high-risk pregnancy: an evidence-based approach. - 6th ed. 504 

pages, chapter 38. // J.Kenneth, Jr.Moise.  Rh and Other Blood 

Group Alloimmunizations.p.307-313. - February, 2012. 

[Electronic resourse] Wiley-Blackwell ISBN: 978-0-470-65576-4 

- Available at: http://elibrary.rajavithi.go.th/homelibrary/EBook 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

27 

_data/page60/Queenan%20s%20Management%20of%20high-

risk%20prenancy%206e%202012%20WQ.pdf (17.12.2013). 

8.

 

M.Lloyd-Jones,  R.Turner,  D.O.C.Anumba,  G.C.S.Smith et al. 

Routine Antenatal Anti-D Prophylaxis in Women Who Are Rh 

(D) Negative: Meta-Analyses Adjusted for Differences in Study 

Design and Quality. PubMed Central. [Electronic resourse] US 

National Library of Medicine. National Institute of Health. PLoS 

One. - 2012.  7(2): e30711. - Available at: http://www.ncbi.nlm. 

nih.gov/pmc/articles/PMC3272015/ (17.12.2013). 

9.

 

Royal College of Obstetricians and Gynecologists. The Use of 

Anti-D Immunoglobulin for Rhesus D Prophylaxis. [Electronic 

resourse] Green-top Guideline No. 22, March 2011. - Available 

at: http://www.rcog.org.uk/files/rcog-corp/GTG22AntiDJuly 

2013.pdf (17.12.2013). 

10.

 

The Value of Reference Ranges for Middle Cerebral Artery Peak 

Systolic Velocity in the Management of Rhesus Alloimmunized 

Pregnancies. [Electronic resourse] Maedica A Journal of Clinical 

Medicine, Volume 7, No.1. - 2012. 14-19. - Available at: 

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23118814 (17.12.2013). 

11.

 

Избранные  вопросы  перинатологии:  учебник / Lietuvos 

sveikatos mokslų universitetas; под  редакцией  Р.Й. 

Надишаускене;  Резус–изоиммунизация.  Р.  Мачулявичене. - 

Каунас:  ЗАО  “Центр  исследования  кризисов”.  Литва, 2012 - 

652  с.: iliustr. - Bibliogr. sk. gale. - ISBN 978-9955-9882-3-6. 

[Электронный  ресурс] Избранные  вопросы  перинатологии. - 

Режим доступа: www.smp.lt (17.12.2013). 

12.

 

Этапы  наблюдения  за  беременностью  и  родами.  Под 

редакцией  Р.Й.Надишаускиене.  [Электронный  ресурс]  глава 

6: Rh-изоиммунизация. - Режим  доступа:  http://folk.uio.no/ 

babills/russian/russian_6.htm (17.12.2013). 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r.