Cədvəl 4
Element
|
Mis-Nikel
|
Sink- Kadmium
|
Qurğuşun
|
Civə
|
Arsen
|
3
|
0,591
|
0,363
|
0,015
|
Kadmium
|
0,2
|
0,5
|
0,005
|
0,002
|
Mis
|
2,5
|
0,14
|
0,0072
|
0,04
|
Civə
|
-
|
0,042
|
0,002
|
4,8
|
Nikel
|
9,0
|
-
|
0,085
|
0,003
|
Qurğuşun
|
3,09
|
2,54
|
6,36
|
-
|
Sink
|
0,845
|
15,72
|
0,11
|
0,35
|
Beləliklə, əlvan metalların istehsalı zamanı ətraf mühitə bir çox elementlər -Se, As, Sb, Cu, Ag, Sr, Zn, Cd, Hg, Al, Sn, Pb, Bi, Mo, Mo, Ni toz halında yayılırlar. Bu tullantıları əksər hallarda həmin sahələrdə basdırırlar. Tullantıların miqdarı on min tonlarla ölçülür.
Tullantıların intensivliyi ətraf mühitdə, xüsusilə torpağın ekoloji mühitinin sabitliyini pozaraq bir sıra problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Tullantılarda ağır elementlər üzərində aparılan labarator təcrübələri göstərmişdir ki , ağır metalın növündən asılı olaraq torpaqda miqdarının 5-20 dəfə artıq olduğu təyin olunmuşdur.
Dağ-mədən tullantıları və ona yaxın ərazilərdən götürülmüş torpaq nümünələrinin analizi göstərir ki, torpağın tərkibində mikroelementlərin və ağır metalların miqdarı təbii landşaftlara nisbətən xeyli yüksəkdir. Tullantı süxurlarının səth suları ilə yuyulması, habelə filtrasiya nəticəsində aktiv kimyəvi elementlər miqrasiya edərək torpağa çökür və onu çirkləndirir.
Cədvəldə göstərildiyi kimi, kimyəvi elementlərin tullantılarda miqdarı litosferdə olan tullantıların miqdarından 100-1000 dəfə çoxdur.
Tullantılarda ağır metalların konsentrasiya əmsalı
Cədvəl 5
Dostları ilə paylaş: |
