Əlisahib ƏROĞUL
ERMƏNĠ-DAġNAK FAġĠZMĠ TƏRƏFĠNDƏN
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ERMƏNĠ-DAġNAK FAġĠZMĠ TƏRƏFĠNDƏN
ƏVVƏLCƏDƏN HAZIRLANAN MƏXSUSĠ QANTÖKMƏ PLANI – SUMQAYIT FĠTNƏSĠ HəmiĢə olduğu kimi bu dəfə də ermənipərəst Qorbaçovun yenidənqurmasına rəğmən Sovet hökumətinin dəmir əlinin boĢalmasıyla yaranan hökumət boĢluğundan istifadə edən erməni-daĢnak faĢistləri baĢ dikəltdilər. Dağlıq Qarabağ məsələsini yenə də ortaya atdılar. Qorbaçov hökuməti siyasi möhtəkirliklə, erməni-daĢnak faĢizmi isə davakar və millətçi ibarəbazlıqla Azərbaycanı milli münaqiĢə, Ermənistanı isə milli əlahiddəlik meydanına çəkdi. Moskvada özünə topdağıtmaz qala quran erməni diasporu mərkəzi hakimiyyəti tam öz təsiri altına aldı. Mərkəz və onun əlaltısı olan yerli hakimiyyətlər tərəfindən ziddiyyətlər bizim üçün nə qədər kütləĢdirilsə də, qonĢularımız tərəfindən mütəmadi olaraq bir o qədər kəskinləĢdirildi. Qorbaçovun yanında Aqanbekyan, ġahnazaryan, Brutens otururdu. Ümumiyyətlə, o dövrdə Sov. ĠKP MK aparatında 17 nəfər erməni məsul vəzifələrdə çalıĢırdı. BaĢ nazir Rıjkovun ətrafında isə fırlananlar Sitaryanla Xaçaturyan oldu. 1987-ci il noyabr ayının 18-də «Humanitə» qəzetində Aqambekyanın DQMV-nin Azərbaycandan alınıb Ermənistana verilməsinin «iqtisadi məqsədəuyğunluğu» barəsindəki qeyri-qanuni bəyanatından sonra erməni-daĢnak faĢistləri-barbarları açıq və leqal Ģəkildə Sovetlər Birliyində finiĢ xəttinə ayaq götürdülər. Qələbəliklə fəaliyyətə baĢladılar. Misli görünməmiĢ həyasızlıqla hərəkətə keçdilər. 1987-ci ilin dekabrında ABġ-dan həmrəylik səsləri eĢidildi. Respublikaçılar partiyasının Nyu-Orleandakı qurultayında erməni icmasından olan nümayəndələr təkid etdilər ki, partiyanın proqramına «Sovet 268 Ġttifaqında öz müqəddəratını təyin etmək hüququnu əldə etməyə çalıĢan xalqların müdafiəsi» barədə maddə daxil edilsin. Məhz belə bir dövrdə antiazərbaycan əhvali-ruhiyyəsi yaratmağın məqamı və vaxtı yetiĢdi. Təzyiqlərə, təqiblərə, təxribatlara, həmlələrə revanĢ verildi. 1988-ci ilin ilk günlərindən erməni-daĢnak fasistlərinin azərbaycanlılara qarĢı ideoloji təcavüzü kütləvi xarakter aldı. DaĢnak ziyalıları mətbuatda, ekran və efirlərdə geniĢ cəbhə boyu tam leqal Ģəkildə hücuma keçdilər. Rəsmi Moskva KĠV-ləri açıqdan-açığa erməni-daĢnak faĢistlərinin xidmətində durdular. Azərbaycanlı qələmindən çıxan yazıların çapına qadağalar qoydular. Qorbaçov baĢda olmaqla partiya və dövlət rəhbərləri riyakarcasına özlərini kar-kor kimi apardılar, bütün bunları görməməzliyə vurdular. Zahirən sakitləĢdirici, mahiyyət etibariləsə qızıĢdırıcı hərəkətləriylə erməni-daĢnak faĢistlərini dava-dalaĢa Ģirnikləndirirdilər. BaĢ verənlər həmin andan bir qayda olaraq birtərəfli, qızıĢdırıcı ruhda təqdim olunmağa baĢladı. Ġdeoloji cəhətdən Azərbaycan tərk-silah edildi. Azərbaycan siyasi-psixoloji böhran həddinə salındı. Erməni-daĢnak faĢistləri Azərbaycanı məkrli niyyətlərinin terror və təbliğat obyektlərinə çevirməyin yolunu və yerini aradılar. QarĢıda faĢizmin klassik, milli əleyhdarlarına qarĢı yönəltdikləri gizli, kütləvi terror aktlarından milli münaqiĢələrin törədilməsi, millətlərarası ədavətin qızıĢdırılmasında bir üsul, bir vasitə kimi istifadə etmək vəzifəsi dururdu. Uyğun ssenarilər 1905-1907 və 1918- 1920-ci illərdə azərbaycanlıların soyqırımı hadisələrində öz təsdiqini tapmıĢdı. Onsuz da azərbaycanlıların türk olmaq etibarı ilə erməni-daĢnak Ģüurunda milli düĢmən obrazı vardı və bu gərginlik müdam ayaqda saxlanılırdı. Bu obrazı yeniləĢdirmək, bugünkü dünya Ģüurunda bu günün tələbləri baxımından yeritmək və daĢnak təbliğatının döyüĢ silahını iĢə salmaq lazım idi. Bunun üçün köhnə ssenarini yeni quruluĢda oynamaq, fitnənin və fitnəkarlığın törədiləcəyi konkret obyekti, yeri-yurdu seçmək lazım idi. Ġngilis jurnalisti Skotlan Lidder hələ 1919-cu ildə yazırdı ki, daĢnak üçün öldürülmüĢ erməni çox qiymətlidir. Belə hadisədən necə lazımdırsa o cür istifadə edilsə, o, təbliğat iĢində çox xeyir verə bilər. Ən əlveriĢli nifrət obyekti isə Sumqayıt seçilə bilərdi, elə də oldu. Erməni-daĢnak faĢistləri tərəfindən fitnə və fitnəkarlığın törədiləcəyi yer, obyekt Sumqayıt məkanı seçildi. Sumqayıt köhnəlmiĢ texnologiya və avadanlıqlarla iĢləyən kimya zavodlarının yerləĢdiyi sənaye Ģəhəri idi. Xalq arasında Sumqayıt «ölü Ģəhər» (Sumqayıtda yüksək ölüm faizi vardı), «ekoloji cəhənnəm» (Sumqayıtda ağır ekoloji Ģərait vardı) adlanırdı. Kasıbların, iĢ axtaranların yığıldığı, toplaĢdığı fəhlə Ģəhəriydi. Əhalinin böyük bir qismi yataqxanalarda, «gecə qondular»da çirkab içində yaĢayırdı. Sumqayıtda zaman-zaman öz doğma yurdlarını «könüllü və ya məcburi» tərk etmiĢ Ermənistandan gəlmiĢ minlərlə köçkün ailələri, habelə öz həbs müddətlərini çəkmiĢ, baĢa vurmuĢ 20 minə yaxın keçmiĢ dustaqlar ordusu məskunlaĢmıĢdı. Hələ neçə-neçə məcburi əməyə, icbari islah iĢlərinə cəlb edilmiĢlər təyinatla göndərildikləri buradakı zavodlarda gündəlik iĢ normalarını yerinə yetirmək məcburiyyətində idilər. Sumqayıtda kriminal sükut hökm sürürdü. 269 Lakin bütün bunlara baxmayaraq Sumqayıtda milli etnik zəmində içəridən, öz- özünə törənə biləcək münaqiĢə ovqatı, infeksiya ocağı yox idi. Hər halda Sumqayıt sovet mətbuatında birlik, həmrəylik, beynəlmiləl Ģəhər kimi, kimyaçılar Ģəhəri, gənclik Ģəhəri kimi təbliğ olunurdu. Lakin Sumqayıt səması həmiĢə kimya zavodlarının havaya buraxdığı zəhərli qazların çirkabında boğulurdu. Göy üzünün maviliyi bu boz-bulanıq burusqallığın, zəhər dənəcikli sisin-hisin ağırlığına tab gətirmir, zəhərli qaz qatı tez-tez Ģəhərin sinəsinə çökürdü. Sumqayıtdan çox-çox uzaqlarda isə Ġrəvanda, Moskvada, Parisdə, Los-Ancelesdə fəaliyyət göstərən erməni-daĢnak faĢistləri zaman-zaman hazırladıqları məkrli, məqsədyönlü, məxsusi qantökmə planlarının Sumqayıt variantını - Sumqayıt fitnəsini fitildətmək, fırlatmaq barədə düĢünür, məqam gözləyirdilər. Milli-etnik münaqiĢə və millətçilik qasırğasının istiqamətini Azərbaycanın bu kriminal Ģəhərinə yönəltməyin, çatılmıĢ ocağa neft tökməyin vaxtı tamam oldu. Azərbaycanlılar üçün gözlənilmədən baĢ verən Sumqayıt fitnəsi heç də hamı üçün gözlənilməz deyildi. Sumqayıt fitnəsi Moskvada - SSRĠ DTK-da məskən salan, SSRĠ-nin dağılmasında maraqlı olan qüvvələrin erməni-daĢnak faĢistlərinin iĢtirakı ilə düĢünülüb-daĢınılan bir aksiya formasında hərəkətə salınması yolu və qaydasında məsləhətləĢmələr də olmuĢdu. Bu fitnənin törədilməsində hər iki tərəfin öz maraqları vardı. Birinci tərəf sovetlər məkanında milli münaqiĢəni qızıĢdırmaq və bu zəmində imperiyanı dağıtmaq niyyəti güdürdü. Erməni-daĢnak faĢistləri isə birincilərin maraqları çərçivəsində öz məkrli planlarını əraziləri zəbt etməklə Azərbaycandan növbəti dəfə torpaq qoparmaq planlarını həyata keçirmək üçün Sumqayıt fitnəsini törətməliydilər. Milli-etnik münaqiĢənin tərəfləri kimi ermənilərlə azərbaycanlıların üz-üzə qoyulması gözlənilən idi. Sovetlər məkanında bu, optimal bir seçim idi. Erməni- azərbaycanlı münaqiĢəsinin tarixi kökləri vardı. Bu münaqiĢə ocağı erməni-daĢnak faĢistləri tərəfindən həmiĢə çatılı ocaq vəziyyətində, tətiyi ayaqda odlu silah kimi saxlanılırdı. Ermənilər həm də bu cəhətdən ən kəmfürsət xalq kimi tanınırdı. Təxribat, iğtiĢaĢ, intriqa, qalmaqal törətməkdə usta olduqları bəlliydi. Azərbaycanlıları qarət və talan etmək fürsətlərini heç zaman əldən vermədikləri tarixi ənənəyə çevrilmiĢdi. Qədim, çoxmillətli, birgəyaĢayıĢ mədəniyyətinə, zəngin dini tolerantlıq ənənəsinə malik humanist, sadəlövh Azərbaycan xalqını münaqiĢəyə çəkmək, hədəf seçmək bir ənənə halını almıĢdı. Sumqayıt fitnəsinə faciə və hadisə, milli zəmində baĢ verən münaqiĢə və ya toqquĢma, təsadüfi təxribat və ya iğtiĢaĢ, habelə Qorbaçovun ikiüzlülüklə bəyan etdiyi xuliqanlıq zəminində baĢ verən bir aksiya kimi baxmaq olmaz. Hadisələrin mahiyyətinə varmaqla, tədqiq və təhlil etməklə hadisələrin kökündə nələrin durduğunu açıq-aĢkar görməmək mümkünsüzlüyündən danıĢmaq və yazmaq lazımdır. Bu fitnəkarlıq mərkəzin nəzarəti altında erməni-daĢnak faĢistlərinin təĢkilatçılığı və zorakılıqları, öz maraqlarını həyata keçirmək Ģərtiylə SSRĠ-nin dağıdılmasına yönələn və yerində atılan bir addım idi. Lakin istintaqın gediĢi bütünlükdə Moskvanın - Qalkin və onun əməkdaĢlarının ixtiyarına keçirilməsi, 270 cinayətin öz motivi ilə deyil, tamam baĢqa səmtə yönəldilməsi, daha doğrusu, təĢkilatçılıqla bağlı cinayət iĢinin baĢlanılması tələblərinin üstündən sükutla keçilməsi, ancaq talançılıq və Qorbaçovun diktəsi ilə xuliqanlıq zəminində köklənməsi çox Ģeydən xəbər verirdi. Hər vəchlə Moskvanın istintaqçıları tərəfindən Sumqayıt fitnəkarlığının erməni-daĢnak faĢistləri tərəfindən törədilməsinə dəlalət edən faktlar gizlədilir, ermənilər tərəfindən təĢkilinə dəlalət edən ifadələr, izahatlar aradan çıxarılır, iĢdə təmizləmə cəhdlərinin olması və aparılması hər an hiss olunurdu. Ermənilərin qətlə yetirilməsinin əsas təĢkilatçısı, iĢtirakçısı və icraedicisi olan daĢnak terrorçusu E.Qriqoryanın DTK-nın əlaltısı olması, DTK əməkdaĢı Eseyanın diktəsi altında ifadələr verməsi və məhkəmə prosesinin onun tərəfindən izlənilməsi, hadisələrdən bir gün əvvəl və hadisələr zamanı qatilin iki qara plaĢlı adamlarla rastlaĢması, görüĢməsi və onlardan təlimat alma faktları istintaq zamanı qətiyyən araĢdırılmamıĢdı. Çünki məqsəd tamam baĢqaydı. Ġctimai Ģüura azərbaycanlıların yeni - faĢist, düĢmən, panislamist, pantürkist, ən baĢlıcası isə demokratik dəyiĢikliklərin əleyhdarları kimi lənətlənəcək stereotipini yaratmaq və yeritmək idi. Axı, Sumqayt fitnəsi qabaqcadan Qorbaçovun erməni-daĢnak faĢistləri tərəfindən törədiləcək və aparılacaq terror müharibəsinə bəraət qazandıracaq kimi alçaq bir məqsəd güdürdü. Bəli, bunu, bu fitnənin törədiləcəyini bilənlər və təxmin edənlər iĢlərini bilərək öz ehtiyatlarını bəri baĢdan görürdülər. Belə ki, Ģəhərin məlumatlı erməniləri 2-3 ay öncə əmanət kassalarından pullarını çıxarmıĢ, özlərinin və yaxınlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bir neçə gün əvvəlcədən etibar etdikləri yerlərə köçürmüĢdülər. Sex sahibi olan varlı ermənilər həmin günlər ərəfəsində ailəlikcə Ģəhəri, bir çoxu isə hətta Azərbaycanın özünü tərk etmiĢdilər. DaĢnak agentləri daĢnak terrorçuları tərəfindən qətlə yetiriləcək ermənilərin Ģəxsiyyətlərini, ünvanlarını qabaqcadan müəyyən etmiĢdilər. Bu ölüm siyahısına o ermənilərin adları daxil edilmiĢdir ki, məhz onlar «Böyük Ermənistan» yaratmaq xülyasını qəbul etməyənlər, DaĢnaksutyun partiyasına üzv yazılmayanlar, onun xeyrinə və hesab fonduna pul köçürməyənlər, DQ-ın Ermənistana birləĢdirilməsini istəməyənlər, bir sözlə, DaĢnaksutyunun əleyhdarları olmuĢlar. DaĢnak terrorçuları fürsəti əldən vermədilər. Ermənistan SSRĠ-dən qovulmuĢ minlərlə azərbaycanlının toplaĢması nəticəsində Sumqayıtda yaranan sosial-siyasi gərginlikdən məharətlə və yetərincə istifadə etdilər. Köhnə vərdiĢlərindən bəhrələndilər. Onlar öz soydaĢlarından olan adamları öldürməklə öz məkrli niyyətlərini həyata keçirmək, törətdikləri qanlı aksiyanı Azərbaycan türklərinin ayağına yazmaq, bu təxribat aksiyasından vəhĢi türk obrazı yaratmaq, azərbaycanlıları 1915-ci il genosidinin davamçıları kimi qələmə vermək niyyətlərini reallaĢdırmaq istəklərini həyata keçirdilər. DQMV alovunu sönməyə qoymadılar. Azərbaycanlıları son nəfərinədək qovmaq üçün Ermənistanda gərginlik yaratmağa nail oldular. Həmçinin təbliğat maĢınını iĢə salmaq üçün qabaqcadan hazırlıq iĢləri görmüĢdülər. Sumqayıt hadisəsi baĢ verməzdən 2-3 gün öncə Ģəhərin müxtəlif rayonlarında gizlənmiĢ 271 daĢnak rejissorları video-kameralarla, səsyazma avadanlıqları ilə silahlanmıĢ uzaq Avropadan tutma muzdlu nümayəndələrini - reportyorları Sumqayıtda yerləĢdirmiĢlər. ĠğtiĢaĢlar baĢlamazdan öncə texniki vasitələr evlərin damlarına qoyulmuĢdu. Azərbaycan dilini tam mənimsəmiĢ daĢnak təhrikçiləri - təxribatçı qadın və kiĢilər isə 25 yanvar və 23-24 fevral günlərində (1988-ci il) Qafandan qovulan didərginlərə qoĢularaq Sumqayıta göndərilmiĢlər. Bu azğınlar Ģəhərdəki texniki peĢə məktəblərinin yataqxanalarında məskunlaĢmıĢlar. Onlar daĢnakların azğınlığından, baĢlarına olmazın oyunlar açmalarından, kürəklərinə xaç damğası basmalarından, namuslarına təcavüz etmələrindən o ki var danıĢmıĢ, Ģagirdləri Ģəhərdəki ermənilərdən intiqam almağa çağırmıĢdılar. Hətta, yaman ĢiĢə görə döĢü cərrahiyə əməliyyatı zamanı kəsilib götürülən daĢnak qadını döĢünün erməni- daĢnak faĢistləri tərəfindən kəsildiyini də söyləmiĢdi. Bu minvalla təxribatçılar milli münaqiĢənin törədilməsi üçün tam zəmin hazırlamıĢlar. Tornaçı daĢnak isə təxribatda iĢtirak edəcək Ģagirdlər üçün ucları çarxa verilən dəmir armatur çubuqları, parçaları da hazırlamıĢdı. Təxribatçıların və daĢnak terrorçularının özləri isə faĢizmin klassik üsulu ilə özünümüdafiə və milli əleyhdarlarına qarĢı yönəltdikləri terror aktının icraçılarına və iĢtirakçılarına çevrilmiĢlər. Yalnız qan kütləvi qəzəb və intiqam hissi oyadır. Fitnəkarlar hadisə olan günü özləri qabağa düĢmüĢ, nəzərdə tutulan ermənilərə o ki var divan tutmuĢlar. Hadisələr zamanı müxtəlif maĢınlarla yeniyetmə və gənclərə siqaret, araq, narkotik maddələr paylayanların da olduğu qeydə alınmıĢdı. Erməni-daĢnak faĢistlərinin baĢqa bir təĢkilatçılıq iĢi özünü onda göstərir ki, fevral ayının 27-də aranı qızıĢdıran, «Qafan dəhĢətlərini» öz gözləri ilə gördüyünü bəyan edən, danıĢan qalstuklu «Ģahidlər» sonradan qeybə çəkilmiĢlər. Habelə fitnənin törədilməsi ərəfəsində Sumqayıtda çoxlu gəlmələr peyda olmuĢ, kirayə mənzillər tutub Ģəhərdə yaĢamıĢ, onlar da hadisələr baĢlanandan bir gün sonra gizli Ģəkildə aradan çıxmıĢlar. Ümumiyyətlə, Sumqayıt fitnəsi əvvəldən hazırlanmıĢ plan üzrə - bir zərgər dəqiqliyi ilə həyata keçirilən təxribat aksiyası olmuĢdu. Sumqayıt fitnəsinin əsas təĢkilatçısı, iĢtirakçısı və icraçısı kimi daĢnak terrorçusu Eduart Qriqoryanın seçilməsi də təsadüfi deyildi. Zahirən o erməniyə yox, rusa oxĢayırdı. QonĢuları isə onu milli mənsubiyyətinə görə ləzgi, ad sarıdan isə PaĢa kimi tanıyırdılar. Çox uğurlu bir seçim idi. Bununla yanaĢı həddindən artıq hazırlıqlı, savadlı və hiyləgər olması onunla sorğu aparan istintaqçıların diqqətini həmiĢə cəlb etmiĢdir. Əlaltıları bir baĢçı - daĢnak terror qrupunun rəhbəri kimi də həmiĢə ona itaətkarlıq göstərmiĢlər. Sumqayıtda yaĢayan ermənilərin siyahısı da məhz onda olmuĢdu. Adlarının qabağında plyus, minus iĢarələri qoyulmuĢdu. Qətlə yetirilməsi nəzərdə tutulan ermənilər də məhz onun əli və ya təhriki ilə qətlə yetirilmiĢdilər. Beləliklə, daĢnak terrorçuları Eduart Robertoviç Qriqoryanın, silahdaĢı Ohanyanın, onların əlaltıları, daĢnak muzdluları Samoylovun, Pavlovskinin rəhbərliyi altında 26 erməni, erməni adı altında 2 azərbaycanlı qətlə yetirilmiĢdi. Bir gün sonra isə 4 azərbaycanlı rus tanklarının altına salınmıĢdı. DaĢnak təxribatının, daha doğrusu, Sumqayıt fitnəsinin baĢ 272 tutmasına xidmət edən Qorbaçov hökuməti də öz iĢini, öz rolunu «lazımınca» oynamıĢdır. Fərman verənlər tərəfindən qoĢun hissələrinin Ģəhərə daxil olması, hadisələrin qarĢısını almaq təĢəbbüsü qəsdən yubadılmıĢdır. Bir gün sonraya saxlanılmıĢdı. Bu azmıĢ kimi, Moskva istintaqı da öz əlinə alır. Doqquz ermənini bilavasitə öz əli ilə qətlə yetirməsi cinayəti sübuta yetirilən daĢnak terrorçusu E.Qriqoryanın kimliyi elan edilmir. PaĢa adı ilə istintaqa cəlb olunur. Moskvaya aparılır, oradan isə azadlığa buraxılır. Hazırda Ġrəvanda yaĢayır. Digər daĢnak terrorçusu Ohanyan, daĢnak muzdluları Samoylov, Pavlovski isə bəri baĢdan yuxarıların təzyiqi və sifariĢiylə azadlığa buraxılmıĢlar. Adları isə uzun müddət və məqsədyönlü Ģəkildə KĠV-lərdən gizlədilir. Moskvaya aparılan azərbaycanlılardan Tale Ġsmayılov, Elçin Gəncəliyev və Yavər Cəfərov müttəhimlər kürsüsünə çıxarılmadan öncə istintaq təcridxanasında müəmmalı Ģəkildə məhv edilirlər. Heç bir sübut-dəlil olmadan yuxarıdan gələn sifariĢ əsasında dördüncü azərbaycanlı müttəhim Əhməd Əhmədov isə SSRĠ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnir. Halbuki Ə.Əhmədov Sumqayıt hadisələrində fəallıq göstərən və videolentlərdə Ģəkilləri nümayiĢ etdirilən 1000 nəfər gəncin təsvirləri arasında görsənməmiĢdir. Onun Qriqoryanla, onun ətrafı ilə tanıĢlığı, hər hansı bir əlaqəsi istintaq yolu ilə sübuta yetirilməmiĢdir. Bütün bu haqsızlıqlara görə özündə dözüm tapa bilməyən hüquq müdafiəçisi, Ə.Əhmədovun vəkili, rus millətindən olan YaĢin və oğlunun haqsız yerə güllələnməsinə tab gətirə bilməyən ata Əhmədov az keçmir ki, ürək partlamasından həyatlarını qeyb edirlər. Ümumiyyətlə, daĢnak terrorçusu Eduard Qriqoryanın rəhbərliyi, təĢkilatçılığı və iĢtirakı altında gedən Sumqayıt iğtiĢaĢında 32 nəfər qətlə yetirilmiĢ, 400 nəfər yaralanmıĢdır. DaĢnakların təbliğat maĢını isə öz iĢini görür. Erməni-daĢnak faĢistləri dünya ictimaiyyətini aldatmaq məqsədilə «Sumqayıt soyqırımı» deyilən yeni bir əfsanə yaradırlar. Ayın 28-29-da baĢ vermiĢ iğtiĢaĢlar sona çatmamıĢ videoya alınan lentlərdəki fraqmentlər elə həmin gün xaricə ötürülür, uzaq-uzaq ölkələrin televiziya kanallarında nümayiĢ etdirilir. Belə ki, qabaqcadan planlaĢdırılmıĢ qan tökülməsi günündən hələ bir gün əvvəl Sumqayıta gəlmiĢ xarici ölkə vətəndaĢlarının kino və videokamera aparatları qeydə alınmıĢdı. Ġki xarici ölkə vətəndaĢı - «ezamiyyətə gəlmiĢ» çex və alman mütəxəssisləri hadisələri lentə alıb yaymıĢdılar. Filmlər Avropa və Amerikanın erməni kaloniyaları olan bütün ərazilərində nümayiĢ etdirilmiĢdi. BaĢ tutan Sumqayıt fitnəsindən, Sumqayıt fitnəkarlığından bir gün sonra, daha doğrusu, səhərisi gün Xankəndində «Sumqayıt genosidi qurbanları üçün» əvvəlcədən hazırlanmıĢ abidənin açılıĢı olur. Üç gün sonra isə «KRUNK» tərəfindən DQMV- nin kinoteatrlarında Sumqayıt hadisələrinə həsr olunmuĢ film nümayiĢ etdirilir. Filmdə Ģahid kimi göstərilən və dindirilən Qabrielyan adlı bir erməni dostu MiĢanın və onun arvadının ölüm səhnəsini təsvir edir və dediklərini guya öz gözləri ilə görmüĢ kimi təsdiqləyir. Onun deməsinə görə MiĢanın və arvadının baĢı kəsildikdən sonra 30 azərbaycanlı onun yeniyetmə qızını növbə ilə zorlayırlar. Bundan sonra qızı tikə-tikə doğrayıb ətini duzlayırlar. Manqala od vururlar. Ġnsan 273 ətindən biĢirilmiĢ kababı iĢtahla yeyirlər. Siz təsəvvür edə bilməzsiniz ki, biz bu vəhĢilərin nələrinə dözmüĢük. Bu o deməkdir ki, azərbaycanlılar təkcə köçəri- müsəlmanlar, türklər deyil, həm də adamyeyəndilər. Ona görə də onları DQ-dan və ümumiyyətlə, Zaqafqaziyadan qovmaq və öldürmək ədalətlidir. Ermənilərin düzəltdikləri bu Ģou-tamaĢaya 10 manatdan tamaĢaçı biletləri satılır, külli miqdarda vəsait toplanır. Vəsaitin silah alınacağına sərf ediləcəyi bildirilir. Ġntiqam hissi qızıĢdırılır. Əhali psixoz hala gətirilir. Halbuki Sumqayıt hadisələri zamanı filmdə nümayiĢ etdirilən Ģəxsin Sumqayıt sakini olmadığı aydınlaĢır. Artıq bu filmin peĢəkar aktyor oyunu olduğu hamıya bəlli olan məsələdir. Bəli, «Sumqayıt soyqırımı» deyilən əfsanə erməni-daĢnak faĢistlərinə həm DQMV-ə yiyələnmək, həm də Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycanın aborigen Azərbaycan türkləri əleyhinə ehtirasları qızıĢdırmaq üçün bir zəmin oldu. Erməni-daĢnak faĢistləri qorxu və nifrəti bu sayaq yeni quruluĢda bərpa etdilər. Qərəzli və məkrli erməni- daĢnak təbliğatı Sumqayıt fitnəsindən, fitnəkarlığından sonra daha da fəallaĢdı. Sumqayıt beynəlxalq antiazərbaycan təbliğatının nüvəsinə çevrildi. Dünyanın bütün radiostansiyaları, ermənipərəst mövqe tutan Qərb mətbuatı azərbaycanlıların erməniləri necə öldürməyindən danıĢdılar və yazdılar. Hətta G.Borovik «Pozitsiya» veriliĢində Sumqayıtla heç bir əlaqəsi olmayan Livan qırğınının montajından ibarət videokasetlərdən istifadə etməklə erməni xəyanətinə haqq qazandıran, məkrli niyyətlərə xidmət edən süjetlərini bilərəkdən ekrana çıxardı. «Moskovskiye novosti» qəzetinin əməkdaĢı V.Losak, fəlsəfə elmləri doktoru M.Kapustin, professor V.Petrovski kimi ermənipərəst rus müəllifləri daĢnak təbliğatçılarına qoĢulub mərkəzi qəzetlərin səhifələrində Azərbaycan əleyhinə yazılar dərc etdirdilər. Böhtanlar atdılar, haray-həĢir saldılar, Ģivən qopardılar. Ən çox iĢlədilən, səslənən və yazılan, təkrarlanan sözləri genosid və qırğın sözləri oldu. Azərbaycanlılar dünya ictimaiyyətinə qatillər və zorakı adamlar kimi təqdim edildi. Bütün bu iĢlər yeni nəsillərin düĢmənçilik ruhunda tərbiyə olunmasında, erməni gənclərinin azərbaycanlılara qarĢı mübarizəyə qalxmasında, erməni-daĢnak terror qruplarının ardınca getmələrində mühüm rol oynadı. Onların millətçilik ehtiraslarını alovlandırdı. Həqiqətən də bu hadisədən sonra Azərbaycan türklərinin Ermənistan SSR-dən qovulması dövlət siyasəti səviyyəsində həyata keçirildi. Ümumiyyətlə, Sumqayıt fitnəsinin erməni-daĢnak faĢistləri tərəfindən və onların əliylə təĢkil edilməsini və mərkəzin buna rəvac verməsini təsdiqləyən nüans və məqamlar kifayət qədərdir. Sumqayıt hadisələri zamanı Mejlumyan bacıları da öz soydaĢları tərəfindən təcavüzə və zorlamaya məruz qaldıqlarını və E.Qriqoryanın cinayətkar olduğunu izahatlarıyla təsdiqləyiblər. Həm də onlar izahatlarını Ġrəvanda heç bir təzyiq altında olmadan, istintaqı aparan rus müstəntiqlərinə veriblər. Hadisələr zamanı daxili qoĢunların 12000 əsgəri, DĠN və DTK-nin yerli orqanları fitnəkarlıqların, təxribat və talanların qarĢısını almaq üçün praktiki olaraq heç nə etməmiĢlər. Milis passiv, seyrçi mövqe tutmuĢ, hadisələri ancaq müĢahidə 274 etməklə kifayətlənmiĢdir. Ordu isə ancaq iĢ-iĢdən keçəndən sonra, bir sutka gecikməklə «fəaliyyətə» baĢlamıĢdı. Azərbaycan hökumətinin gücsüzlüyü, onun rəhbərlərinin öz xalqına etinasız münasibət bəsləməsi, Kreml qabağında itaətkar kölə qulluğunda durmaları da Azərbaycan xalqına çox baha baĢa gəlmiĢdi. Respublika hakimiyyət orqanları rəhbərlərinin ən böyük suçu kimin-kim olduğunu aydınlaĢdırmaq üçün Sumqayıt fitnəsində, fitnəkarlığında məsuliyyətə cəlb olunan bütün iĢtirakçılarının iĢinə açıq məhkəmə prosesində baxılmasını tələb və təkid etməməsi olmuĢdu. Sumqayıt fitnəsinin təhqiqatında da ağılasığmaz hərəkətlərə qol qoyulmuĢdu. Moskvanın istintaqı öz əlinə alması respublika prokurorluğuna etimadsızlığın təzahürü kimi respublikanın rəhbər orqanları tərəfindən bu dəfə də pislənməmiĢ, etirazla qarĢılanmamıĢdır. Halbuki 20 iyun 1988-ci ildə Xankəndində vilayət sovetinin növbədənkənar sessiyasında iĢtirak edən, Sumqayıt hadisələri zamanı orada «komendant saatına» rəhbərlik etmiĢ rus generalı Krayev Sumqayıtda əvvəlcədən planlı iĢ aparılmasını, cinayətin burada gedən hadisələrlə əlaqəsi olduğunu bildirmiĢdir. Əfsuslar olsun ki, Sumqayıt fitnəsinin törədilməsindən uzun illər keçməsinə baxmayaraq, hələ də SSRĠ xüsusi xidmət orqanlarının və erməni-daĢnak faĢistlərinin bilavasitə təĢkilatçılığı və iĢtirakı ilə həyata keçirilən bu fitnəkarlıq aktına hüquqi-siyasi qiymət verilməmiĢdi. Azərbaycan hüquq mühafizə və məhkəmə orqanlarının nümayəndələri tərəfindən hadisənin mahiyyəti, baĢvermə səbəbləri, kökləri barədə nəinki beynəlxalq ictimaiyyət arasında təbliğat iĢi aparılmayıb, heç ölkə ictimaiyyətinə belə lazımi bilgilər verilməsinə səylər göstərilməmiĢdir. Bu gün heç kimə sirr deyil ki, Sumqayıt fitnəsi erməni-daĢnak faĢizminin təbliğat maĢınını iĢə salmaq üçün, nifrət obyekti doğurmaq üçün məqsədli səkildə törədilmiĢdir. Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|