Elşən Misir oğlu Nəsibov

 
Hüquq sistemi və siyasət sisteminin vəhdəti  
 
Hüquq  sistemi  nədir.
  Əvvəlcə  qeyd  edək  ki,  sistem  müəyyən  məkan 
tutumu  olan  elementlərin  qarşılıqlı  mexanizm  formasından  ibarət  olan 
mövcudluqdur.  Sistem  elementlərin  əks  olunduğu  məkan  cəmidir.  Sistemin 
ə
sas  forma  xarakteri  onun  strukturlardan  ibarət  olmasındadır.  Sistem  özündə 
alt  və  üst  sistemləri  ehtiva  edir.  Bu  da  sistemin  funksiya  tərkibini  meydana 
gətirir.    Sistem  sahələrdə  olan  və  sahələri  tənzim  edən,  müəyyən  xətli 
fəaliyyətə malik olan strukturlardan ibarət olan kompleksdir.  
Dövlət  ali  məzmunlu  ictimai  bir  sistemdir.  Cəmiyyət  sistemi  də  onun 
daxilində  qərarlaşır.  Dövlət  öz  iyerarxiyalı  fəaliyyətini  elə  sistemlə, 
mexanizmlə  formalaşdırır.  Dövlət  insan  və  insanların  yaratdığı  qurumların 
(tərəflərin,  subyektlərin) hüquqlarını müəyyən edən və nizamlayan ümumi bir 
tərəfdir.  Dövlət  bu  baxımdan  hüquqları  olan    tərkib  elementlərdən 
ibarətdir.
 Bu hüquqlu subyektlərin tərkibcə birləşmələri elə siyasət və hüquq 
sistemlərini  formalaşdırır.  Hüquq  normaları  ilə  dövlətin  tərkib  elementləri 

---

37 
 
arasında  əlaqələr  və  münasibətlər  tənzimlənir.  Hər  bir  subyekt  öz  vəzifə  və 
funksiyalarını  müəyyən  edir,  icrasını  təmin  edir.  Dövlətin  hüquqla  müəyyən 
etdiyi,  onun  hüquqlarını  qəbul  etdiyi    vətəndaş,  qeyri-vətəndaş  dövlətin 
sakinləridir. Onların hüquqları dövlət tərəfindən müəyyən edilir və icrası təmin 
olunur.  Dövlət  özündə  vətəndaşın  və  qeyri-vətəndaşın  hüququnu    əks  etdirən 
daxili  və  beynəlxalq  hüquqları  qəbul  edir.  Hüquq  sistemi,  hüquq  müstəvisi 
normalar şəkilində dövlət tərəfindən formalaşdırılır.     
Dövlət hüquq və siyasət sisteminin vəhdətindən ibarət olan bir qurumdur. 
Hüquq  sistemi  siyasətlə  formalaşdırılır.  Hüquq  sistemi  hakimiyyətin 
fəaliyyətinin əsas norma və qaydalarını müəyyən edir. Hüquq sistemi dövlətin 
qanunvericilik  vasitələrinin  cəmindən  ibarət  olan  sistemdir.  Hüquq  sisteminin 
tərkibinə onu yaradan, yəni müəyyən edən və icrasını təmin edən subyektlərin 
hüquqlarını  ifadə  edən  hüquq  normaları  və  qaydaları  sistemi  daxildir.  Hüquq 
sistemi  siyasət  sisteminin  statusunu  müəyyən  edən  mexanizmlərdən  ibarətdir. 
Məsələn,  konstitusiya  ilə  dövlət  quruluşunun  əsasları  nəzəri  baxımdan 
formalaşır  və  dövlət  hakimiyyətinin  hüquqi  statusları  müəyyən  edilir.  Hüquq 
sistemi siyasət sisteminin sanki “yanacağı” rolunu ifadə edir. Həmçinin siyasət 
sisteminin quruluş layihəsini təşkil edir.  
Hüquq  sistemi  insan  hüquqlarının  vəziyyətini  əks  etdirən  bir  sistemdir. 
İ
nsan 
hüquqlarının 
vəziyyəti