Dezoksiribonukleotidlar biosintezi
Dezoksiribonukleotidlar maxsus ferment sistemasi ishtirokida riboza
qoldig‘ining qaytarilishi natijasida ribonukleotidlardan hosil bo‘ladi.
Ribonukleozid reduktaza riboza qoldig‘i ikkinchi uglerod atomidagi
gidroksil gruppasining qaytarilishini katalizlaydi. Bu ferment substratlari
nukleotidlar difosfatlaridir. Tarkibida SH-gruppa saqlovchi past
molekulali tioredoksin oqsili vodorod donori bo‘lib xizmat qiladi.
306
timidilatsintaza
dUMF + N
5
N
10
metilenTGFK ———————————
→
dTMF
+ DGFK
Boshqa dezoksiroboza tutuvchi d-RTFlarning sintezi ATF ishtirokida
dezoksiribonukleozid 5difosfatlarning fosforillanishi orqali amalga
oshiriladi.
ATF + dADF
→
ADF + dATF
ATF + dSDF
→
ADF + dSTF
ATF + dGDF
→
ADF + dGTF
ATF + d TDF
→
ADF + d TTF
Pirimidinli nukleozidlar parchalanishi
Pirimidinli nukleozidlarning fermentativ gidrolizi quyidagi sxema
bo‘yicha boradi:
Pirimidinli nukleozidlar parchalanishining boshlang‘ich bosqichlari
spetsifik fermentlar bilan katalizlanadi; reaksiyaning oxirgi mahsulotlari
bo‘lib, CO
2
NH
3
, siydikchil,
β
-alanin va
β
-aminoizomoy kislota
hisoblanadi. Pirimidinlar parchalanishi natijasida hosil bo‘lgan
β
-alanin
anserin va karnozin hamda Ko-A hosil bo‘lishida qatnashadi. Ma’lumki,
β
-alanin hayvon to‘qimalarida keyingi parchalanishlarga uchraydi.
Hayvon to‘qimalarida
β
-alanin va pirouzum kislotasi o‘rtasidagi
transaminlanish reaksiyasini katalizlovchi maxsus aminotransferaza
ochilgan. Bu qaytar jarayon davrida
β
-alanin va formilatsetat (malon
kislota yarim aldegidi) sintezlanadi:
Hosil bo‘lgan formilatsetat oksidlanish bilan boruvchi
dekarboksillanishga uchraydi, natijada karbonat angidridi va atsetil-
KoA hosil bo‘ladi.
307
|
