Biokimyo pmd
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MUSHAKLAR BIOKIMYOSI
Turli hayot shakllari uchun harakatchanlik xos xususiyat hisoblanadi; mitotik apparatdagi xromosomalarning aniq to‘g‘rilanishi va tarqalishi, burganing sakrashi, shuningdek odam qo‘llarining ajoyib harakatlari va oyoq mushaklarining og‘ir ishini ko‘rsatish mumkin. Lekin bu turli- tuman funksiyalarni amalga oshirishda ko‘p bo‘lmagan kimyoviy mexanizmlar qatnashadi. Umurtqalilar skelet mushaklari qisqaruvchi apparati eng yaxshi o‘rganilgan sistema hisoblanadi. Mushak to‘qimasi tana vaznini 40-42% ini tashkil etadi. Mushaklarni asosiy dinamik funksiyasi – qisqarish va keyinchalik bo‘shashishi hisobiga harakatchanlikni ta’minlashdir. Mushaklar qisqarganda kimyoviy energiyani mexanik energiyaga aylanishi bilan bog‘liq bo‘lgan ish amalga oshadi. Qisqarish mushakda parallel joylashgan, aktin va miozindan tashkil topgan 2 xil oqsil iplarining o‘zaro ta’siri natijasida yuzaga keladi. Ikki turdagi iplar o‘rtasida ko‘ndalang ko‘prikchalarning ketma-ket hosil bo‘lishi va uzilishi hisobiga kuchlarning generatsiyasi amalga oshadi. Bu aktin filamentlarining miozin filamentlari markaziy sohasiga harakatlanishini ta’minlab beradi. Ko‘ndalang ko‘prikchalarning uzilishi va filamentlarning birlamchi holatga kelishi natijasida bo‘shashi sodir bo‘ladi. Bunday sikl neyromushak kontaktdan mushak tolasi uzunligi bo‘yicha ikki yo‘nalishda depolyarlanish to‘lqinining tarqalishi bilan initsirlanadi; ko‘ndalang nay teshigiga to‘lqin yetishi bilan qo‘zg‘alish jarayoni ichkariga tarqaladi va sarko‘plazmatik retikulumdan Ca +2 ni chiqarilishini ta’minlaydi. Sarko‘plazmatik retikulum aktinda joylashgan troponin C oqsili bilan bog‘lanadi va bu oqsilning konformatsiyasini o‘zgartiradi. Bu o‘z navbatida boshqa oqsil — tropomiozinga siljishga imkon beradi, aktin va miozin o‘rtasida ko’ndalang ko‘prikchalar hosil bo‘lishiga to‘sqinlik qiladi. Ko‘ndalang ko‘prikchalarning hosil bo‘lishi aktin iplarini harakatga keltiradi; u miozin ta’sirida ATFning gidrolizi 435 natijasida ajralayotgan energiya hisobiga boradi. Qo‘zg‘alish holati tugaganda sarko‘plazmatik retikulum Ca +2 -Mg +2 -ATF-aza shu sistema ichkarisiga kalsiyning qayta o‘tishini ta’minlaydi. Ca +2 konsentratsiyasi past darajaga yetganda ko‘ndalang ko‘prikchalar uziladi va mushak tolasi bo‘shashadi. 3 turdagi mushaklar bir-biridan quyidagicha farq qiladi: 1) skelet mushagi; 2) yurak mushagi; 3) silliq mushak. Ko‘ndalang targ‘il mushak substrukturasi oddiy usulda mikrosko‘pda o‘rganilgan va quyidagi sxematik tuzilishga ega: Yüklə 2,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|