Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti

Samanlıq. Yerə basdırılmış 4 və ya 6 ədəd haçanın üzərinə bir cüt yoğun sunaça (sün)  atıb 
üstünə nazik pərdilər düzürdülər. Pərdilərin üstünü şaxla tutandan sonra onun üzərinə küləş 
tökürdülər. Samanlığın yanları çox vaxt çubuqdan hörülmə  tərəcə ilə tutulurdu. Bunun üçün 
əvvəlcə samanlığın  ətrafına haça payalar basdırılır, sonra onların araları  tərəcə ilə tutulurdu. 
Samanı samanlığa doldurandan sonra qabağını qapsaqla bağlayırdılar. 
Bütün yuxarıda göstərilənlərdən  əlavə, keçmiş  şəhər və  kənd  əhalisinin, o cümlədən, 
köçəbə elatların fərdi həyətlərində toy-düyün, yas mərasimlərini keçirmək üçün müvəqqəti 
səciyyəli bir sıra tikililər (toyxana, mağar dəyəsi, yasxana, yüyət yeri və s.) düzəldilirdi. Mərasim 
başa çatandan sonra həmin tikililər sökülüb yığışdırılırdı.    
                                                           
1
 М.М.Гусейнов. Древний палеолит Азербайджана. Б.,1985. 
2
 А.К.Алекперов. Исследование по археологии и этнографии Азербайджана. Б.,1960, с.149-151. 
33
 A.N.Mustafayev. Qobustanda qədim ev tipi-kühül haqqında. - «Azərb. EA Xəbərləri (tarix, fəlsəfə  və hüquq 
seriyası)», 1970, №3-4, s.188-196. 
4
 M.M.Hüseynov. Göst.əsəri, s.61. 
5
 Yenə orada. 
6
И.Г.Нариманов. Культура древнейшего земледельческо-скотоводческого населения Азербайджана. Б., 1982. 
7
 Yenə orada, s.172. 
8
 Yenə orada, s.172-173. 
9
 И.М.Джафарзаде. Обследование циклопических сооружений Азербайджана. - «Изв.Аз.ФАН СССР», 1939, 
№3, с.67-70. 
10
И.М.Джафарзаде. Циклопические сооружения Азербайджана. «Тр.Аз. ФАН СССР», т.55, Б.,1938, с.16-17; 
C.Ə.Xəlilov.Göst.əsəri, s.21-44. 
11
 S.Qaşqay. Manna dövləti, B.,1993, s.51-56. 
12
 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, X c. B., 1987, s.251. 
13
 Azərbaycan tarixi. B.,1993, s.78. 
14
 ASE, X c. B., 1987, s.521. 
15
И.А.Бабаев. Города Кавказской Албании в IY в.до н.э.-III в.н.э. Б., 1990, с.54. 
16
 ASE, X c. s.521. 
17
 М.Х.Гейдаров. Города и городское ремесло Азербайджана XIII-XYII вв.Б.,1982, с.25. 
18
 Yenə orada, s.23-24. 
19
 Г.Зардаби. Избранные статьи и письма. Б., 1962, с.44. 
20
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində «həyət» mənasında «məhlə» və «mülk» termini də  işlənir. Buna Şirvan 
zonasında «dəngə» də deyilir (Bax: A.N.Mustafayev. Şirvanın maddi mədəniyyəti. Bakı, 1977, s.25). 
21
 Д.Л.Сегал. Крестьянское землевладение в Закавказье. Тифлис, 1912, с.71. 
22
 М.Н.Насирли. Сельские поселения и крестьянские жилища Нахичеванской АССР. Баку, 1959, с.56. 
23
 В.П.Кобычев.Поселения и жилища народов Северного Кавказа в XIX-XX вв. М.,1982, с.56. 
24
 A.N.Mustafayev. Göst.əsəri,s.22. 
25
 T.Q.Səlimov. Abşeronlular. Bakı,1993,s.143. 
26
«Eşik» türk termini olub «iş» sözü ilə «ik» şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlmiş, iş görülən yer deməkdir.  
27
 Ə.V.Salamzadə, Ə.Ə.Sadıqzadə. XVIII-XIX əsrlərdə Azərbaycanda yaşayış binaları. Bakı,1961, s.40-41. 
28
 M.N.Nəsirli. Şəki-Zaqatala zonası əhalisinin yaşayış evləri. B.,1975, s.17. 
29
  Н.Абелов.  Экономический  быт  государственных  крестьян  Геокчайского  и  Шемахинского  уездов  Бакин-
ской губернии. - МИЭБГКЗК, YI c., II hissə, Tiflis, 1897, s.56.  
30
К.Т.Каракашлы. Материальная культура азербайджанцев. Баку, 1964, с.96. 
31
М.О.Косвен. Семейная община и патронимия. М.,1963, с.32. 
32
А.Ф.Посербский.- Очерк Закатальского округа - «Кавказский календарь на 1866 г.», Тифлис, 1865. 
33
 Q.T.Qaraqaşlı. Göst.əsəri, s.41. 
34
 Yenə orada. 
35
 A.N.Mustafayev. Göst.əsəri,s.18. 
36
H.N.Məmmədov. Muğanın maddi mədəniyyəti (Avtoref.) Bakı,1996, s.7-8. 
37
 К.М.Ибрагимов. Материальная культура Шекинской зоны в конце XIX-XX вв. (Автореф.) Баку, 1982, с.14. 
38
 M.N.Nəsirli. Göst.əsəri, s.53. 
39
 Q.T.Səlimov. Abşeronlular. Bakı,1993,s.127. 
40
 Q.Ə.Qeybullayev. Azərbaycanlılarda ailə və nigah. I hissə, Bakı,1994,s.109. 
41
П.Н.Ягодинский. Экономический быт государственных крестьян западной части Бакинского уезда Бакин-
ской губернии.- МИЭБГКЗК, т.П.,Тифлис, 1886, с.452. 
42
Д.А.Кистенев. Экономический быт государственнных крестьян Ленкоранского уезда Бакинской губернии.- 
МИЭБГКЗК, т.YII, Тифлис,1887,с.666 

---

 
126
                                                                                                                                                                                           
43
  Г.А.Раджабов.  Пережитки  сельско-общинного  быта  в  дореволюционном  Азербайджане  (Автореф.) 
Б.,1966,с.26. 
44
H.A.Quliyev. Azərbaycanda ailə məişətinin bəzi məsələləri. B., 1966, s.11. 
45
 Q.T.Qaraqaşlı. Göst. əsəri, s.32. 
46
С.П.Зелинский. Описание города Шемахи. Тифлис, 1896, с.10. 
47
 Ə.V.Salamzadə, Ə.Ə.Sadıqzadə. Göst. əsəri, s.33-34. 
48
 H.Sarabski. Köhnə Bakı., B.,1982, s.121-122. 
49
 Yenə orada, s.126-127. 
50
 S.P.Zelinski. Göst. əsəri, s.10. 
51
 A.N.Mustafayev. Göst. əsəri, s.29. 
52
 A.N.Mustafayev. İngiloyların maddi mədəniyyəti. B., 2005. 
53
H.N.Məmmədov. Muğanın maddi mədəniyyəti (tarixi-etnoqrafik tədqiqat). B.,2001, s.8. 
54
 Azərbaycan tarixi.B.,1993, s.99. 
55
 И.А.Бабаев. Города Кавказской Албании. Б.,1990,с.69. 
56
Yenə orada, s.86; К.М.Мамедзаде. Строительное искусство Азербайджана. Б.,1983. 
57
 İ.A.Babayev. Göst.əsəri, s.86. 
58
А.К.Алекперов. Исследования по археологии и этнографии Азербайджана. Б., 1961, с.149-151. 
59
 A.N.Mustafayev. Qobustanda qədim ev tipi – kühül haqqında.  «Azərb. EA Xəbərləri (tarix, fəlsəfə  və hüquq 
seriyası)», 1970, №3-4, s.188-196. 
60
 İ.H.Nərimanov. Göst.əsəri,s.172-173. 
61
 İ.M.Cəfərzadə. Göst.əsəri. 
62
 X.D.Xəlilov. Qarabağın elat dünyası. B., 1992, s.93-94. 

---

 
 
127