Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil

---

1 
 
 
 
RAİBƏ CƏFƏROVA 
 
 
 
 
 
TƏBİƏTDƏN İSTİFADƏNİN 
İQTİSADİYYATI 
(dərs vəsaiti) 
 
 
 
Azərbaycan Respublikası Təhsil 
Nazirliyinin 21.02.2014-cü il  
tarixli 222 saylı əmri ilə nəşr 
olunmuşdur. 
 
 
                                                 BAKI – 2014 

---

2 
 
Elmi redaktor: 
iqtisad elmləri doktoru 
                                   F.Ə.MƏMMƏDOV 
 
Rəyçilər: 
 
akademik 
 
 
 
Z.Ə.SƏMƏDZADƏ 
 
 
 
 
iqtisad elmləri doktoru 
 
 
 
M.C.HÜSEYNOV. 
 
 iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru 
 M.M.Məmmədov. 
 
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru 
N.A.HACIYEVA 
 
 
 
 
 
 
Cəfərova Raibə Məmmədbağır qızı. 
İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı. Dərs vəsaiti. Bakı – 2014. 
 
 
 
 
 
 
                                                       
© Raibə Cəfərova - 2014 

---

3 
 
 
 
 
 
Böyük tövsiyələri ilə elmdə ilk 
addımlarımı atdığım, bu vəsaitin ərsəyə 
gəlməsində yaxından köməklik göstərib, 
dəyərli məsləhətlər verən hörmətli 
akademik Ziyad Səmədzadəyə  
böyük minnətdarlığımı bildirirəm. 
 
Raibə Məmmədbağır qızı Cəfərova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

4 
 
 
MÜNDƏRİCAT 
 
GİRİŞ .................................................................................7 
 
FƏSİL I. 
TƏBİƏTDƏN İSTİFADƏNİN İQTİSADİYYATI  
FƏNNİNİN  NƏZƏRİ ƏSASLARI 
 
1.1. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı fəninin           
tarixi və  mahiyyəti ..............................................11 
1.2. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı fənninin       
predmeti, məqsəd və vəzifələri ............................17 
1.3. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı fənninin          
tədqiqat metodları və elmlər sistemində         
mövqeyi ...............................................................19 
1.4. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatı fəninin     
metodiki əsasları ..................................................23 
1.5. 
Təbiətqoruyucu və resursqoruyucu fəaliyyətdə   
biznes plan ...........................................................28 
1.6. 
Təbii ehtiyatların istifadasində iqtisadiyyatın        
rolu .......................................................................31 
1.7. 
Təbiətdən istifadənin iqtisadiyyatının ekoloji           
və iqtisadi əsasları ................................................35 
 
FƏSİL II.  
TƏBİİ RESURSLARDAN KOMPLEKS  
İSTİFADƏNİN İQTİSADİ İNKİŞAFI 
 
2.1. 
Təbii sərvətlər və onlardan istifadə edilməsinin 
perspektivliliyi .....................................................42 
2.2. 
Yanacaq-energetika kompleksi ............................50 

---

5 
 
2.3. 
Mineral resurslar  və onlardan səmərəli               
istifadə edilməsi ...................................................59 
2.4. 
Torpaq resursları, onlardan səmərəli istifadə  
edilməsi və mühafizəsi .........................................79 
2.5. 
Su sərvətləri, onlardan səmərəli istifadə          
edilməsi və mühafizəsi .........................................93 
2.6. 
Meşə sərvətlərinin ekoloji iqtisadi əhəmiyyəti         
və mühafizəsi .......................................................126 
2.7. 
Qoruqlar, milli parklar və yasaqlıqların sosial- 
iqtisadi əhəmiyyəti və onların təbiətin    
mühafizəsində rolu ...............................................146 
 
FƏSİL III.  
KƏND TƏSƏRRÜFATININ RESURS TƏMİNATI  
VƏ ƏRZAQ TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
 
3.1. 
Kənd təsərrüfatının resurs təminatı ......................170 
3.2. 
Ərzaq təminatının təhlükəsizliyi ..........................184 
3.3. 
Ərzaq resurslarının iqtisadi təhlükəsizliyi,               
ərzaq təminatı və milli təhlükəsizlik siyasəti .......201 
3.4. 
Ərzaq resurslarının tarazlı inkişafı .......................212 
 
FƏSİL IV.  
TƏBİİ EHTİYATLARIN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ  
VƏ ONLARDAN İSTİFADƏNİN İQTİSADİ SƏMƏRƏSİ 
 
4.1. 
Təbii ehtiyatların iqtisadi qiymətləndiril-        
məsinin zəruriliyi və əhəmiyyəti ..........................223 
4.2. 
Təbiətdən səmərəli istifadənin iqtisadi    
müxanizmləri .......................................................234 
 
 
 

---

6 
 
 
 
FƏSİL V.  
TƏBİƏTDƏN İSTİFADƏ SAHƏSİNDƏ  
BEYNƏLXALQ ƏMƏKDAŞLIQ 
 
5.1. 
Təbii resurslardan istifadədə beynəlxalq    
əməkdaşlıq ...........................................................257 
5.2. 
Azərbaycanın təbii resurslarından kompleks 
istifadədə beynəlxalq əməkdaşlığın rolu ..............262 
 
Ədəbiyyat ...............................................................283