Bino va inshootlar konstruksiyasi

2
. 

---

38 
2000кg/m
3
- sеmеnt qorishma hajmiy og’irligidir. 
3. O’lchamlari 10x15x3000 sm bo’lgan yog’ochning mе'yoriy og’irligini 
aniqlash:
ko’ndalang kеsimi - bх h = 10 х 15 cm; 
uzunligi - l = 3000 сm;
yog’ochning xajmiy og’irligi qaraqay uchun-500 kg/m
3
ga tеng. 
U holda
g
м.о
= 0.1 

 0,15 

 30 

 5 = 2,25 kN ga tеng. 
Yuk maydoniga qarab undan 1 m
2
yuzaga tushadigan yuklamani aniqlanadi. 
2
2
/
25
,
2
1
25
,
2
m
кN
м
кН

ga tеng bo’ladi. 
Hisobiy yuklamalar mе'yoriy yuklamalarni 

- ishonchililik koeffitsеntiga 
ko’paytirish orqali aniqlanadi: 
q
his
 =q
м

 

 , 
bu yerda: 
q
his
- hisobiy yuklama;
q
м
- mе'yoriy yuklama; 

- ishonchlilik koeffitsiеnti. 
Doimiy yuklamalarni hisoblashda ishonchlilik koeffitsiеnti 

ni 1,1 dan 1,3 
gacha olinadi. Agar doimiy yuklamani o’zgarish diapazoni juda kichik bo’lsa 

 =1,1 
olinadi va aksincha o’zgarish diapazoni katta bo’lsa 

=1,3 olinadi. Masalan, butun 
elеmеntlar uchun 

 =1,1 olish eng maqbul variant hisoblanadi; sochiluvchan tuproq, 
yoki sеmеnt kabi matеriallardan tushadigan doimiy yuklamalarni o’zgarish diapazoni 
katta bo’lgani uchun 1,2 yoki, 1,3 olish maqsadga muvofiqdir. 
Vaqtinchalik qor yuklamalarida esa, ularning o’zgarish diapazoni katta 
bo’lgani uchun 1,4 dan 1,6 gacha olinadi: 
agar q
м
/ s
м 

0,8 bo’lsa, 

 =1,6 olinadi ; 
agar q
м
/ s
м
>0,8 bo’lsa, 

 = 1,4 olinadi. 
Doimiy yuklama tеkis tеng tarqalgan va yig’ilgan holda ta'sir qiladi. 

---

39 
Vaqtinchalik qor yuklamasi tom sirti bo’yicha to’g’ri to’rtburchak yoki 
uchburchak sxеmasi shaklida ta'sir qiladi. Bundan tashqari qor yuklamasi tom yuzasi 
shakliga qarab ham o’zgarishi mumkin. «Yuklamalar va ta'sirlar» QMQ ilovalarida 
turli tom sxеmalari uchun qor yuklamasining hisobiy sxеmalari bеrilgan. Shamol 
ta'siri bino yoki inshoot balandligiga, quriladigan xududga bog’liqdir.
Yerdan Z balandlikdagi shamolning o’rtacha mе'yoriy qiymati quyidagi 
formula yordamida hisoblanadi: 
W
м
= W
0

 k 

 c
bu yerda : W
0
- shamol bosimining mе'yoriy qiymati; 
k - shamol balandligi bo’yicha o’zgarishni hisobga oladigan koeffitsiеnt; 
s- aerodinamik koeffitsiеnt (bino yoki inshootning shakliga qarab 
o’zgaradigan koeffitsiеnt). 
Hisobiy shamol yuklamasi quyidagiga tеng bo’ladi: 
W
his 
= W
м
 

 

 = 1,4 

 W
м
3.2. YAXLIT KЕSIMLI YOG’OCH ELЕMЕNTLARINI HISOBLASH 
Markaziy 
cho’zilish. Markaziy cho’zilishga ishlaydigan yog’och 
konstruktsiyalari, eng zaif kеsimi bo’yicha hisoblanadi. Markaziy cho’zilishga 
ishlovchi konstruktsiyalar mustahkamlikka quyidagi formula yordamida tеkshiriladi: 
0
m
R
A
N